Vogelwachters gezocht. Met deze oproep in een advertentie in Dagblad van het Noorden begon het avontuur van Barwolt Ebbinge en zijn vrouw Doortje. Een kennis wees hen op de advertentie en zei: ‘Dat is echt iets voor jullie.’ Inderdaad, het bleek echt iets voor hen, en vanaf dat moment verbleef het stel regelmatig maanden achtereen op Rottumerplaat om er vogels te tellen en werkzaamheden te verrichten. In het boek Rottumerplaat beschrijft Barwolt Ebbinge het leven op dit verboden eiland. Na het lezen kan ik maar één ding concluderen: het lijkt me ook echt iets voor mij.

In september 2011 zetten Barwolt en Doortje voor het eerst voet op de vaste bodem van Rottumerplaat. Illustere voorgangers gingen hen voor, waaronder natuurlijk Jan Wolkers en Godfried Bomans. Beide heren was gevraagd een week alleen op het eiland door te brengen. Willem Ruis zou hen interviewen. Een groter contrast was haast niet denkbaar. Jan Wolkers voelde zich helemaal thuis op de plaat, terwijl Godfried Bomans door angsten werd vervuld.

Van Barwolt en Doortje krijg ik de indruk dat ze het evenals Wolkers uitstekend naar hun zin hadden op de plaat. Ze verkennen het eiland, tellen er bij hoogwater de aanwezige vogels, bij laagwater ook en in het voorjaar de broedvogels. Ze volgen de verrichten van de waterral die bij de vijver broedt, maar op een kwade dag plots verdwenen lijkt. Is het waterhoentje dat vanuit het niets opdook de schuldige? Of is de waterral ten prooi gevallen aan de slechtvalk die er eentje op Rottumeroog heeft afgekloven? Ja, de natuur gaat vrijwel ongestoord zijn gang daar op de zandplaat. Het stuifduin kalft af en groeit aan. Het eiland verplaatst zich van west naar oost. Het noordelijkste puntje van Nederland groeit nu eens aan, en verliest dan weer iets van haar punt. Of de punt verplaatst zich naar het oosten.

En altijd zijn er de eidereenden, de rotganzen (over deze vogel schreef Barwolt het geweldige boek De rotgans, een aanrader als ik dat hier ook even mag inbrengen), de zilvermeeuwen en kleine mantelmeeuwen die het op de kuikens van de eiders hebben voorzien. De eiders waarvan de mannetjes in het voorjaar voortdurend in extase zijn en soms met tientallen samen drommen om één vrouwtje. En bij tijd en wijlen de enorme aantallen bonte strandlopers, zilverplevieren, drieteenstrandlopers, scholeksters, wulpen, regenwulpen en de andere arctische steltlopers die Rottumerplaat aandoen. De houtsnippen trekken een paar keer over en dat doen ze dan in zulke grote aantallen dat de slechtvalk er wel raad mee weet. Barwolt en Doortje vinden in die week opvallend veel geplukte houtsnippen. Het heeft er trouwens alle schijn van dat de slechtvalk zich specifiek richt op bijzondere vogelsoorten. Er werd er ook eentje waargenomen met een grauwe franjepoot als prooi… En van een bruine kiekendief lees ik dat hij nota bene een paapje heeft geslagen. Wat een slachtveld is het daar op dat eiland en waarom zijn verdikkeme toch altijd die bijzondere soorten het haasje? Niet helemaal waar trouwens. Als er grote groepen jonge spreeuwen boven de kwelders wolken, zijn die een makkelijk slachtoffer voor slechtvalk en kiekendief.

Bij gebrek aan vossen nestelen lepelaars op de grond. De kolonie wordt steeds groter en wat mij met Barwolt verbaast zijn de enorme afstanden die de lepelaars afleggen. En hoe oud lepelaars kunnen worden! De oudst waargenomen lepelaar op de plaat is maar liefst twintig jaar! En al die tijd pendelt het dier tussen Mauritanië, Zuid-Europa en Rottumerplaat. Ook de trekroute van de rosse grutto is ongelooflijk. Er vloog er eentje in 2017 vanuit Mauritanië over de oceaan naar Groot-Brittannië, zwenkt ten zuidwesten van Engeland (nog op volle zee) in noordwestelijke richting om op de plaat te landen. Na een korte tussenstop vliegt de rosse grutto door naar Sleeswijk-Holstein.

De absolute topvlieger is natuurlijk de noordse stern. Er broeden enkele tientallen paartjes op de plaat en een enkeling wordt voorzien van een datalogger. Moet je de noordse stern wel zien te vangen om de logger uit te kunnen lezen. Prachtig beschreven en de missie slaagt. Blijkt de noordse stern een immense vliegtocht af te leggen van Rottumerplaat via de Afrikaanse kust en Zuid-Afrika naar echt waar de Zuidpool.

En tijdens de trekperioden vallen ook de zangvogels op. Beflijster, zwartkop, braamsluiper, goudhaantje en zelfs de kleine vliegenvanger komen voorbij. De boerenzwaluw broedt in het onderkomen op het eiland. Ter stimulering hiervan hangt Barwolt een paar kunstnesten op die nog in gebruik genomen worden ook. Soms ook door een andere gast. Merels komen en gaan. En blaast de wind in het voorjaar uit zuidwestzuid, dan is het eiland plots leeg en laten de vogels zich naar hun broedgebieden in het noorden blazen. Wind in de rug is altijd fijn, ook voor vogels.

Barwolt en Doortje trekken mee op met andere vogeltellers, gaan scheep op een garnalenkotter om ook vanuit dat perspectief te kijken naar ‘hun’ eiland. Ze bezoeken oude duinarbeiders, illustere mannen die met veel liefde over het eiland vertellen. Een bijzonder leven moeten die hebben geleid, daar op dat eenzame eiland waar ze werkten aan het versterken van duin en zandplaat.

Fraai zijn de foto’s in het boek. Zwart-wit waar ze de tekst ondersteunen. Maar ook twee katernen met een groot aantal full colour foto’s, waarvan de meeste gemaakt door Doortje.

Stormen razen over het eiland. Slagregens spoelen. Golven bedreigen de kolonie visdieven, noordse sterns en dwergsterns. Regelmatig spoelt het complete legsel van de kolonie het zeewater in. Of stuiven de nesten van grauwe gans en eider onder het zand. Het leven op het eiland is hard en het is aan de vogeltellers om de natuur vrij haar gang te laten gaan. Soms kunnen ze het niet over hun hart halen en brengen ze een ‘huiler’, een jonge zeehond, terug naar waar ze de moeder vermoeden.

Wat zou ik graag in de sporen van Barwolt en Doortje treden! Nee, dit is geen verkapte vorm van sollicitatie, verre van. Maar het lezen over het leven op het eiland ver van de kust werkt aanstekelijk voor wie een groot hart heeft voor wadvogels. Het is slechts weinigen gegeven om voet op het eiland te zetten en dat is maar goed ook. Laat de natuur lekker zijn gang gaan, onder invloed van de elementen. En verstoor de vogels zo min mogelijk. En lees het boek Rottumerplaat als je wilt weten hoe het leven er is. Inderdaad, het is wat ik op de achterzijde van het boek lees: het is alsof je zelf op eiland bent. Een ode aan één van de meest ongerepte natuurgebieden in Nederland. En één van de belangrijkste tussenstations voor trekvogels vanuit en naar de Siberische toendra’s. Mooi, prachtig, schitterend en dus aanbevolen!

Rottumerplaat / Barwolt Ebbinge / Atlas Contact / als paperback en als e-book