Deze week zag ik een foto van een bibliotheek in hartje Athene. Wat een imposante boekenkathedraal zeg. Enorm. En dan denk je: zijn er nog nieuwe onderwerpen te vinden? Nu ja, die zijn er. Ik heb nu weer een boek over een onwaarschijnlijk onderwerp in mijn handen. De populier. Wat het onderwerp is laat zich raden. Een schitterende monografie over onze volksboom. Wat je nog niet wist over de populier, kom je nu te weten. En voor mij gold: het meeste wist ik niet.

Wat ik wel kende, was het oerhollandse gedicht van Hendrik Marsman. Wie kent het niet? Denkend aan Holland zie ik brede rivieren / traag door oneindig laagland gaan, / rijen ondenkbaar ijle populieren / als hoge pluimen aan den einder staan. Al in de Middeleeuwen was de populier in de Lage Landen een ware volksboom en dat zou in de twintigste eeuw alleen maar meer worden.

Wim Huijser legt al in de inleiding van De populier uit hoe dat zat. In de Tweede Wereldoorlog gingen de meeste bomen tegen de vlakte. Om te dienen als brandstof. Zelfs auto’s ‘liepen’ op hout. Na de Tweede Wereldoorlog was er dus een schreeuwend te kort aan hout. Boomkundige Gijsbertus Houtzagers (kan een boomkundige een toepasselijker naam hebben?), stimuleerde de aanplant van de populier. Een snelgroeiende boomsoort en makkelijk te planten. En zo geschiedde. Er werd zelfs een Nationale Populieren Commissie opgericht. En zo komt het dat tal van polderwegen, provinciale wegen, snelwegen, polderdijken en natuurgebieden nog altijd beplant zijn met populieren.

In het boek De populier maak je kennis met de populier en met veel mensen voor wie de populier hun levenswerk was. Sven de Vries bijvoorbeeld was als onderzoeker zijn hele leven bezig met de populier. Dat moet toch schitterend werk zijn. Wat doe je? Ik onderzoek populieren. Hoe lang doe je dat al? Nou, zo ongeveer mijn hele leven. Dat het werk levensnoodzakelijk voor de populier was, blijkt. Zo veel populieren dat er werden aangeplant in Nederland, het was een heuse monocultuur. En in monoculturen steken ziektes al te makkelijk de kop op. De Vries en zijn kompanen verrichtten onderzoek, kruisten soorten, veredelden de populieren om de ziektes de baas te worden. Maar ook streefden ze naar populieren die snel en recht groeiden zodat er snel hout uitgehaald kon worden. Schitterend verhaal toch en even schitterend werk?

Milieuactivisten willen nogal eens een negatief imago hebben. En terecht, want ze kunnen behoorlijk militant zijn. Gelukkig heb je ook vreedzamere lui die ondanks hun vredige imago toch een gewelddadige bijnaam kunnen hebben. Zo gaat een kunstenaar door het leven met de naam ‘de groene terrorist.’ Deze kunstenaar plantte bij Breda populieren in een cirkel, zo dat de toppen elkaar op twintig meter boven de grond zouden raken. Zo geschiedde en een bijzonder kunstwerk werd geboren. Toen de top afbrak door een ziekte, adopteerde een boomkweker het kunstwerk dat als naam heeft ‘De luisterplaats’ of ‘Het Dak’.

In het boek De populier kom je allerlei thema’s tegen. Zoals het kweken van populieren. Het bedrijven van architectuur met populieren. De populier als houtleverancier. Wist je dat er zelfs surfborden worden geproduceerd van populierenhout en dat die nog van goede kwaliteit zijn ook? Wat moet Nederland aanvangen met het stuwmeer van kaprijpe populieren? Want dat na de Tweede Wereldoorlog massaal populieren zijn aangeplant betekent ook dat die bomen allemaal op hetzelfde moment kaprijp zijn. Zaag je ze allemaal tegelijk om (zo dat al mogelijk is), dan is Nederland plots wel erg kaal.

Boomkwekers, natuurbeschermers, klompenmakers, boomchirurgen, ecologen, beleidsmedewerkers, kunstenaars, boomconsulenten en nog veel meer mensen die zich intensief met de populier hebben bezig houden en bezig houden, komen aan het woord. Een monografie over de populier. Ik vind het bijzonder. Dat je over zo’n gewone boom zo’n boeiend boek kunt schrijven, dat vind ik bijzonder. En het is nog prettig leesbaar ook. Het is misschien een gekke associatie, maar De populier doet me een beetje denken aan Kinderen van de nacht, de winnaar van de Jan Wolkers Prijs 2017. Ook al zo’n boeiende monografie over één soort, in dat geval de wolf.

De populier. Elke Nederlander heeft er iets mee, al is het misschien ongedacht. Overal staan populieren. Het is met recht onze volksboom. Als boomsoort al sinds het begin der tijden in de Lage Landen aanwezig en massaal ook. En na de Tweede Wereldoorlog, een van de grootste catastrofes die ons land ooit trof, een cultureel fenomeen van formaat. Boomliefhebbers, natuurliefhebbers, landschapsliefhebbers, cultuurliefhebbers, zie De populier. Grijp het en lees het.

De populier / Wim Huijser / KNNV Uitgeverij / hardcover

De beste vlindergidsen van dit moment:

[huge_it_portfolio id=”33″]