Stefano Mancuso is een vooraanstaande wetenschapper die is gespecialiseerd in plantengedrag en -intelligentie. Hij is ervan overtuigd dat planten de toekomst zullen bepalen. En niet alleen omdat planten zorgen voor de zuurstof die wij ademen en voor voedsel voor mens en dier en al die andere wezens op aarde. Nee, ook omdat we veel van planten kunnen leren. Hij schreef er al eerder over in zijn veelgeprezen boek Briljant groen. Nu verscheen van zijn hand Plantenrevolutie. Waarin Mancuso ingaat op de oplossingen die planten hebben bedacht om te overleven. En dat die heel anders zijn dan de oplossingen die dieren hebben bedacht, dat moge duidelijk zijn.
Duurzame producten voor de vogels in je tuin Het hele jaar rond de vogels in je tuin welkom heten. En zeker in de herfst en de winter! Met verantwoorde producten zoals vogelvoer en nestkasten om in te schuilen. Op Vivara.nl vind je een uitgebreid aanbod aan betrouwbare natuurproducten voor in de tuin. |  |
Want planten verschillen enorm van dieren. Veel mensen beschouwen ze daarom haast als buitenaarde wezens. Maar soms ook als wezens die dichter bij stenen staan dan bij dieren. Maar niets is minder waar. Planten zijn geen onbeduidende, haast levenloze wezens. Het zijn juist hoogst ontwikkelde organismen die zijn gespecialiseerd in een levenswijze die grofweg hier uit bestaat: zich niet verplaatsen, de zon gebruiken om energie te winnen, wortelen in de bodem en zich beschermen tegen predatie.
Het merkwaardige feit doet zich voor dat de meeste menselijke uitvindingen tot nu toe ergens hun uitgangspunt hadden in de menselijke bouw. Of die van dieren zo je wilt. Neem een computer. De processor kun je vergelijken met ons brein. Een centraal brein dat alle andere processen aanstuurt. Schakel het brein uit en mens, dier en computer vallen dood en dienen nergens meer toe. Sterker nog: houw een been af en de mens bloedt op jammerlijke wijze dood.
Zo niet met planten. Hak een plant in tweeën en je hebt twee planten. Hak een tak van een boom, en de boom leeft verder. Stevigheid en flexibiliteit gaan in een plantenleven samen. Geen commandocentrum, maar een modulaire bouw.
Zover gaat Stefano Mancuso in Plantenrevolutie dat hij laat zien dat zelfs planten beschikken over een geheugen. Dier en plant, beide organismen leren door ervaring. Verrassend toch? Dat planten over geheugenmechanismen beschikken? Neem het kruidje-roer-me-niet. Raak hem aan en de blaadjes klappen dicht. Herhaal de prikkels die in eerste instantie de blaadjes dicht doen slaan, en de plant zal op den duur zijn blaadjes open houden. En dat heeft niets te maken met energieverlies, maar met lerend vermogen. Uit een proef bleek dat het geheugen van dit plantje dat van veel insecten overtreft en dat van verschillende hogere diersoorten evenaart. Voor de wetenschap is zo’n ontdekking van eminent belang. Niet alleen voor plantendeskundigen. Ook voor wie zich bezig houdt met de vraag hoe het geheugen werkt, welke mechanismen tot veranderingen in of defecten van ons geheugen leiden, bijvoorbeeld.
Anders dan Briljant groen is Plantenrevolutie opgebouwd uit een aantal essays. Elk hoofdstuk staat op zichzelf en belicht een verrassend thema. Bijvoorbeeld de ontwikkeling van robots. De klassieke robot is, zoals hierboven al gesteld, een afgeleide van de menselijke bouw. Hier komt ook weer dat centrale brein om de hoek kijken. Robots zijn feitelijk humanoïde slaven. Ze lijken op hun makers en dienen hun makers. Maar zouden planten ook over eigenschappen beschikken die nuttig zijn om toe te passen in robots? Is het denkbaar je er robots worden gebouwd volgens het modulaire concept van de plant? Het antwoord van Mancuso is ja, dat kan. Sterker nog, ze zijn er al, plantoïdes genaamd. Vooral geschikt om de omgeving nauwkeurig te onderzoeken.
Een heel interessant hoofdstuk vind ik het hoofdstuk over mimesis, oftewel nabootsing. In het dierenrijk zijn de kameleon, sommige vlinders en platvissen als tong en schol befaamd vanwege hun vermogen om zich aan te passen aan hun omgeving. Laat nu ook zijn aangetoond dat planten over deze eigenschap beschikken. Sterker nog, planten beschikken over een rudimentaire vorm van gezichtsvermogen die hen in staat stelt helemaal op te gaan in hun omgeving.
En zo bevat Plantenrevolutie essays over andere fascinerende thema’s als beweging (hoe te bewegen zonder spieren?), over de kunst van het manipuleren, over groene democratieën, over archiplanten (ook de architect kan van planten leren), kosmoplanten (overleven in het heelal zal niet zonder planten kunnen) en hoe te leven van zout water. Over de archiplanten gesproken: realiseer jij je dat de topografie van het internet nog het meeste lijkt op dat van een wortelstelsel?
Elk hoofdstuk in Plantenrevolutie staat op zichzelf. Dat heeft als voordeel dat je kunt beginnen met het thema dat je het meeste interesseert. De essays bevatten nu en dan behoorlijk veel vaktermen. Dat vergt enig doorzettingsvermogen dan wel veronderstelt enige kennis van zaken en liefst van begrippen.
Voor mij was Briljant groen al een hele openbaring. Zo na te denken over planten had ik nog nooit gedaan. In Plantenrevolutie diept Mancuso dat nog eens verder uit. Door de allernieuwste ontdekkingen op het gebied van planten toe te passen op het leven van ons mensen. Planten zijn geen bewegingloze, haast dooie wezens. Planten zijn wezens die ons de komende eeuw van revolutionaire ideeën gaan voorzien. Zoveel is mij wel duidelijk.
Plantenrevolutie / Stefano Mancuso / Uitgeverij Cossee / als hardcover
Vakantiehuis midden in de natuur Op Natuurhuisje.nl vind je vakantiehuisjes midden in de natuur, in Nederland en ver daarbuiten. Je geniet van de stilte en vooral: van de natuur! |  |