Nog niet zo heel lang geleden besprak ik het magistrale geschiedenisboek De zeven steden. In dit boek staat de wetenschappelijke vooruitgang centraal. Het lijvige boek Papyrus van Irene Vallejo is een soortgelijk boek, maar dan gericht op de geschiedenis van de wereld aan de hand van boeken. Nader bepaald: de geschiedenis van de wereld in boeken in de klassieke oudheid. De auteur weeft persoonlijke ervaringen en moderne literatuur door haar boeiende verhalen over intellectuele Grieken en Romeinen.
Alles voor een diervriendelijke tuin Het hele jaar rond de dieren in je tuin welom heten. Met de juiste nestkast, een voederplank, waterschaal of schuilmogelijkheden. Op Vivara.nl vind je een uitgebreid aanbod aan betrouwbare natuurproducten voor in de tuin. |  |
Irene Vallejo hield me met haar boek Papyrus de hele zomer in haar ban. Al in de eerste week van mijn zomervakantie zette ik me aan het lezen van dit dat maar liefst 532 bladzijden telt. En aan het einde van de vakantie, goed vijf weken later (maar toen was ik al lang en breed weer aan het werk), sloeg ik de laatste pagina om. Ik had kennis gemaakt met de geschiedenis van het boek. En daarmee ook met de geschiedenis van de wereld in een paar boeiende tijdvakken: het tijdperk waarin de Grieken het voor het zeggen hadden en het tijdperk waarin de Romeinen de heerschappij van de Grieken hadden overgenomen. Beide tijdvakken hebben veel betekend voor het boek, elk op zijn eigen wijze.
Het verhaal van de Grieken zet in met de grootste krijgsheer aller tijden: Alexander de Grote. Zonder deze veroveraar zou de roemruchte bibliotheek in Alexandrië nooit gesticht zijn. En zou daarmee onze musea ook zijn ontstaan? Want het Mouseion en de bibliotheek in Alexandrië waren nauw aan elkaar verbonden. Het waren centra waarin kennis werd verzameld. Geleerden leefden er in afzondering, geheel gewijd aan de wetenschap van die dagen. Heersers waren ijdel en probeerden alle boeken ter wereld te verzamelen. Tegen betaling, of door boeken over te laten schrijven door kopiisten. Het ging er ook grover aan toe: tijdens een veldtocht werden boeken simpelweg geroofd. En dit alles ter meerdere eer en glorie van de grote leider Alexander en zijn nageslacht.
Natuurlijk doemen ook de schimmen van andere grote Grieken op. De schimmen van Euripides, Sophocles en Aeschylus. Socrates, Plato, Sappho. Die van Homerus ook, maar zijn schim blijft nog vager. Wie was deze mysterieuze figuur? Niemand die het antwoord kent, zijn verschijning zal altijd een raadsel blijven.
Hoe ontstond het alfabet? Hoe werden boeken doorgegeven aan nieuwe generaties, en: waarom gingen er zoveel boeken verloren? De geschiedenis van de mensheid is er ook één van verlies. Dat kunnen wij ons in onze gedigitaliseerde maatschappij nauwelijks voorstellen, maar wanneer een bibliotheek in de fik vloog, dan betekende dat in de oudheid ook de vernietiging van talloze boeken. Van elk boek waren immers maar een paar exemplaren in omloop, soms zelfs maar één! En zo ontkwam ook de beroemde bibliotheek van Alexandrië niet aan het vuur. Het werd een verwoesting in drie bedrijven. En dan was er nog die ene bedreiging: hun broosheid. Papyrus was lange tijd een ideale drager voor de literatuur en andere boodschappen, maar het was ook een buitengewoon kwetsbare drager. Het al te vaak uitrollen van de boekrollen en het knagen door insecten en andere dieren alsmede vocht en schimmels hadden tot gevolg dat de boekrollen na verloop van tijd ‘de geest gaven’. Was het boek dan nog niet gekopieerd, dan was het voorgoed verloren.
De Romeinen waren geen haar beter. Sterker nog: het stichtingsverhaal van Rome is bepaald geen romantisch verhaal. Rome is gesticht door een stelletje brute moordenaars. Een samengeraapt volk met een gebrek aan culturele bagage. Dan maar cultuur verzamelen en dus gingen ook de Romeinen op strooptocht. Maar hier ontstond een paradox: het bezit van boeken werd hooglijk gewaardeerd en daarmee ook het lezen. Maar mensen onderwijzen was beneden de stand van de rijken. En dus was het niet vreemd dat intellectuele Grieken tijdens de veroveringen door de Romeinen als slaaf naar Rome werden getransporteerd waar ze niet alleen de administratie voor de rijken deden, maar ook de lieve kindertjes van de aristocraten onderwezen. Er werd druk gehandeld in boeken, maar o wee wanneer een auteur een voor de keizer onwelgevallige boodschap had geschreven. En dat een boekhandel deze boodschap verkocht. Dan werden schrijver en boekhandel een kopje kleiner gemaakt. Zelfs de beroemde Ovidius ontkwam niet aan straf vanwege zijn ietwat te erotische geschriften. Hij werd verbannen naar een geïsoleerd dorp in het huidige Roemenië en kwijnde er weg.
Ook in later tijden was het vak van boekhandelaar niet zonder gevaar. Tijdens de Spaanse dictatuur werden op last van Franco geregeld boekhandelaren het slachtoffer van staatsterreur. Maar o contradictie: censuur maakt ook nieuwsgierig en dus kan censuur de vraag naar een boek ook aanjagen.
Ben je boekliefhebber, dan vind ik dat je Papyrus moet hebben gelezen. Dit is beslist een meeslepend geschiedenisboek. Niet in de zin van een pageturner. De rijkdom aan verhalen, de duizenden mensen die de revue passeren, de spannende tochten van veroveraars, boekverzamelaars, tragedieschrijvers, spionnen, avonturiers en filosofen… ik kreeg er geen genoeg van. De rijkdom aan beelden dwong me tot aandachtig lezen. En dat had als gevolg dat ik een aantal weken zoet was met deze formidabele geschiedenis van de wereld in boeken.
Papyrus / Irene Vallejo / Uitgeverij J.M. Meulenhoff / als hardcover, paperback en e-book
Actuele Top 10 Best Verkochte Verrekijkers Wat is de Top 10 Best Verkochte Verrekijkers van dit moment? En welk merk staat het meest in de Top 10? |  |