De Schotse bioloog en wiskundige D’Arcy Thompson dacht na over vragen als: hoe krijgen dieren en planten hun vorm? Waarom is een honingraat zeshoekig? En welke wiskundige principes zijn er te vinden in biologische bouwplannen? Hij legde zijn bevindingen vast in zijn boek Over groei en vorm, waarvan onlangs een nieuwe druk verscheen. Wie belangstelling heeft voor theoretische biologie, ontkomt niet aan deze klassieker.

D’Arcy Thompson, die leefde van 1860 tot 1948, was gefascineerd door vormen en patronen in het dieren- en plantenrijk. Zo kwam hij overal spiraalvormen tegen. In de hoorns van een ram, of de buisbloempjes van een zonnebloem bijvoorbeeld. De spiraalvorm is een andere universeel voorkomende vorm. De krul van een haarlok, een kronkelende slang of de staart van een aap, al deze verschijningsvormen kennen de spiraalvorm. Hij analyseerde al deze vormen en liet er wiskundige modellen op los. Vervolgens vergeleek hij die wiskundige modellen en ontdekte dat fysische wetten groei en vormen in de natuur beheersen. Daarmee legde D’Arcy Thompson de basis voor de theoretische of wiskundige biologie. Oftewel: welke wiskundige principes kunnen in biologische vormen worden onderscheiden?

D’Arcy Thompson ontving voor zijn baanbrekende werk verschillende wetenschappelijke onderscheidingen. Ook werd hij geridderd. Wat het mooie is, zo las ik, is dat zijn theorie nog altijd niet achterhaald is. Ook een nieuwe stroming als de moleculaire biologie bevestigt dat elk bouwplan van een organisme moet voldoen aan wiskundige wetten. Als D’Arcy Thompson dit had geweten, zou het hem goed hebben gedaan. Op internet las ik dat hij vond dat de biologen van zijn tijd te veel nadruk legden op de rol van de evolutie, qua invloed op de vorm en structuur van organismes. En dat er meer aandacht moest komen voor de invloed van fysieke natuurwetten en mechanismen daarin.

Het werk van D’Arcy Thompson schijnt ook veel invloed te hebben gehad op de kunst en architectuur. Het boek Over groei en vorm was voor studenten aan de kunstacademie verplichte kost. Ook speelt Over groei en vorm sinds lange tijd een sleutelrol voor studenten van organische architectuur en bionica – waarin de natuur de inspiratiebron is voor het ontwikkelen van nieuwe technologieën. Zo zie je maar hoe ver de invloed van de biologie strekt. Door de vele voorbeelden uit de natuur en de elegante schrijfstijl is Over groei en vorm nog altijd de klassieker die het ooit was. Trouwens, kijk ook eens naar de cover, die is toch werkelijk fabuleus?

Over groei en vorm / D’Arcy Thompson / Uitgeverij Meromorf Press / paperback

De beste verrekijkers voor vogelaars