Een dubbelzinnige titel dit keer voor het nieuwe boek van de bekende Duitse boswachter en schrijver Peter Wohlleben: Onze natuur. Waar gaat dit boek nu precies over? Over de natuur die ons omringd of over de menselijke natuur die ons lang niet altijd beschermd, integendeel, die ons helaas ook heeft behept met zelfdestructieve neigingen? Na zijn boeken over de fascinerende wereld van bomen en dieren, nu een boek waarin de boswachter op zoek gaat naar de menselijke natuur en hoeverre die natuur hem zal helpen bij het oplossen van grote mondiale problemen die de planeet in hun greep krijgen en de mensheid en organismen om hem heen bedreigen?
Duurzame producten voor de vogels in je tuin Het hele jaar rond de vogels in je tuin welkom heten. En zeker in de herfst en de winter! Met verantwoorde producten zoals vogelvoer en nestkasten om in te schuilen. Op Vivara.nl vind je een uitgebreid aanbod aan betrouwbare natuurproducten voor in de tuin. |  |
Laat ik beginnen met iets wat ik kan waarderen: met de aanschaf van dit boek ondersteun je het beukenoerbos-project van Wohllebens Waldakademie.
Peter Wohlleben staat bekend om zijn meeslepende schrijfstijl. Op onderhoudende wijze vertelt hij zijn verhalen. Je valt vaak van de ene verbazing in de andere. Je wordt verrast door iets wat je totaal niet had verwacht. En het maakt dat je blijft lezen, ook al zou je moeten eten, slapen of werken. Wohlleben is onmiskenbaar een groot schrijftalent. Ik vind het eerlijk gezegd een grote prestatie wanneer je op zo’n aantrekkelijke manier weet te schrijven. Complimenten ook voor de vertaler die de vaart van de schrijfstijl van Wohlleber telkens weer weet te behouden in de Nederlandse vertaling.
Behoort de mens tot de natuur, of staat hij erboven? Kies je voor het eerste, dan is de mens een dier. Kies je voor het laatste, dan staat hij daarmee nog niet los van de natuur, maar in die waan leeft hij vaak wel. Met noodlottige gevolgen. Het is voor wetenschappers al wel duidelijk: de mens is natuur, de mens is nog altijd een dier. Er zijn tal van organismen die voorzien zijn van verdedigingsmechanismen die hen superieur maakt aan de mens. En toch heeft ook de mens eigenschappen die hem evolutionair voordeel hebben opgeleverd. Is het zijn intelligentie? Zijn vermogen tot arbeidsverdeling? Of zijn vermogen om vuur te maken? Met die laatste stelling spreekt Wohlleben de bekende Duitse filosoof Peter Sloterdijk na, die in een interview aangaf dat het vermogen om vuur te maken de mens uniek maakt. Het typeert Wohlleben. Hij is zeer belezen en weet de ontdekkingen en wijsheden van andere wetenschappers op een mooie manier tot één geheel te weven.
Een verrassend feitje: nu wonen er in de Europese Unie meer dan 446 miljoen mensen. Ongeveer 33.000 jaar geleden waren dat er 1.500. Geen wonder, want de natuur was in het verleden een zeer onbetrouwbare bron voor voedsel. Op sommige momenten stond de mensheid er ronduit beroerd voor en was de mens het uitsterven nabij. In Onze natuur laat Wohlleben zien dat het ook nu niet uitgesloten is de menselijke populatie een keer zal instorten. Niet alleen omdat wereldwijd de kwaliteit van het mannelijke zaad in een rap tempo aan het verslechteren is. Ook economische catastrofes kunnen een enorm effect hebben. En wat te denken van epidemieën die de COVID-19 uitbraak doen verbleken?
Natuurlijk onderzoek Wohlleben ook de rol van religie. Volgens sociologen kan religie een van de elementen zijn geweest die het vreedzaam samenleven met grote groepen mensen mogelijk maakten. Hij duikt in de ontstaansgeschiedenis van religie, maar die blijkt zo eenduidig niet. Hersenwetenschappers weten exact het gebied aan te duiden waar religieuze gevoelens in de hersenen ontstaan. Maar veel is nog onduidelijk. Wohlleben doet in dit verband wel wat speculatieve beweringen, bijvoorbeeld dat de apostel Paulus aan een zekere vorm van godsdienstwaanzin leed. Als hij zich op deze manier overgeeft aan vreemd gespeculeer en subjectief inkleuren, vind ik hem niet op zijn sterkst.
Maar gaat het om zakelijke constateringen, dan is Wohlleben op zijn best. Zo wijst uitgebreid data-onderzoek uit dat de mensheid in één ding uitblinkt: in het opstuwen van het grondstoffenverbruik. Met de landbouw en veeteelt als startschot en arbeidsverdeling als turbolader.
Is de mens de kroon op de schepping? Het zal niet verbazen dat Wohlleben die vraag ontkennend beantwoord. Dit vind ik overigens een heel fascinerend onderwerp, omdat Wohlleben op toegankelijke wijze duidelijk maakt hoe evolutiebiologen hier tegenaan kijken. Eigenlijk is het een heel ontluisterende discussie. De mensheid heeft eeuwenlang het idee gehad dat de mens het enige intelligente wezen is. Dat blijkt ernstig tegen te vallen. Zelfs eencellige wezen blijken te beschikken over intelligentie. De mens is zo uniek niet, laat staan verheven! In dit verband komt ook de vrije wil ter sprake. Beschikt de mens over een vrije wil? Dat staat nog maar te bezien. Ook een boeiend hoofdstuk om te lezen.
Onze natuur. Allerlei vragen zijn te stellen wat ‘onze natuur’ zou zijn. Eén analyse vind ik ontluisterend. Hongerbestrijding. Volgens een eenvoudig rekensommige zou alleen al de kerkbelasting die in Duitsland geïnd wordt, 265 miljoen mensen kunnen voeden. Helaas, dat lukt zelfs mensen die veel voelen voor de christelijke gedachte van delen en naastenliefde niet. Een evenwichtige verdeling van voedsel wereldwijd lukt niet. Eens zal het onvermogen om voldoende voedsel te produceren (en te verdelen) zich tegen de mensheid keren. Tenzij. Tenzij de mensheid zwicht voor de conclusie dat de bevolkingsgroei moet worden afgeremd en onze voedingsgewoonten aangepast.
Wie wil weten wat de effecten zijn van de veeteelt op het menselijke lichaam, die kan zijn hart ophalen. Voor anderen zullen de verhalen van Wohlleben verontrusten. Daar waar dierlijke mest over het land wordt uitgereden, neemt het nitraatgehalte in het grondwater enorm toe. Poep sijpelt door in ons grondwater dat uiteindelijk ons drinkwater zal worden. Chemische middelen hopen zich op in onze lichamen, om nog niet te spreken over microplastics waarvan nog altijd niet bekend is wat die voor effect hebben als ze eenmaal in ons lichaam terecht zijn gekomen. Eén ding is duidelijk: microplastics kunnen de bloed-hersenbarrière doorbreken en daarmee openingen voor schadelijke stoffen creëren in onze hersenen. Wohlleben: ‘Het zou toch echt een roemloos einde zijn als de kroon op de schepping vanbinnen zou ‘verstikken’ door zijn eigen afval.’
Is er een uitweg uit de misère die wij zelf veroorzaken? In de leer gaan bij bomen, leren van de organismen die ons omringen, is het devies van Wohlleben. We moeten de natuur meer ruimte geven om niet alleen de leefruimte van plant en dier in stand te houden, maar ook die van onszelf. In de woorden van Wohllebben: we moeten allemaal een beetje boom worden. Hoe we dat kunnen realiseren, ontdek je in het laatste hoofdstuk.
Opnieuw een pageturner. Vaak geen heel aangename boodschap. Wel altijd verrassende ontdekkingen in een mooie samenhang. Soms wat speculatief, maar dan heb je iets om tegenaan te denken. Kortom, een meeslepend boek over de menselijke natuur. Zeker lezen dit boek!
Onze natuur / Peter Wohlleben / Lev Boeken / als paperback en als e-book
Duurzame producten voor de vogels in je tuin Het hele jaar rond de vogels in je tuin welkom heten. En zeker in de herfst en de winter! Met verantwoorde producten zoals vogelvoer en nestkasten om in te schuilen. Op Vivara.nl vind je een uitgebreid aanbod aan betrouwbare natuurproducten voor in de tuin. | |