Recensie: De onvergetelijke reis van August King, John Ehle

de onvergetelijke reis van august kingNu heb ik me toch een bijzonder boek gelezen en precies goed getimed: in de week van Sinterklaas met zijn Zwarte Pieten waartegen elk jaar luider wordt geprotesteerd. Een discussie waar onze samenleving danig door in de war is en sommigen tot het doen van onvervalst racistische uitlatingen verleidt. En precies in die week lees ik de roman De onvergetelijke reis van August King!

In De onvergetelijke reis van August King maakt de jonge blanke Amerikaanse boer August King een reis van huis naar markt, en weer terug. De weg voert dwars door de Appalachen, een woest gebergte in het westen van Amerika. Op weg naar de markt ontdekt hij een jonge slavin die ontsnapt is. Hij geeft haar wat te eten en vervolgt zijn reis. Alleen.

Op de markt hoort hij dat haar eigenaar Olaf Singleterry een enorme prijs op de slavin heeft gezet: maar liefst $ 250 of een begeerlijk paard voor de vinder die haar ongedeerd bij hem terug brengt. Ter vergelijk: op een andere slaaf, een jongeman, die met haar ontsnapte, staat een beloning van ‘slechts’ $ 50. Je voelt het al aan: de hele blanke meute gaat als een dolle op jacht op de jonge slavin, al dan niet met verscheurend berenhond. Een goed paard wil iedereen daar in het Wilde Westen. Het verhaal speelt zich af in de negentiende eeuw. Een ruwe tijd, een ruwe plaats, het taalgebruik was weinig verfijnd. Zwarte slaven heten nog altijd ‘negers’ en vooral: ‘nikkers’.

August King is een eenvoudige jongeman, een echte boerenjongen. Hij verloor zijn pasgeboren kind en vlak daarna zijn vrouw Sarah. Onder welke omstandigheden Sarah om het leven kwam, blijf je lang in het ongewisse. Ik laat het in deze bespreking ook maar in het midden, haar dood blijkt een belangrijke sleutel om het verhaal te begrijpen. August bezit een soort van naïeve wijsheid die regelmatig tot gniffelen aanzet. Dat is echt de verdienste van Ehle die een meesterlijk verteller blijkt.

Dat August een beetje de klus kwijt is, blijkt op de markt. Hij koopt waren in voor een heel weeshuis. Naast suiker, zout, bloem, kruit en andere waar koopt hij ook drie ganzen, een varken en een Jersey-koe. Deze hele have opgestapeld op en vastgebonden aan zijn paard-en-wagen trekt opnieuw de Appalachen door, naar huis. Hij heeft de nacht doorgebracht op dezelfde kamer als de kwabbige Olaf Singleterry, de machtigste man in de wijde omtrek en bovendien de ex-bezitter van slavin Annelees die hij ongedeerd terug verlangt. August besluit Annelees op te zoeken en haar te helpen ontsnappen. De twee vinden elkaar en Annelees verstopt zich op de kar van August.

De ontsnappingstocht die volgt kun je als dolkomisch aanmerken. De meest bizarre en banale thema’s houden August en Annelees bezig. Zo verwondert Annelees zich een paar pagina’s lang over een sinaasappel die Sarah, de overleden vrouw van August, met een kip heeft gebraden. En doet August even zo veel pogingen het gesprek om te buigen naar een ander onderwerp. Tevergeefs, maar deze en andere dialogen zijn even ontroerend als dolkomisch. Maar ja, ondertussen zijn fanatieke premiejagers op jacht naar het ‘nikkermeisje’, dus zo dolkomisch is het allemaal niet. Zeker niet wanneer August getuige is van het vangen van de ontsnapte mannelijke slaaf die zijn lot in het nabij zijn van de dominee ondergaat. Ik zal je de details besparen, maar ga ervan uit dat een ontsnapte nikkerslaaf in negentiende eeuws Amerika hetzelfde lot onderging als slachtvee bij de slager. En daar hoefde men geen wroeging over te hebben want ‘veel ziel hebben ze niet, een walnoot vergeleken met onze appels, zou ik [de dominee, JG] zeggen, en geen goedaardigheid, geen sprankje goddelijkheid zoals er na de erfzonde in ons zit, want wij zijn de uitverkorenen.’

Ondanks alle loerende blikken bereikt het tweetal het huis van August. Het heeft August wel al zijn pas verworven bezittingen gekost: zijn kostbare Jersey-koe heeft hij afgemaakt, het varken is weggespoeld in een rivier, de fles brandewijn heeft hij geofferd aan een dronkaard die Annelees ontdekte, en tot slot de kar met alles erop en eraan omdat vlakbij zijn huis twee premiejagers op wacht staan en de slavin vrijwel zeker zouden ontdekken.

Ondertussen worstelt August de hele reis met het verlies van zijn vrouw en kind. De nabijheid van een aantrekkelijke, weliswaar zwarte, jongedame, maakt allerlei gevoelens bij hem los die hem haast tot wanhoop brengen. En in dit alles zondigde August King niet (hoewel hij tijdens de reis meer leugens opdist dan tijdens het hele jaar ervoor).

Moet je deze roman lezen? Moeten moet natuurlijk niets. Maar wat Maya Angelou in het voorwoord zegt beaam ik helemaal: ‘John Ehle is een meesterlijke verhalenverteller. Door de evenwichtige vertelling De onvergetelijke reis van August King stelt hij de lezer in staat zich te verplaatsen in een gedreven landbouwer, een doodsbang jong slavenmeisje en een incestueuze slavenhouder. Ehle geeft de lezer inzicht in de redenen waarom de hoofdpersonages doen wat ze doen.’

Ik weet niet met welk boek ik De onvergetelijke reis van August King moet vergelijken. Het verhaal heeft een enorme zeggingskracht, biedt prachtige dialogen en, hoewel het geen thriller is, een spannend plot. Ik ben erg onder de indruk van deze bijzondere roman.

P.S. Wat schetst mijn verbazing: De onvergetelijke reis van August King blijkt in 1996 te zijn verfilmd. Niemand minder dan de bekende actrice Thandie Newton (bekend van onder andere Mission Impossible II) speelt in deze film de rol van slavin Annelees. Geen wonder dat de gedachten en gevoelens van August King af en toe  volkomen op hol slaan.

De onvergetelijke reis van August King / John Ehle / Uitgeverij Mozaïek / Paperback en e-book

The journey of August King / DVD

Bestel nu