Wat is Willem Jan Otten (winnaar P.C. Hooft-prijs 2014) toch een stylist! Deze week heb ik zijn roman Ons mankeert niets herlezen. Dat doe ik niet vaak met romans, maar het was zo lang geleden dat ik deze roman las, ik kon me het verhaal niet meer herinneren. Het was weer genieten, deze roman te lezen over een jonge dokter met een eigen praktijk.
De jonge dokter Justus heeft de dokterspraktijk van dokter Daan overgenomen. Dokter Daan was de god van het kustdorp, bij iedereen in hoog aanzien en belangrijker: hij keek dwars door iedereen heen. ‘De grote, zwaar ademende man met de kleine mopsneus en de donderende stem die, voor de komst van de nieuwbouw, alle inwoners van Heimwou geboren had zien worden, en zien sterven.’
Zijn vrouw Evelien koos in de nacht van de achtentwintigste maart voor een zelfgekozen dood en nu voert Willem Jan Otten ons in Ons mankeert niets naar de achtentwintigste een paar jaar later. Het is duidelijk nog de tijd van kaartenbakken en telefoons met draaischijven, maar het inkijkje in het wel en wee van een dokterspraktijk is er niet minder herkenbaar om. Willem Jan Otten is er in geslaagd om in deze roman een moderne tragedie te schetsen die alle elementen bevat die nodig zijn: noodlottigheid, liefde, relatie tussen dokter en patiënten (die nooit iets mankeren), een angstig vermoeden dat elk hoofdstuk beklemt.
Prachtig is de taal waaruit Willem Jan Otten deze doktersroman opbouwt.
‘Een klacht is een knoop van taal.
Na de klacht valt er een stilte.’
Het verhaal cirkelt om de doodswens van dokter Daan. Nog altijd dé dokter voor velen in het kustdorp Heimwou. Voor Aletta, de vrouw van de eerste dode in de praktijk van Justus. Achter haar naam heeft dokter Daan een aantal kruisjes geplaatst, tekenen van intiemer contact dan slechts dat tussen dokter en patiënt. Voor mevrouw Steutel wiens nieuwe bloed volgende week zal afsterven en met het bloed ook mevrouw Steutel. Zij wil er zelf niet aan geloven, maar haar man de warme bakker kan slechts grienen. En Steffie Capitu, het vrouwmens dat op jonge leeftijd gestopt is met groeien en naar nu blijkt beide dokters liefhad, maar dokter Daan nog het meest.
Zij allen maken zich zorgen om dokter Daan, die immers precies een jaar geleden al een poging deed zijn vrouw Evelien te volgen. Morgen moet dokter Justus om half vier bij hem langs komen, heeft dokter Daan verordend. En terwijl iedereen vreest, dringt zich op elke volgende pagina een sterker vermoeden aan je op. En denk je de afloop beet te hebben, dan verrast Willem Jan Otten je als een volleerde thrillerschrijver.
‘Waar ik nu ben, in mijn boot in een botenhuis in Friesland, ligt een boek waarin ik eens heb aangestreept dat we alleen bestaan voor zover we samenhangen met anderen.’
Als in een echte tragedie voert Willem Jan Otten zijn hoofdpersoon met een spoor van noodlottige ellende achter zich aan naar een verdiept inzicht. Ons mankeert niets is de analyse van een dokter die dwars door zichzelf kijkt, zich voor de rechtbank van zijn eigen geweten plaatst. Want degene die ontdekt dat hij bestaat voor zover hij samenhangt met anderen, ligt eenzaam in zijn boot in een botenhuis in Friesland. Al zijn relaties zijn verkruimeld en hij hoort slechts hoe een eend zijn snavel schraapt langs de waterlijn van zijn boot. Een angstig vragen is wat rest.
Deze roman uit 1994 plaatst ons ook voor de vraag hoe om te gaan met de doodswens van de ander. Kijken we weg of proberen we te helpen, maar wat is dat helpen dan? En wat als we op een of andere wijze belang hebben bij de dood van die ander?
Ik zei al in de eerste zin: Willem Jan Otten is een stylist. Ons mankeert niet is geschreven in glasheldere taal. Elk hoofdstuk brengt je dichter bij de climax waarbij er ook te lachen valt. Ik las ergens dat Otten een tijdje te gast was bij een huisarts, ik geloof het direct. Ben je toe aan een mooie roman, dan beveel ik je deze aan.
Ons mankeert niets / Willem Jan Otten / Uitgeverij G.A. van Oorschot / paperback