Vogelaars met liefde voor oude boeken kun hun hart ophalen aan de allereerste Nederlandse vogelgids: het fenomenale standaardwerk Nederlandsche Vogelen van Cornelis Nozeman en Christiaan Sepp (1770-1829). Nozeman, remonstrants predikant en één van de grootste vogelkenners van zijn tijd schreef de teksten. Sepp, amateurbioloog, verzorgde de gravures. Wil je deze historische vogelgids meenemen in het veld, koop dan een stevige rugzak. Hij weegt maar liefst 5,2 kilo! Maar troost je: daar is deze heruitgave helemaal niet voor bedoeld.
Nederlandsche Vogelen is het eerste standaardwerk over de Nederlandse avifauna. Volgens de uitgever behoort het tot de mooiste en duurste uitgaven uit de Nederlandse geschiedenis van de boekdrukkunst. Dat geloof ik graag. Het moet in de 18e en 19e eeuw een verbluffende uitgave zijn geweest die alleen de allerrijksten zich konden veroorloven. De 250 gravures zijn met de hand ingekleurd en worden bovendien zo veel mogelijk op ware grootte afgebeeld, soms compleet met nest en eieren. Het is nu nog altijd een verbluffende uitgave trouwens. Hulde voor de uitgever die dit werk opnieuw besloot uit te geven.
De Nederlandsche Vogelen geeft weliswaar geen compleet overzicht van de avifauna van Nederland in de achttiende eeuw, maar biedt wel een goed beeld van de voornaamste vogelsoorten die destijds in Noord- en Zuid-Holland voorkwamen en daarnaast ook van vogels uit de andere provincies. In de Nederlandsche Vogelen werd voor het eerst een poging gedaan om een overzicht van alle inheemse vogels te geven in woord én beeld. Wil je weten welke vogels in de 18e en begin 19e eeuw in Nederland voorkwamen en hoe men over deze vogels dacht, dan is dit echt een hebbeding. Wil je weten welke prenten je in Nederlandsche Vogelen zoals aantreft, bekijk dan deze compilatie:
Enne, ik stip het maar even aan: de grutto is uitgeroepen tot onze nationale vogel, en dat is volkomen terecht. Kijk eens hoe de grutto pronkt op de voorkant van de Nederlandsche Vogelen! Geen Hollander vogel dan de grutto! Hij komt al eeuwenlang in ons land voor en laten wij alsjeblieft niet verantwoordelijk worden voor zijn verdwijning.
Nederlandsche Vogelen geeft een prachtig inkijkje in de wetenschappelijke wereld van toen. Er lag nog veel terrein braak voor de wetenschap, ook in ons land moest nog veel worden ontdekt. Wetenschappers probeerden ook toen elkaar de loef af te steken, dat lees je terug in het boek. Vermakelijk soms. Voor taalwetenschappers is deze uitgave ook een belangrijke bron om inzicht te krijgen in het toenmalige taalgebruik. Prachtig toch:
‘Het vlerkdek en de vlerken hebben dezelfde bruine koleur als de rug over alle haere 18 slagpennen.’ (bij de nachtegaal)
‘Laager zyn de Dekveders der Wieken rosachtig met witte Stippen uitgemonsterd.’ (bij de waterral)
‘By nagt vliegen zy, en worden veelal in den donker, of in de schemering, des avonds of ‘s morgens, in de Netten verstrikt. Van de lekkerheid van hun Vleesch is reeds gesproken.’ (bij de houtsnip)
Wat ik trouwens ook vermakelijk vind is dat in deze vogelgids ook de jacht wordt beschreven. Hoe je een vogel het beste kunt vangen. Om vervolgens ook de bereidingswijze voor te stellen. ‘De Eijeren yn zoo goed als die der Kievit, en de GRUTTO’S zelf zyn eene lekkerny.’ Kom daar eens om in onze vogelgidsen! Ik zie Lars Svensson nog niet beschrijven hoe je het beste een papegaaiduiker kunt vangen, doden en bereiden. Het zou wel origineel zijn, maar bepaald niet bevorderlijk voor de verkoop.
Het is echt zo’n boek dat je een opvallende plaats geeft in je interieur of een ereplaats in je boekenkast. Een sieraad! Om af en toe eens door te bladeren. Of te tonen aan gasten. En zoek je voor een gelegenheid een bijzonder geschenk dat iets mag kosten, dan kun je met de Nederlandsche Vogelen zeker aankomen.
Nederlandsche Vogelen wordt terecht een ‘historische monument voor de ornithologie’ genoemd. Het is een waardevol boek, zijn prijs meer dan waard. De uitgever heeft gekozen voor een bijzondere fraaie uitvoering en dat verklaart denk ik mede het grote verkoopsucces. Een must-have voor elke vogelliefhebber met gevoel voor geschiedenis.
En wil je je kinderen eens een bijzonder vogelboek cadeau doen? Overweeg dan het fenomenale boek Het Heel grote vogelboek van Bibi Dumon Tak. In dit boek komen oud en nieuw samen. Oftewel: Nozeman en Sepp leveren de schitterende tekeningen en hier en daar een tekst en Bibi Dumon Tak (de Sir David Attenborough van de jeugdliteratuur) maakt er een actueel, informatief en bij vlagen grappig boek van. Voor als je je kinderen liefde voor vogels wilt bijbrengen.
Nederlandsche Vogelen / Cornelis Nozeman en Christiaan Sepp / Uitgeverij Lannoo / Gebonden
Alles voor een diervriendelijke tuin Het hele jaar rond de dieren in je tuin welkom heten. Met de juiste nestkast, een voederplank, waterschaal of schuilmogelijkheden. Op Vivara.nl vind je een uitgebreid aanbod aan betrouwbare natuurproducten voor in de tuin. |  |