De natuurreisgidsen in de serie Crossbill Guides hebben één ding gemeen: ze zijn steengoed. Terwijl vrijwel alle voorgaande delen Engelstalig zijn, is het nieuwe deel Natuurgids Veluwe in het Nederlands geschreven. En dat verdient dit uitgestrekte gebied. Je kunt er volgens auteur Dirk Hilbers drie dagen lang wandelen zonder bos en heide te verlaten. Wil je weten welke bijzondere natuur op de Veluwe op je ligt te wachten, en waar precies, dan is deze gids precies wat je zoekt.
Ja, de Natuurgids Veluwe in de hand, rugzak op je rug en wandelen maar. Er is ontzettend veel te ontdekken op de Veluwe en uit de ontelbaar vele mogelijkheden stelde Dirk Hilbers samen met terreinbeheerders routes samen waar je de mooiste en meeste diverse landschappen, flora en fauna kunt vinden. Met de gids in de hand ga je via Nijkerk naar Harderwijk en via Kroondomein Het Loo, Kootwijkerzand naar het zuiden waar de Hoge Veluwe, Veluwezoom en het riverenlandschap bij Wageningen, Renkum en Arnhem op je liggen te wachten. Wist je trouwens dat de Veluwe het grootste aaneengesloten gebied van zandheuvels en stuwwallen in Nederland is? En dat het exact in het midden van Nederland ligt? En dit allemaal veroorzaakt door de voorlaatste ijstijd, ongeveer 160.000 jaar gelden. Je leest over het geologie en de geschiedenis van de Veluwe natuurlijk veel meer in de gids.
Hoewel de Veluwe bekend staat om zijn zandgronden, is het landschap van de Veluwe bepaald niet eenvormig. In het rivierengebied vind je oeverwallen, moerasbos en ruige weilanden. Bij Putten en Ermelo vind je hoogopgaande bossen. Loofbossen die vooral bestaan uit beuken, eiken en berken. In het westen en het centrum vind je het landschap waar de Veluwe bekend om staat: het zandlandschap met haar vennen en venen. En grenzend aan de Randmeren vind je polderland en historische stadjes als Harderwijk en Elburg. En al die landschapstypes liggen op wisselende hoogte. Een mooie dwarsdoorsnede van het landschap staat op de pagina’s 18 en 19 waar duidelijk zichtbaar is dat het zandlandschap, de vennen en venen een heel eind boven het laagland van de rest van Nederland uittorenen.
De Natuurgids Veluwe biedt per landschapstype een uitgebreide beschrijving van geschiedenis, geologie, flora en fauna. De meest markante plekken worden aangestipt. Velp is bijvoorbeeld zo’n markante plek. Een van de beste plekken om de stuwwal van de Veluwezoom op te wandelen. Wie weet zie je een boommarter in een van de bomen. Appelvink en fluiter zijn vogels in het gebied die mij zeer aanspreken.
Over flora en fauna gesproken. Het hoofdstuk flora en fauna doet mij watertanden. Zoogdieren, vogels, vlinders, libellen, reptielen en amfibieën, bomen en planten worden in afzonderlijke hoofdstukken besproken. In het hoofdstuk vogels wordt in een handige tabel weergegeven welke soorten je waar en wanneer kunt zien. Dat zijn toch vier volle pagina’s. Ook handig: bij de meest bijzondere soorten worden ook de wandel- en fietsroutes aangegeven waar je ze kunt zien. Handig voor als je gericht op zoek bent naar de middelste bonte specht, de fluiter of de raaf.
En dan zijn daar natuurlijk de routes, kenmerkend voor de Crossbill Guides. In de Natuurgids Veluwe worden je maar liefst 22 routes aangeboden. Als je na het wandelen of fietsen van deze routes de Veluwe nog niet kent… Dan doe je gewoon nog een keer, want de natuur is altijd weer anders. Vrijwel elke route kent twee gezichten: een fietsroute en een of meer wandelroutes. En zo je verken de Veluwe van noord naar zuid en van west naar oost. De routebeschrijvingen wijzen je op horeca, op de bijzondere geschiedenis van het gebied, op de opvallende flora en fauna en alles wat een plaats moet krijgen in een natuurreisgids met bescheiden aandacht voor cultuur. Op bladzijde 173 blijft mijn verlangende blik lang haken op de kleine heivlinder waarvan nog slechts één populatie over is op de Veluwe (en in Nederland): op het Kootwijkerzand. Hoewel het niet de mooiste dagvlinder is, zou ik hem graag eens filmen.
En daarmee is meteen duidelijk waarom de Natuurgids Veluwe niet alleen voor de ‘gewone’ natuurliefhebber van uitzonderlijke klasse is. Ook wie gericht op zoek wil naar bepaalde soorten, heeft ontzettend veel aan deze gids. Mijn ervaring is dat je zeker in het bos en op de hei vaak veel meters moet maken om een soort te zien. Met de Natuurgids Veluwe in de hand kun je een stuk gerichter te werk gaan. Waarbij ik niet garandeer dat je op je eerste de beste tocht de nachtzwaluw zult zien. Voor sommige dieren moet je immers een ontzettende portie geluk hebben, daar verandert zelfs de Natuurgids Veluwe niets aan.
Alsof bovenstaande nog niet genoeg is, sluit Dirk Hilbers zijn Natuurgids Veluwe af met een keur aan praktische tips. De mooiste bossen, goede horeca, de beste gebieden voor mensen met een lichamelijke beperking, de 10 beste wildroutes, de natuur in met kinderen, campings en bungalows, de mooiste bloeiende heidevelden, enzovoorts, enzovoorts.
Het is mij wel duidelijk: wil je de natuur op de Veluwe ontdekken, doe dat dan met de Natuurgids Veluwe in de hand. Ik heb de gids al mogen beproeven met een bezoek aan Nationaal Park Hoge Veluwe. En dat smaakte naar meer. Auteur Dirk Hilbers heeft helemaal gelijk: ‘De Veluwe is een uniek Nederlands natuurgebied. Met deze gids ontdek je de Veluwenatuur optimaal.’
Natuurgids Veluwe / Dirk Hilbers / KNNV Uitgeverij / paperback
Mijn tips voor natuurbeleving en vogels kijken
Met deze tips beleef je de natuur nog intenser en komen de vogels letterlijk dichterbij:
De beste verrekijkers om vogels te kijken
(voor elk budget de drie beste opties)
Een vakantiehuisje midden in de natuur
(héél véél keuze, in heel Europa)
De mooiste reizen naar de natuur
(voor het hele gezin, voor de vogelaar, voor de wandelaar, enzovoorts)
De beste vogelgebieden van Nederland
(per provincie gesorteerd)
Tips om vogels naar je tuin te lokken
(lees hier mijn tips om spechten, mezen en roofvogels naar je tuin te lokken)
De beste vogelgidsen
(mijn persoonlijke top tien)