Iedereen kent Molengebied Kinderdijk. Je zou kunnen zeggen: daar moet je een keer geweest zijn. Zelfs mensen uit verre streken denken er zo over. Komen doen de meeste mensen vanwege de eeuwenoude molens die er nog staan, en terecht. Maar wie kijkt er om naar de bijzondere natuur in het gebied? Ik heb nog maar weinig Italianen en Chinezen naar een purperreiger zien kijken. Laat staan dat ze geboeid naar een snor staan te luisteren. Lokale natuurkenners Richard Slagboom en Adri Clements schreven daarom de Natuurgids Kinderdijk. Te koop bij het bezoekerscentrum. Zo kunnen bezoekers ook de bijzondere natuur van Kinderdijk ‘leren proeven’.
De geschiedenis van Kinderdijk voert de auteurs en de bezoekers duizenden jaar terug in de tijd. Toen was Kinderdijk onderdeel van de rivierdelta van de Rijn, een gebied dat bestond uit uitgestrekte moerassen, veengebieden, kreken en broekbossen. Rivierduinen staken hoog boven het landschap uit en werden uiteindelijk de eerste bewoonde locaties in het gebied.
In de Middeleeuwen echter werd het gebied ontgonnen en in cultuur gebracht. Het oeroude Hollandse landschap ontstond en daar kunnen we nu nog de resten van zien. Dijken beschermden en beschermen het omliggende land nog altijd tegen het water. In het begin van de 20e eeuw neemt de verstedelijking rond Kinderdijk toe. De scheepsbouw doet zijn intrede en trekt veel mensen aan. Dit gaat ten koste van de openheid van het gebied. En als na de Tweede Wereldoorlog de landbouw wordt geïntensiveerd, nemen de natuurwaarden nog verder af.
Niettemin zijn de natuurwaarden rond de molens nog altijd ontzettend hoog. Niet voor niets heeft het de status van Unesco Werelderfgoed. Molengebied Kinderdijk is één van de oudste en meest oorspronkelijke cultuurlandschappen in Europa.
In de Natuurgids Kinderdijk maak je kennis met een aantal bijzondere bewoners van het gebied. Zo worden dieren als bijvoorbeeld de bever, blauwborst, zwarte stern, grauwe gans, woudaap en argusvlinder aan je voorgesteld. Van elk dier wordt de relatie met het gebied beschreven. Zo is de grauwe gans, op zichzelf een boeiende vogel, door zijn aantal een bedreiging voor het riet waarin allerlei moerasvogels broeden. Bij de purperreiger lees ik dat die steeds meer hoog in het struweel broedt in plaats van laag in het riet. Dit om zich beter te beschermen tegen vos en bunzing. En dat ook de boeren zich bekommeren om de vogels in en rond het gebied blijkt wel uit het feit dat veel boeren zich inzetten in het kader van bescherming van de weidevogels. O ja, ik noem nog een laatste kenmerkende soort: de veenmol. Wie een moestuin heet, moet misschien niet heel veel van dit bijzondere insect weten, maar ik vind het tot één van de meest fascinerende en mooie insecten behoren die er zijn. Ze voelen zich uitstekend thuis in de veengronden en soms kom je er eentje bovengronds tegen.
Zowel voorin als achterin de Natuurgids Kinderdijk vind je aanvullende informatie over de geschiedenis van het molengebied en de natuur. Hier en daar vind je historische foto’s, bijvoorbeeld die van Pieter-Willem Hoek die een dode otter omhoog houdt. Gevangen in de winter van 1940. Zo ging dat in die tijd.
Nog een paar cijfers die ik achterin aantref: meer dan 100 vogelsoorten broeden in het gebied. Soms overnachten er 125.000 spreeuwen in het gebied. En op de vogeltelpost Kinderpost zijn inmiddels bijna 4 miljoen vogels geteld!
Helemaal achterin de Natuurgids Kinderdijk kun je tijdens je bezoek soorten aanvinken die je hebt gezien. Je vindt hier bovendien de Duitse, Engelse en Franse naam. Handig voor als je een gesprekje wilt voeren met een bezoeker uit het buitenland. Natuurlijk is de gids prachtig geïllustreerd met foto’s en tekeningen. Saskia Guldenmond verzorgde de illustraties.
Jammer genoeg is de Natuurgids Kinderdijk niet verkrijgbaar in boekhandels en webshops. Dat zou meerwaarde hebben. Maar goed, ga je naar Kinderdijk, vergeet dan niet bij het bezoekerscentrum een natuurgids aan te schaffen. En dan: kijken maar, naar de molens én naar de natuur! Wil je nu al meer weten over de vogels die je er kunt zien, lees dan mijn artikel over vogels kijken in Molengebied Kinderdijk.
Natuurgids Kinderdijk / Richard Slagboom en Adri Clements / als paperback