Soms gebruik ik de term: shifting baseline syndrome. Beschouwen onze grootouders een weiland vol grutto’s en andere weidevogels als normaal (tientallen jaren geleden waren de populaties immers vele malen groter dan nu), daar beschouwen hun kleinkinderen weilanden met hier en daar een grutto als normaal. En zou de huidige populatie aan weidevogels nog verder krimpen, dan zullen op hun beurt hun kinderen de lege weilanden als normaal beschouwen. Ze weten immers niet beter, omdat ze de rijke tijden van generaties terug niet hebben meegemaakt. Toestanden uit het verleden ontglippen ons zodra een vorige generatie is heengegaan. Ons collectieve geheugen verschraalt waardoor de kwaliteit van de natuur ongehinderd achteruit kachelt. In zijn onthullende boek Natuuramnesie gaat Marc Argeloo uitgebreid in op dit verschijnsel dat bepaald geen exclusief Nederlands probleem is, naar zal blijken.
Actuele Top 10 Best Verkochte Verrekijkers Wat is de Top 10 Best Verkochte Verrekijkers van dit moment? En welk merk staat het meest in de Top 10? Wat blijkt? Een goede verrekijker hoeft niet duur te zijn! |  |
Marc Argeloo was redactielid van Dutch Birding en werkte voor WNF en Vogelbescherming Nederland. Al meteen in het begin van zijn boek laat hij professor Lynn Townsend White Jr. (1907-1987) aan het woord die zich afvroeg: ‘Hebben de Nederlanders in hun heldhaftige gevecht met Neptunus de ecologische waarden over het hoofd gezien, en heeft de kwaliteit van het menselijk leven daaronder geleden? Ik kom er niet achter of die vragen ooit zijn gesteld, laat staan beantwoord.’ Het is naar valt te vrezen exemplarisch voor onze volksaard.
Wat is ‘groen’?
In één van de hoofdstukken vraagt de auteur zich af wat groen is, want: ‘groen is in, groene energie vooral’. En pas na het lezen van deze passages besef ik dat ons begrip van ‘groen’ wel heel exclusief wordt toegepast op onze energievoorziening. Met de ontwikkeling van elektrische auto’s, zeeën vol windmolens en velden vol biobrandstoffen moet de temperatuurstijging worden bestreden. Maar deze ontwikkelingen staan helemaal los van de vraag wat de invloed ervan is op de natuur. De betekenis van ‘groen’ heeft in de praktijk bar weinig te maken met natuurbescherming. Sterker nog: onze groene energie verwoest de natuur elders. Hoeveel walvissen zijn gestorven door energie van windmolens op zee die het oriëntatie- en communicatievermogen van walvissen verstoort?
Wat is de definitie van duurzaam?
Of, misschien nog herkenbaarder: hoeveel vogels, waaronder lammergieren en zeearenden, zijn inmiddels het slachtoffer geworden van de draaiende wieken? Ook aan de andere kant van de wereld blijkt de impact van de Nederlandse inbreng funest. Ook hier is het kritisch kijken welke definitie van ‘groen’ wordt gehanteerd. Is een spoorlijn door het Amazonegebied duurzaam als de aanleg ervan betekent dat de natuur wordt verwoest? Volgens een ambtenaar van Buitenlandse Zaken wel, want: de spoorlijn is duurzamer omdat de uitstoot van broeikasgassen minder is dan een autoweg. En zo gaat de verwoesting van het Amazonewoud voort, onder toeziend oog en medewerking van de Nederlandse overheid en ons bedrijfsleven en zelfs door toepassing van ‘groene alternatieven’. De rol van Nederland in dit proces blijkt overigens enorm te zijn. Binnen de EU is Nederland de grootste importeur van sojabonen waarvan het grootste deel uit Brazilië komt.
De teloorgang van visbestanden
Nu ben ik opgegroeid in Tholen dat wordt gerekend tot de paar vissersplaatsen die Nederland rijk is. En een visje, dat lust ik wel. Voor veel mensen behoort de visserij tot ons nationaal erfgoed. Kom niet aan de vissers, dan kom je aan onze identiteit en is het land te klein (wat ook geldt voor onze boeren). Maar wat is er eigenlijk in de loop van de tijd op zee gebeurd? Ik lees en huiver. Tussen 2006 en 2009 was de vangst van kabeljauw op de Doggersbank 114,1 ton. In 1913 was dat nog 5287 ton. In 1840 wist één schip 1,2 ton heilbot per dag te vangen. Tussen 2006 en 2009 ving onze hele vissersvloot op de Noordzee per jaar 2,1 ton van deze grote platvis. Als dit soort gegevens niet als uitgangspunt worden genomen bij de ontwikkeling van herstelprogramma’s dan zal het proces van overkill ongehinderd doorgaan, zo luidt het betoog van Marc Argeloo en ik kan hem daarin geen ongelijk geven.
Natuuramnesie. Ons collectief geheugen dat herinneringen uit het verleden uitwist. Niet perse bewust, maar als resultaat van het komen en gaan van generaties. Wel met een verwoestend effect. Want langetermijnoverexploitatie en leefgebiedverlies blijken de belangrijkste factoren te zijn voor het verdwijnen van soorten.
Conclusie
Het boek Natuuramnesie is een aangrijpend boek. Begin je het te lezen, dan stop je niet meer. Het ene voorbeeld is nog pijnlijker dan het andere. Is er een remedie om de gestage achteruitgang te stoppen? Argeloo pleit voor meer historisch besef. Laat archeologisch en historisch onderzoek verricht worden in de ecologie. Ontsluit archieven en museumcollecties en gebruik deze gegevens in het kader van nationale en internationale natuurbescherming. Het klinkt zo vanzelfsprekend, maar dat blijkt nog niet het geval te zijn. De uitgebreide registers achterin tonen aan dat de auteur niet over één dag ijs is gegaan.
Lezen dit boek! Het is van groot belang! De schrijfstijl is glashelder en meeslepend. Je zult niet stoppen voordat je de laatste bladzijde hebt omgeslagen.
Natuuramnesie / Marc Argeloo / Atlas Contact / als paperback en als e-book
Alles voor een diervriendelijke tuin Het hele jaar rond de dieren in je tuin welkom heten. Met de juiste nestkast, een voederplank, waterschaal of schuilmogelijkheden. Op Vivara.nl vind je een uitgebreid aanbod aan betrouwbare natuurproducten voor in de tuin. |  |