Wat ik probeer te doen met mijn website, doet Frank Berendse in zijn kloeke en fraaie boek Natuur in Nederland: je laten kennismaken met, wel ja, de natuur in Nederland. Een boek over zien, voelen, ruiken en horen van onze natuur. En een prachtige basis om de Nederlandse natuur te leren begrijpen en waarderen. Ga mee en wandel met Frank Berendse door de natuur in eigen land.

Gek genoeg is de eerste zin in Natuur in Nederland: ‘Dit is een somber boek.’ De auteur doelt daarmee op de landschappen die hij had bezocht en die verworden waren tot doodse woestijnen. Mest en bestrijdingsmiddelen hadden hun werk gedaan. Geen leven meer over in de polder. Dat gevoel bekruipt mij ook zo vaak als ik door de Alblasserwaard rij of wandel. Een prachtig landschap, maar een biodiversiteit van haast nul. Een groene woestijn, om het zo uit te drukken.

Gelukkig is Frank Berendse niet gebleven in zijn gesomber. Ik vind het boek Natuur in Nederland bepaald niet somber. Integendeel, het is een prachtig boek! Er valt in Nederland gelukkig ook nog levende natuur te ontdekken. En dat is nu juist de positieve boodschap van Frank Berendse. Ga op ontdekking en verwonder je over de schitterende natuur in ons land. ‘Even zo vaak waren mijn wandeltochten een reis door sprookjesland,’ zo schrijft Berendse ook in het voorwoord.

Tien landschappen die prominent in Nederland voorkomen, worden door Frank Berendse beschreven. Elk landschap heeft zijn eigen unieke verhaal. Geologie, natuur en cultuurhistorie gaan hand in hand. En je maakt er kennis mee op een heel aansprekende wijze: je gaat met Berendse op stap. Hij verkende de landschappen te voet en heeft de wandelroutes die hij liep ook op kaart gezet. Op een website die je in Natuur in Nederland vindt, kun je de routes downloaden. Want lezen is leuk, maar zelf doen is nóg leuker en dus: ga er lekker op uit.

Welke landschappen bespreekt Frank Berendse? Het zijn er tien:

Het hoge zand
De beekdalen op het lage zand
De hoogvenen in het oosten
Het Zuid-Limburgse heuvelland
De venen van laag Nederland
Rivierenland
Het zeekleilandschap
De nieuwe polders
De kust: duinen, kwelders, wadden
De steden

Mooi zeg. Alle hoofdstukken zijn even boeiend om te lezen. Dat zul je toch echt zelf moeten doen. Ik kan moeilijk alles overtypen. Om een indruk te geven over de beschrijving van de landschappen, blader ik naar bladzijde 222. Hier begint het hoofdstuk over de kust. Vanwege mijn Zeeuwse afkomst mijn favoriete landschapstype, denk ik. Frank Berendse staat stil bij de geschiedenis van het landschap. De ijstijden gaven de kust hun definitieve vorm. Of beter gezegd: het smeltwater van het landijs vulde de laagste delen. Zeeën, meren en rivieren ontstonden. De rivieren voerden water aan en dit water bevatte grote hoeveelheden zand. De wind blies het zand op grote hopen en dat werden de duinen. In bepaalde perioden was de kustverdediging ronduit zwak en dan sloeg de Noordzee grote gaten. Het landschap liep onder water en zo ontstond bijvoorbeeld de Waddenzee. Nu een internationaal vermaard natuurgebied. Heel belangrijk voor honderden, zo niet duizenden levensvormen.

Meijendel bij Wassenaar is een natuurgebied dat volgens Berendse het bezoeken meer dan waard is. Vooral vanwege de bijzondere planten die er groeien. Vanaf de zeevogelpost Bloemendaal aan Zee maak je tijdens de trekperiode kans op het zien van bijzondere vogels als drieteenmeeuwen, Noordse stormvogels en Noordse sterns. In de zomer is de duinen een van de weinige leefgebieden van de kleine parelmoervlinder. Frank Berendse heeft oog voor het kustgebied in het noorden, westen en zuiden van ons land. Zo maakt je echt kennis met de hele Nederlandse kuststrook. Een mooie pagina vind ik die met de verschillende soorten steltlopers. Je ziet heel duidelijk hoe diep de verschillende soorten met hun snavel in de grond kunnen peuren. Het wekt geen verbazing dat de wulp het diepst komt met zijn lange kromme snavel.

Vaak vragen mensen aan me wat de mooiste natuurgebieden in Nederland zijn. Dat hangt voor mij af van het jaargetij. In de winter noem ik dan vooral de kuststrook. In het voorjaar richt ik me ook op het rivierengebied. Zuid-Limburg, de hoogvenen in het oosten en het hoge zand van de Veluwe bezoek ik niet vaak. Dat heeft alles met de afstand te maken. Maar ook die gebieden zijn natuurlijk fenomenaal en het bezoeken waard.

Frank Berendse geeft in zijn fraaie en leerzame boek Natuur in Nederland op zijn manier antwoord op de vraag wat de mooiste gebieden in Nederland zijn. Je leert veel over deze gebieden en wat ik al aangaf: je ontdekt ook mooie wandelroutes door deze gebieden. Internet is een moderne manier om mooie natuurgebieden te ontdekken, maar ik beveel dit boek ook graag aan. Mooi vormgegeven, rijk voorzien van fraaie kleurenfoto’s en beeldende en rijke teksten. Ontdek de Nederlandse natuur en ga op pad met Frank.

Natuur in Nederland / Frank Berendse / KNNV Uitgeverij / hardcover