Recensie: Natuur als misverstand, Jelle Reumer (red.)

recensie natuur als misverstand jelle reumerDe aanleiding om de bundel Natuur als misverstand samen te stellen was de tweehonderdste geboortedag van Henry David Thoreau, de wereldberoemde schrijver van natuurfilosofische boeken waarvan Walden de bekendste is. Thoreau inspireerde Nederlandse natuurbeschermers van het eerste uur als Jac. P. Thijsse, de grote redder van het Naardermeer. Deze bundel is de opmaat van een vertaling van een ander boek van Thoreau: Walking. Dit boek verschijnt in de loop van 2018.

 

 

 

 

Nu dus een bespreking van Natuur als misverstand. Een merkwaardige titel die gelukkig al in het voorwoord van Jelle Reumer wordt verklaard. Speciaal voor deze bundel boekte Reumer een zesweeks verblijf op dit Zuid-Hollandse eiland waar de natuur de regie heeft overgenomen. Of beter gezegd: waar de natuur de regie heeft teruggekregen. En waar veel mensen romantische ideeën bij hebben, maar het is maar de vraag hoe je die natuur moet verstaan. Is het wel natuur? Of is het een misverstand, weliswaar een idyllisch misverstand, maar toch, een misverstand? Want heeft de natuur inderdaad vrij spel op een eiland waar huisdieren (Schotse hooglanders) en een exoot (Canadese guldenroede) de dienst uitmaken? Ach ja, wat maakt het uit. Reumer concludeert in zijn artikel dat Henry David Thoreau de natuur op Tiengemeten waarschijnlijk wel zou hebben gewaardeerd. En dat hij die exotische plant glimlachend zou hebben herkend.




Maar het eerste artikel is ook al van Jelle Reumer! Want hij verstopte zich niet alleen op Tiengemeten, hij ging ook op bedevaart. Tweemaal zelfs. Naar Walden Pond, het meertje in de buurt van het dorp Concord in de staat Massachusetts. Daar bracht Henry David Thoreau twee jaar van zijn leven door in een zelf getimmerde hut. En in en om die hut schreef hij verrassend modern over het fenomeen ‘natuurervaring’. Hij zou er drie boeken schrijven, waaronder het al eerder genoemde Walden, dat hem wereldberoemd zou maken. Van het boek zijn inmiddels miljoenen exemplaren verschenen. Een tijdloze en internationale bestseller dus. Walden heb ik (nog) niet gelezen, maar Reumer schrijft dat de combinatie van gedetailleerde beschrijvingen van de natuur en de brede, filosofische blik op natuur en samenleving het boek Walden zo bijzonder maken. Het onderkoelde gevoel voor humor versterkt dat allemaal nog eens.

Andere artikelen in Natuur als misverstand komen van de hand van Norbert Peeters die ingaat op Thoreau als denker. Johan van Gronden bezorgt een artikel over het Walden Pond. Maar trekt het wel breder. In zijn artikel is Walden Pond een archetype voor elk meer waar je je in eenzaamheid kunt terugtrekken. Walden Pond kan ook het Uddelermeer zijn. Een plek die rust en een zekere vertroosting verschaft. Iedereen kan zo zijn eigen Walden Pond hebben. Maar het verblijf van Thoreau staat ook model voor de autonomie waar hij zo naar hunkerde. Voor Thoreau was bijvoorbeeld de beste overheid een overheid die zo min mogelijk deed. Dat klinkt mij als Europeaan vreemd in de oren, maar bij de gemiddelde Amerikaan gaat dat erin als zoete koek. Ga niet af op het gezag van anderen, maar volg de wet van de autonome rede die je alleen in jezelf kunt vinden. Van Gronden concludeert dat in ons kennelijk ‘een diep verlangen schuilt naar oorspronkelijkheid, een onbehagen in de cultuur waaraan wij alleen kunnen ontsnappen in een herwonnen relatie met de natuur.’

Leen Dresen gaat vervolgens in op de verwantschap tussen Jac. P. Thijsse en Henry Thoreau. Waarna Norbert Peeters verslag doet van een wandeling door de natuur met voormalig ecoloog Harm Piek. Een mooi gesprek dat soms een sombere ondertoon niet kan verhullen: ‘Overal waar de wandelaar tegenwoordig gaat, zit de commercie hem op de hielen. Kijk naar de hedendaagse wildgroei aan wandelroutes, outdoorwinkels en eetcafés en restaurants die elk een graantje meepikken.’ Uiteindelijk doet Harm Piek uit de doeken hoe hij zich het natuurbeheer in Nederland voorstelt. Vijf schillen onderscheidt hij. Van wildernis (1) naar weelde (2) en weemoed (3), natuurlandbouw (4) en stadsnatuur (5). Dat zijn de schillen van Piek. Hij heeft de hoop dat dit wellicht de manier is om de mens terug te plaatsen in de natuur.

Natuurfilosofie op zijn best dus, dit Natuur als misverstand. En dat allemaal naar aanleiding van die beroemde Amerikaanse schrijver Henry David Thoreau. Het voordeel van een artikelenbundel als Natuur als misverstand is dat je geen heel dik boek hoeft door te worstelen. In begrijpelijke taal (lang niet altijd het geval, maar in deze bundel wel) maak je kennis met de nalatenschap van Thoreau. Heel interessant en wat het mij ook heeft opgeleverd: de dringende wens om Walden te gaan lezen, het grote boek van Thoreau. Ik ga op jacht.

Natuur als misverstand / Jelle Reumer (red.) / Historische Uitgeverij / als paperback

 

 

Vind je eigen Walden Pond en bezoek een van de volgende natuurbestemmingen:


Geweldige natuurreisgids voor de Provence en de Camargue! Engelstalig.

Ontdek de beste vogelgebieden in Extremadura (en veel meer). Engelstalig.

Een geweldige natuurgids om het Waddengebied te ontdekken!

Nog zo'n geweldige natuurgids, nu om de Veluwe te ontdekken.

Per provincie de beste vogelgebieden met beschrijving.

Een reisgids naar een bijzonder gebied.

Nederlandstalige natuurreisgids naar één van de beste vogelgebieden in Europa.

Nederlandstalige natuurreisgids voor wie vogels wil kijken in Noordoost-Duitsland.

Costa Rica behoort tot de beste landen ter wereld om vogels te kijken!

Nederlandstalige vogelreisgids naar Extremadura, één van de beste gebieden in Europa om vogels te kijken.

Weer zo'n fijne natuurreisgids voor wie vogels wil kijken op dit bijzondere Griekse eiland.

Wist je dat je uitstekend kunt vogels kijken op Mallorca? Deze gids beschrijft de beste vogelgebieden.

Ontdek de mooiste natuurgebieden in België.

Helaas uitverkocht, maar deze gids koester ik. Beschrijft de beste vogelgebieden in Zuid-Frankrijk. Kun je hem bestellen, dan zeker doen (mits tegen een redelijke prijs uiteraard).

Beschrijft de beste vogelgebieden in Noord-Frankrijk. Helaas ook uitverkocht. Kun je hem tegen een redelijke prijs bestellen, dan zeker doen.

Een (natuur)reisgids naar een bijzondere vakantiebestemming.

De 50 spectaculairste wandelroutes ter wereld!

Deze geliefde vakantiestemming heeft je ook op het gebied van vogels kijken heel veel te bieden. Inclusief een beschrijving van De Brenne. Engelstalig.

De meest complete natuurreisgids naar de Dordogne. Engelstalig.

De meest complete natuurreisgids naar de Cévennes. Engelstalig.

Zuid-Portugal heeft spectaculaire natuur te bieden. Ontdek het in deze Engelstalige natuurreisgids.

Voor wie een rustige (natuur)camping zoekt in Centraal-Europa.

Voor wie een rustige (natuur)camping zoekt in Italië.

Bevat een overzicht van de beste vogelgebieden in Nederland en België.

Een leuk reisgidsje om de onderwaternatuur in de Middellandse Zee te ontdekken.

Wat mij betreft is Zeeland de mooiste provincie van Nederland. 

Voor wie een rustige camping zoekt in Polen, Tsjechië en Slowakije.

Piemonte in het noorden van Italië heeft alles wat een vakantieganger met liefde voor de natuur verlangt.

Ontdek de natuur in Drenthe te voet.

Orta San Guilio, een bijzonder stadje gelegen aan de voet van de Alpen.

Voor wie wandelen wil op IJsland.

Is er een betere manier om Schotland te verkennen dan te voet?

De mooiste wandelingen over de Utrechtse Heuvelrug.

Ontdek de mooiste plekjes in Italië.

De mooiste wandelroutes in Midden-Zweden.

Wandelingen voor beginners en gevorderden door één van de mooiste regio's in Frankrijk.

De mooiste wandeltochten door Bretagne.

De beste plaatsen om walvissen te kijken. Dat wordt een bijzondere vakantie!

Het langste natuurpad van Nederland is tevens het beste pad om vogels te kijken!

Uit in eigen land: maar liefst 80 natuurtochten in Nederland.