Liesbeth Labeur is een veelzijdig kunstenaar, ook bekend onder de naam Sela. Momenteel werkt ze mee aan All you can art in de Kunsthal Rotterdam. Een van haar thema’s is het bevindelijk-gereformeerde geloof. Bekendheid kreeg ze met de glossy Calvijn. Een aantal jaar geleden verscheen van haar de graphic novel Op weg en reis (De weg naar Zoar) waarvan deze maand een herziene herdruk verschijnt. Tegelijkertijd met de beeldroman Een lamp voor mijn voet met opnieuw het Zeeuwse meisje Neeltje als hoofdpersoon.
 |
Een lamp voor mijn voet moet je plaatsen in de herdenking van 500 jaar Reformatie. De Reformatie bracht het Nederlandse protestantisme voort en dat Nederlandse protestantisme bracht allerlei verschillende stromingen voort. Van vrijzinnig tot hyperorthodox en het is in de hyperorthodoxe scene waar Labeur opgroeide. Zelf ben ik van orthodoxe huize, dus ietsjes minder hyper en herken ik het een en ander in haar werk, maar zeker niet alles. Zo ben ik met de Tale Kanaäns, om maar eens een fenomeen te noemen, nooit bekend geraakt. Er zijn althans mensen in mijn omgeving die dat typische taaltje vaardiger zijn.
Ik heb het reformatorische wereldje altijd een beetje merkwaardig gevonden. Die wonderlijke mengeling van masculiene dominantie, burgerlijk-conservatisme, de wereldmijding op zondag en door de week niet minder werelds dan menig ongelovige, melancholie, uiterst brave humor en dat alles samengevat onder de noemer ‘niets mag, alles moet’. De wereld die Jan Siebelink meesterlijk beschrijft in Knielen op een bed violen, hoewel de thematiek in zijn boek breder is en het hyperorthodoxe excentrieker dan de mainstream hyperorthodoxie. De wereld van ds. J.P. Paauwe was toch wel een andere wereld dan die van ds. G.H. Kersten, als je dat iets zegt. Van beide figuren ben ik nooit fan kunnen worden. De eerste, een eenling, zegt me eerlijk gezegd nog steeds niets. De tweede was een organisator van formaat, maar in de Tweede Wereldoorlog zo fatalistisch en daardoor feitelijk zo meegaand met het Duitse regime, dat hij na de oorlog uit de Tweede Kamer werd verbannen. Zo stoer als de hyperorthodoxie lijkt, zo klein is het vaak in werkelijkheid. En immer groot in oordelen.
Iets van dat dualisme proef ik in de beeldroman Een lamp voor mijn voet. Kun je het een ode aan het bevindelijk protestantisme noemen? Ja en nee, maar meer toch nee. Toen ik begon te lezen over Neeltje, hoe ze ter wereld kwam tijdens een uitzending van de kerkradio, hoe moes het kerkorgel bedient en hoe vader, een ruwe zeebonk, in de kerkenraad terecht komt, was alles nog herkenbaar. Ik bedoel, ik kom van Tholen en heb de tijd nog meegemaakt dat de vissersvloot in de Thoolse haven aanmeerde.
Neeltje wordt gedoopt, natuurlijk na het lezen van het klassieke doopformulier. Ze zendt schietgebedjes op, zit naast moes op het kerkorgel en gaat naar catechisatie waar ze catechismusvragen en antwoorden als Waaruit kent gij uw ellende? uit haar hoofd moet leveren. Voor elke hyperorthodoxe gelovige het favoriete grondbeginsel van het leven en ijkpunt voor waarachtigheid. Afkomstig uit de Heidelberger Catechismus, een geschrift uit de zestiende eeuw, even canoniek als de boeken in de Bijbel. Ze vlucht weg in dagdromen en fantasieën, bijvoorbeeld over de binnenkamer waar de dominee over preekte. ‘Het uitstorten van het hart.’ Maar dat komt direct na de grote overgang in Een lamp voor mijn voet, een passage waarin vader Jakob de borsten van Neeltje aanroept bij wijze van sein op rood.
Scharnierpunt in deze beeldroman. Neeltje vlucht niet zonder reden weg in haar droomwereld. Er gebeurt wel eens wat tussen de lakens met vader als actor. Ook in de douche trouwens, als moes het huisorgel bedient. Seksualiteit en bevindelijk-gereformeerden, ook al zo’n duale verhouding. De bovengemiddeld grote gezinnen in het hyperorthodoxe milieu getuigen van een ‘menigvuldige samensmelting der lichamen’. Soms echter, en al te vaak, smelten genetisch gezien de verkeerde lichamen samen, want vader spreek je niet tegen en welke woorden gebruik je om op te biechten dat er iets verschrikkelijks gaande is, als je die verschrikkelijke woorden niet uitspreken mag? En hoe kun je je eigen groep verraden, laat staan je eigen familie of vader?
Op een dag gaat vader dood en de algemene opinie dan wel de algemene wens is dat vader bij de Hemelse Vader is. Nu heeft Neeltje dus twee vaders in de hemel. Ze droomt ervan, maar het lijkt me allemaal niet fijn wanneer je plots loyaal moet zijn aan twee vaders die in de hemel samenspannen.
Sien, de oudere zus van Neeltje, bleef in het orthodoxe spoor. Neeltje, hoewel dat spoor verlaten hebbende, was goed met haar, maar nooit heeft ze met haar over het verschrikkelijke gesproken. En dan gaat Sien ook nog eens dood. Aan het hart, evenals haar vader. Gestorven aan het hart. En Neeltje, aan de rand van Siens graf, weende bitter.
Een lamp voor mijn voet / Liesbeth Labeur / Uitgeverij Mozaïek/Cossee / paperback
De beste verrekijkers voor vogelaars
De beste verrekijkers in de prijsklasse tot EURO 300,00 Goede en betrouwbare verrekijkers voor beginnende vogelaars en voor mensen die niet te duur uit willen zijn. |
1. Vortex Diamondback HD 10x42  Helder beeld, ook bij weinig licht. Volledig multi-coated lenzen Ligt heerlijk in de hand. |
2. Bynolyt Stork WPR 10x42 DCF  Een slank en elegant instapmodel. Laag gewicht. Haarscherp beeld en ook verkrijgbaar als 8x42. |
3. Kowa SVII 10x42  Lichtgewicht allround verrekijker. Volledig multi-coated lenzen. |
De beste verrekijkers in de prijsklasse tot EURO 750,00 |
Verrekijkers die net een stapje verder gaan in gebruikte materialen, afwerking en gebruikscomfort. |
1. GPO Passion ED 10x42  Hoogwaardig ED glas. Goede beeldkwaliteit, ook als het minder licht is. De makers hebben hun sporen verdiend bij Zeiss. Ligt zeer prettig in de hand. |
2. Bynolyt Yellowbird 8x42  Zeer prettig gebruikscomfort. Zeer scherp en lichtsterk beeld. Relatief lichte verrekijker. |
3. Hawke Frontier EDX 10x42  Een hoogwaardige verrekijker voor de allround natuurliefhebber. Lichtsterk met een hoog gebruikscomfort. Hoogwaardige coatings en prisma's. Ook verkrijgbaar als 8x42. |
De beste verrekijkers in de prijsklasse tot EURO 1.500,00 |
Topverrekijkers die qua afwerking en gebruikte materialen je nog een stap verder brengen. |
1. GPO Passion HD 10x42  Scherp van rand tot rand. HD glas en meerdere coatings en dus een briljant beeld. Zeer natuurgetrouwe kleuren. |
2. Leica Trinovid HD 10x42  Robuust en lichtvan gewicht. Haarscherp beeld en briljant beeld. Zeer nauwkeurig scherpstellen. |
3. Swarovski CL Companion 8x30  Een van de beste verrekijkers van dit moment. Hoogwaardige materialen en coatings. Heerlijk lichtgewicht. |
De beste verrekijkers in de prijsklasse vanaf EURO 1.500,00 |
Dit zijn de Ferrari's onder de verrekijkers! |
1. Swarovski NL Pure 10x42  De nieuwe reeks topkijkers van Swarovski. Levert nog meer kijkgemak, helderheid, lichtheid, contrast en stabiliteit op. En met een gezichtsveld van 133 meter is dit model onovertroffen. De ab-so-lu-te topkijker van dit moment! |
2. Leica Noctivid 10x42  Het paradepaardje van Leica waarmee je razendsnel en super precies scherp stelt. |
3. Zeiss Victory T*SF 8x42  Het topmodel van Zeiss dat niet alleen een fantastisch beeld oplevert, maar ook nog eens heerlijk in de hand ligt, weet ik uit ervaring. En het gezichtsveld van 148 meter is ook absoluut top. Een geweldige verrekijker! |