Recensie: De levens van Jan Six, Geert Mak

Boeken algemeen

Het is oudjaar en bij de laatste dag van het jaar past een monumentaal boek. De afgelopen week heb ik met veel plezier het nieuwe boek van Geert Mak gelezen, De levens van Jan Six. In deze geschiedenis van een elitefamilie en de stad Amsterdam maak je een tijdreis die vier eeuwen geleden begint. Elke pagina brengt je een stapje dichterbij het heden. Een van de beste boeken die dit jaar verscheen. Niet voor niets op de tweede plaats voor de NS Publieksprijs 2017. En nog mooier:  Dit boek is de directe aanleiding tot het toekennen van de Prins Bernhard Cultuurfonds Prijs aan Geert Mak.

 

 

 

Jan Six is voor wie bekend is met de geschiedenis van Nederland een bekende naam. ‘De burgemeester van Amsterdam,’ riep iemand spontaan. Jawel, maar dan moet je wel terug naar de zeventiende eeuw. De levens van Jan Six begint een eeuw eerder. Charles Six, vader van onder meer zoon Jean, de eerste Jan, vlucht vanuit Noord-Frankrijk naar Amsterdam. Hij brengt een enorm vermogen mee, zijn zakentalent en zijn expertise: de lakenververij en lakenhandel. Het leverde hem andermaal een vermogen op. De ‘Sixen’ waren niet de enige welgestelde familie die vanuit Noord-Frankrijk en Vlaanderen naar Amsterdam vluchtte. De enorme kapitaalinjectie in de Amsterdamse economie leidde tot wat bekend staat tot de Gouden Eeuw. Geert Mak weet de familiegeschiedenis en de geschiedenis van Amsterdam op een ingenieuze wijze met elkaar te verbinden.




Elk hoofdstuk beschrijft een volgende Jan Six met zijn familieleden. Een hechte familie was het, en bleef het. Geen wonder, want de familie, daar draait het om in oude aristocratische geslachten. Huwelijkspartners werden strategisch gekozen. En als er geen geschikte huwelijkspartners waren, dan trouwde men nog liever niet. Niet trouwen was een beproefde manier om het familiekapitaal niet te laten verdunnen.

Voor elk hoofdstuk in De levens van Jan Six liet Geert Mak zich inspireren door een schilderij van de betreffende persoon. Al die schilderijen hangen nog altijd in het huis aan de Amstel, nog altijd bezit van de familie Six. Kunstliefhebbers zullen zich verbazen over de kunstschatten die de familie Six in de loop van de tijd wist te vergaren. Schilderijen van Rembrandt, Jan Steen, Vermeer, Paulus Potter en andere grootmeesters sierden de muren van de kapitale huizen. In de loop van de eeuwen werd gekocht én verkocht, maar dat ene markante schilderij bleef: dat van de eerste Jan Six in zijn rode jas. Hij was bevriend met Rembrandt (zoals hij ook in contact stond met illustere figuren als Vondel en Spinoza) en het staat vast dat Rembrandt de schilder is van dit schilderij waar later iemand als Vincent van Gogh zich door liet inspireren.

Elke eeuw had zijn eigen dynamiek en het mooie is dat een toonaangevende familie als de familie Six die dynamiek mede bepaalde. In tijden van economische neergang bleek de nieuwe generatie Jan Six ook niet uit te blinken in ondernemingslust. Het verkopen van bezittingen was vaak de enige remedie om die magere tijden te overleven. Dat is trouwens niet het hele verhaal: de familie Six blonk ook uit in het kiezen van de juiste huwelijkspartners. Een aantal keer werd het familiekapitaal enorm uitgebreid door een huwelijksverbintenis aan te gaan met een dame uit een even rijke, of nog rijkere, familie. Slimme huwelijkspolitiek, noemt Geert Mak dat in De levens van Jan Six.

Vier eeuwen Jan Six, en in elke eeuw weet Geert Mak de tijdsgeest overtuigend te relateren aan het leven van de Jan Six van die tijd. Talloze brieffragmenten, uitspraken, schilderijen en gebeurtenissen kleuren De levens van Jan Six tot een geschiedenisboek van formaat. Er zijn in de loop van de geschiedenis talloze momenten geweest waar de familie Six behendig moest laveren. Economische neergang, de overzeese handel, de Franse revolutie en de nasleep ervan, de strijd tussen patriotten en Orangisten, de Eerste Wereldoorlog, de Tweede Wereldoorlog en de Jaren Zestig. Elke tijd gaf zijn eigen Jan Six en elke Jan Six was kind van zijn eigen tijd. Maar bovenal bleef elke Jan een Six. Lid van een oud aristocratisch geslacht, met eigen familiewetten en – regels.

De geschiedenis van de familie Six is ook de geschiedenis van ons land. Ik heb De levens van Jan Six van Geert Mak met buitengewoon veel plezier gelezen. Ik beveel het boek dan ook graag aan.

De levens van Jan Six / Geert Mak / Atlas Contact / als hardcover, paperback en e-boek