Recensie: Koekoek, beeld van een onverwachte gast, Oldrich Mikulica en Tomáš Grim

koekoek-beeld-van-een-onverwachte-gastVogelbescherming Nederland en Sovon Vogelonderzoek hebben 2017 uitgeroepen tot het ‘Jaar van de Koekoek’. En daar is alle reden toe, want deze bijzondere vogel wordt steeds schaarser in ons land. En de oorzaak van die afname is nog altijd niet bekend. Het ‘Jaar van de Koekoek’ wordt luister bijgezet met de verschijning van een ronduit spectaculair boek over de koekoek: Koekoek, beeld van een onverwachte gast van topfotograaf Oldrich Mikulica en een aantal collega’s. Zodra je dit boek in handen hebt, weet ik één ding zeker: je bent voorlopig nog niet uitgekeken.

button (1)

 

 

 

In Koekoek, beeld van een onverwachte gast ontmoet je een heel bijzondere vogel. We weten allemaal dat de koekoek een zogenaamde parasiet is. Hij deponeert vliegensvlug een ei in het nest van een waardvogel en gaat er dan even zo vlug en stiekem vandoor. Het koekoeksjong kruipt als eerste uit het ei en werkt vervolgens alle andere eieren (en eventuele kuikens) uit het nest. Om daarna alle insectenhapjes alleen in ontvangst te nemen. Nico de Haan rept in zijn voorwoord niet voor niets van ‘crimineel gedrag’. De koekoek als crimineel, het is waarschijnlijk de enige crimineel die ik graag tegenkom.




Koekoek, beeld van een onverwachte gast zou je een beeldverhaal kunnen noemen. De ene foto in dit boek is nog spectaculairder dan de ander. Ik probeer elke week een aantal vogels te filmen, maar hoe je het voor elkaar krijgt om een foto te maken van een koekoek die het nest van een waardvogel verlaat met een gestolen ei in haar snavel, dat is me een groot raadsel. Wie dat presteert, is een vakman. Trouwens, dat is niet alleen mijn beoordeling, het ook het oordeel van een invloedrijke fotojury, want met deze foto werd Oldrich Mikulica ‘European Wildlife Photographer of the Year.’

Maar kijk ook eens goed naar de kleine karekiet, de koolmees, kuifmees en grauwe vliegenvanger die hun koekoekskuiken ijverig voeren. Wat te denken van de foto van de kleine karekiet die onderste boven aan de snavel van haar koekoeksjong hangt om hem zijn hapje te geven? Om maar niet te spreken over de foto’s van het koekoeksjong dat zijn eerste schreden zet op het criminele pad: het verwijderen van de andere eitjes uit het nest. Verbluffend mooi, die foto’s. In een boek als deze blijf je bladeren, en anders je gasten wel.

Overigens is Koekoek, beeld van een onverwachte gast niet alleen een fotoboek. Het bied je ook uitvoerige informatie over de koekoek. Zo gaan de auteurs in op parasitair gedrag wereldwijd. Want over de hele wereld leven koekoeken, maar ik verklap alvast: niet alle koekoeken leggen hun eieren in andermans nest. Naar het gedrag van de koekoek is al heel veel onderzoek gedaan. Bijzonder is het om te lezen hoe de koekoek tot een keuze voor een waardvogel komt. Het blijkt dat elke koekoek zo ongeveer is gespecialiseerd in een soort waardvogel. Verder maak je van heel dichtbij mee hoe de koekoeksdame haar ei heimelijk in het nest van een andere vogel legt. Hoe het toch komt dat die arme waardvogels dat vreemde ei in hun nest accepteren, hoewel: er blijkt sprake te zijn van een heuse wapenwedloop tussen koekoek en de waardvogels. Ook waardvogels worden steeds slimmer. En als ze het ei van een koekoek eenmaal herkend hebben, dan kiepert de waardvogel dat ei zonder pardon uit het nest. Ben jijzelf een natuurfotograaf dan zul je het laatste hoofdstuk van dit boek zeker kunnen waarderen. Daarin staat namelijk het fotograferen van koekoeken centraal. Dat is nog iets heel anders dan het fotograferen van een blauwe reiger aan de waterkant!

Het boek Koekoek, beeld van een onverwachte gast is een spectaculaire aftrap van het ‘Jaar van de Koekoek’. Wat ik al schreef: je blijft erin bladeren, de foto’s zijn adembenemend mooi. Na het lezen blijven bladeren en elk jaar in mei uitzien naar de eerste koekoek. Het is te hopen dat er ook in ons land meer aandacht komt voor het in stand houden van de biodiversiteit. En van de koekoek, want denk eens na, wanneer hoorde jij voor het laatst een koekoek? Helaas gaat het niet goed met de koekoek in West-Europa. Hopelijk maakt dit boek het besef wakker dat de koekoek bijzonder genoeg is om behouden te blijven voor ons land. Koekoek, beeld van een onverwachte gast: een feest voor het oog!

Koekoek, beeld van een onverwachte gast  /  Oldrich Mikulica en Tomáš Grim / KNNV Uitgeverij / hardcover

button (1)

 

 

al mijn recensies van actuele vogelgidsen