Recensie: In schoonheid vergaan, Martijn Nugteren en Wim Huijser

Martijn Nugteren, een bekende natuurfotograaf, kreeg steeds meer oog voor de herfst en de schoonheid van vergankelijkheid. Dode vogels, een verstilde eekhoorn, de snavel van een vogel waarvan alleen het puntje boven het zand uitsteekt… Later ontdekte hij ook de spannende structuren van vermolmd hout, herfstbladeren, paddenstoelen en veel meer. Het resulteerde in het prachtige fotoboek In schoonheid vergaan boordevol verstilde plaatjes die de schoonheid van herfst en verval in beeld brengen. Wim Huijser, schrijver en publicist, schreef de teksten bij de foto’s in dit bijzondere boek.

Het afgeworpen gewei van een ree, de details van een gewei van een edelhert of de hoorn van een moeflon. Op het reeëngewei valt feeëriek licht. Op het andere gewei en de hoorn zoomde de fotograaf enorm in waardoor de kopversierselen hun raadselachtige details verraden. Een pagina verderop blijven mijn ogen staren naar de bolster van een kastanje en een larikskegel, beide in de sneeuw. Heel herkenbaar, ogenschijnlijk heel gewoon en toch verrassend mooi. zand.

Tussen de fotopagina’s door lees ik de teksten van Wim Huijser, even verstild als de foto’s van Martijn. Ervaren vogels gevoelens van rouw? Vogelbescherming Nederland is terughoudend in het al te levendig beschrijven van gevoelens van verdriet en verlies bij vogels. Maar monogame en intelligente vogels als duiven, gaaien, zwaluwen en kraaiachtigen gedragen zich wel anders als hun partner wegvalt. Van Amerikaanse gaaien zijn zelfs rouwrituelen bekend! We zullen voorlopig nog niet veel verder doordringen in het gevoelsleven van vogels, maar de schrijver heeft wel de nodige kennis van zijn eigen binnenkant: hij kijkt al dagen met deernis naar de houtduif in de treurwilg die zijn partner ten prooi zag vallen aan een sperwer.

Even intens, misschien wel nog intenser zijn de foto’s van haren en veren, zacht verlicht en sterk uitvergroot. Het spel van zand, de fragmenten van paddenstoelen. De gekromde pootjes van een merel steken roerloos omhoog in het helle wit. Boomstammen en bladeren geven hun geheimen prijs. Ongedachte structuren komen aan het licht als waren het hiëroglyfen uit oeroude tijden.

recensie in schoonheid vergaan martijn nugteren en wim huijser

De dood lelijk? Het is maar hoe je het bekijkt. Een kadaver brengt nieuw leven waarvan zwijn, vos, zeearend, rode wouw, buizerd en vele andere dieren profiteren. Uiteindelijk zelfs het plantenleven! Ik geef toe: een kadaver kan flink stinken. Zelf stond ik vorige week bij de dode gewone vinvis die op de zeedijk bij Westkapelle lag te vergaan. De lucht was niet te harden. Hetzelfde geldt voor een dood ree waarvan de maag is opengebarsten. Je gaat bijkans over je nek, maar ondertussen profiteren tal van organismen van de voedingsstoffen die in het kadaver verstopt zitten. Niet voor niets dat in verschillende natuurgebieden er experimenten worden uitgevoerd met kringloopkadavers. In plaats van ze op te ruimen, krijgen ze gelegenheid te verteren. Want dode dieren (en planten) horen er ook bij; ze hebben een belangrijke functie in het natuursysteem.

De teksten inspireren, de foto’s verrassen. Soms probeer ik zelf ook een natuurfoto te maken, maar bij een ongeoefende als ik mislukken die veelvuldig. En altijd is weer de vraag wat je aan moet met alles wat ligt te vergaan in te natuur. Hoe maak je daar een verrassende foto van? Het boek In schoonheid vergaan is ook voor beginnende natuurfotografen een inspiratiebron. Want hoewel de foto’s spannend en verrassend zijn, de voorwerpen zijn het over het algemeen op zichzelf niet. Een paddenstoel, een boomblaadje, een dode merel. Iedereen komt ze tegen tijdens een wandeling door de natuur. Overal wachten de fotomodellen je op zonder dat ze er zich bewust van zijn of kwalijker nog: zonder dat jij het beseft! Dat overkomt mij zeker, en ik ben me er nog van bewust ook! Sterker nog, ik moet bekennen dat ik me toch ook wel een klein beetje richt op het bijzondere. Zo heb ik me door het lezen van dit boek voorgenomen dit najaar op zoek te gaan naar ijshaar, want de foto’s van ijshaar vind ik toch wel behoren tot de meest fascinerende in dit boek. En ijshaar is bepaald zo alledaags toch niet!

Een boek vol doodse observaties in de natuur blijkt een verrassend en inspirerend boek te zijn. De schoonheid van de dood en het vergaan in de natuur horen helemaal bij de biologie. In schoonheid vergaan is een prachtig boek om in te bladeren en te lezen. Rust zacht, kleine eekhoorn op de kaft. Maar ik vermoed dat je moleculen zich al in de weide omgeving van wat ooit je leefgebied was, hebben verspreid.

In schoonheid vergaan / Martijn Nugteren en Wim Huijser / KNNV Uitgeverij / als hardcover

Verwelkom nieuw leven in jouw tuin dit broedseizoen!