Over de teloorgang van het landschap in de Lage Landen is al veel geschreven. Felle pamfletten, analyserende studies en nu ook een fantastisch dagboek: In de Putten van de Vlaamse auteur Dirk Draulans. Iemand wees me op Twitter op dit boek met daarbij een enthousiaste aanbeveling. En ik, op mijn beurt, beveel het jou ook gaarne aan.
Je zult in de Scheldepolders wonen, dicht tegen de Antwerpse haven aan. De haven dijt almaar uit en slokt alles op wat op zijn weg komt. Complete dorpen worden weggevaagd, waterstromen worden verlegd of gedempt en natuurgebied wordt vernietigt om elders te worden gecompenseerd. Je zou er mistroostig van worden, en terecht. In een conflictzone als deze is de natuur immer bedreigd. En waar Dirk Draulans mij in zijn boek de ogen voor heeft geopend is dat veel bedrijven en ook overheden weliswaar koketteren met groene waarden, maar dat het ondertussen slechts schaamlappen zijn om de werkelijke verwoesting te verhullen. De Antwerpse haven afficheert zich bijvoorbeeld als zijnde groen en duurzaam, maar als dat wordt gesymboliseerd door een oeverzwaluwwandje, dan stelt het allemaal niet zo heel veel voor. Datzelfde gebeurt trouwens in de Rotterdamse haven. Hoeveel aandacht er wel niet is voor het fossielenstrand op Maasvlakte II. Alsof je in een ongerept natuurgebied zou wandelen… Laat je geen zand in de ogen strooien. Hier is de natuur de kind van de rekening. Ondertussen ga ik overigens graag in de haven vogels kijken en fossielen zoeken, dat heb ik maar wat gedaan daar op het winderige nieuwe strand. Nu het er tenslotte ligt…
De haat-liefde verhouding van Dirk Draulans met de Antwerpse haven spat af van elke bladzijden. Een heel jaar lang volgt Draulans in zijn boek In de Putten het wel en wee in het natuurgebied waar hij uitzicht op heeft. Hij woont in een verlaten boerderij, aan de rand van een natuurgebied, Putten West, Antwerpen Linkeroever. Arriveren in februari de eerste grutto’s, daar schrijft hij in april over krooneenden en wintertalingen. Op 7 april, mijn geboortedag, loert een verwilderde kat vervaarlijk naar een blauwborst. ‘Ik bleef ook hardnekkig volharden in de boosheid omdat ik het beestje enkele keren betrapte op zeer geïnteresseerd kijken naar mijn blauwborst op zijn paaltje.’
Het taalgebruik en de zinnen in In de Putten zijn subliem. Zelden zo genoten van de humor, de ironie en de waarnemingen die Draulans op heerlijke wijze verwoord. Die hebben overigens niet altijd met de natuur van doen. In de Putten is een dagboek over de natuur, en is de natuur niet synoniem voor het leven? Een paar citaten, dat vind ik altijd wel aardig:
‘In mijn nu bijna vijftigjarige loopbaan als natuurliefhebber werd ik om de haverklap geconfronteerd met mensen die dieren als een pest zagen, als overlast die bestreden moest worden. Voor veel mensen is het leven een onverdroten gevecht tegen de natuur. Het is ziekelijk.’
‘De meeste mensen hebben geen vanzelfsprekend ecologisch inzicht. Je kunt ze dat niet kwalijk nemen, maar het is wel ergerlijk dat ze je niet geloven als je zegt dat het omgekeerd is, dat er niet minder mezen zitten omdat er meer eksters zijn, maar meer eksters omdat er meer mezen zijn. Het bestand van een roofdier wordt meestal bepaald door het bestand van zijn prooien, en niet omgekeerd.’
‘Onder de struiken in onze tuinen halen heggenmussen de meest onbetamelijke dingen uit. Zowel mannetjes als vrouwtjes gaan zich om de haverklap te buiten aan kortstondige affaires. (…) Kortom: in de wereld van de heggenmus heerst de seksuele anarchie.’
En naar aanleiding van een nachtvlindertelling: ‘We vonden beestjes die er onaards mooi uitzagen, zoals de vedermot, een verfijnd diertje met een pluimaankleding waarmee het zo op de rode loper van een showevent zou kunnen. Mijn lieveling was de lieveling, een op het eerste gezicht onbenullig beestje, maar het had een roze streepje op de achterrand van zijn vleugels van een finesse om u tegen te zeggen.’
‘De schoonheid van de natuur is er om te koesteren. Maar het zou helpen mochten meer mensen dat beseffen.’
Het Vlaams-Nederlands dat Dirk Draulans hanteert in zijn boek In de Putten vind ik een van de mooiste vormen van het Nederlands. Dat Draulans als bioloog, journalist en schrijver gewend is de pen te hanteren blijkt op elke bladzijde.
Ten strijde voor natuurbehoud. Dirk Draulans schrijft rechtstreeks vanuit zijn hart, een natuurhart. In het hart van In de Putten tref je ook nog eens prachtige foto’s aan van kleine zwanen in de winter, parende grutto’s, een lepelaar en natuurlijk de blauwborst waar de kat verlekkerd naar keek.
In de Putten, een natuurdagboek dat je wat mij betreft beslist gelezen moet hebben, ook al woon je ten noorden van de Belgisch-Nederlandse grens.
In de Putten / Dirk Draulans / Uitgeverij Polis / als paperback en als ebook