Recensie: Het wonderlijke insectenboek, Bart Rossel en Medy Oberendorff

Lok vlinders en bijen naar uw tuin: bestel Vivara insectenhuisjes!

Besprak ik vorige week een subliem boek om met kinderen de natuur in te gaan, vandaag heb ik zo mogelijk een nog subliemer boek in handen: Het wonderlijke insectenboek van Bart Rossel en Medy Oberendorff. Waarom het zo’n subliem boek is, leg ik je in deze recensie uit, maar het begint al met het formaat. Dat zie je er op internet niet van af: dat dit boek het formaat van een klein tafeltje heeft. En mede daarom een regelrechte blikvanger is.

 

 

 

 

Leg het boek Het wonderlijke insectenboek op tafel en elke gast zal het openen en geboeid gaan lezen. Of er op zijn minst in gaan bladeren. En dat terwijl veel mensen insecten eng vinden. Want sommige insecten zijn ronduit lastig, soms zelfs vies. Toevallig bevatte de bijlage Letter & Geest van dagblad Trouw dit weekend een vermakelijke ode aan de bromvlieg van schrijver en essayist Daniël Rovers die geen vliegen doodslaat, ‘zelfs die grote aasvliegen niet, van wie je je afvraagt wat ze in hemelsnaam hebben gevreten.’ Insecten, ze houden velen van ons bezig en ook dat is niet gek, want insecten zijn op aarde de echte baas. Van de anderhalf miljoen dieren die een naam hebben, zijn er iets minder dan één miljoen een insect. En neem je het totale gewicht van alle mensen op aarde, dan wegen die te samen even veel als alleen de mieren die op aarden krioelen. En dat is dan maar één insectenfamilie!




Goed, insecten, superlatieven schieten te kort. Ze zijn met veel, heel veel. Ze kunnen planten bestuiven en een oogst in een mum van tijd vernietigen. Sommige veranderen tijdens hun leven volledig van gedaante. En een enkele soort is al zo oud, dat hun vrijwel identieke voorouders de dinosaurussen hebben gekend: de zilvervisjes die in menig huis de boeken belagen.

Het voordeel van een boek met het formaat van een klein tafeltje is dat alles zo heerlijk groots gepresenteerd kan worden. De grote klasse met de insecten bijvoorbeeld. Een indeling waar bijvoorbeeld  buitengevleugelde en binnengevleugelde insecten op staan. Niet eerder besefte ik dat de orde van de gevleugelde insecten op deze manier opgedeeld kan worden. Ook het schitterende bouwplan kan op het formaat van Het wonderlijke insectenboek op fantastische wijze worden uitgebeeld. Van een sprinkhaan worden alle delen uit elkaar gehaald en benoemd. Van het eenvoudige hart tot de eierstokken, want het voorbeeldexemplaar is vrouwelijk. Verder leer ik dat in-sect Latijn is voor ‘in-sneetjes’, een verwijzing naar de geledingen waaruit elk insect is opgebouwd. Wist je dat je elk insect kunt vergelijken met een Zwitsers zakmes? Voor alles hebben insecten een aangepast stukje gereedschap ontwikkeld. Met dat gereedschap kunnen ze vliegen, voelen, zweven, bijten, prikken, graven en veel meer. Sommige insecten kunnen zelfs modderballetjes maken om er een nest mee te fabriceren. Geloof je me niet? Bekijk dan mijn opname van deze langsteelgraafwespen maar eens. Deze zomer gefilmd in Noord-Italië, heel bijzonder!

En zo staat Het wonderlijke insectenboek vol met interessante weetjes. Dat het kleinste insect ter wereld Tinkerbella heet. Het is een feewesp (of dwergwesp) dat zo goed als onzichtbaar is. Het wordt ingezet om schadelijke insecten te bestrijden. En dan stuit ik op een pagina met de vier grootste insecten ter wereld op ware grootte. De auteurs vragen me om mijn hand naast de gestapelde insecten te leggen. Nu heb ik een aardig formaat hand, maar mijn hand past denk ik ongeveer anderhalf keer in die afbeelding. Wat zou ik graag de atlasvlinder eens voor mijn camera krijgen, liefst in het wild. Het muisje naast die grote insecten staat er overigens een beetje verloren bij, zo klein als hij oogt.

Hoofdstukken als Zelfverdediging voor gevorderden, De mier is een topdier, Gemene streken en Omtrent de liefde vertellen je het bijzondere verhaal van de insecten. Want insecten zijn bijzonder. Sommige zijn ronduit wreed, zoals de mierenleeuw, de schrik van alle mieren. Zie hem daar afgebeeld staan, ik weet niet hoe veel keer vergroot. Inderdaad een angstaanjagend beestje, maar met een heel bijzondere levenswijze: hij graaft voor zijn prooi een moordend graf. Sommige hebben een bijzonder liefdesleven. Zoals de glimworm die, zodra hij zijn achterlicht aansteekt, haar laatste drie stukjes van haar lijf laat gloeien. Ze verbrandt een stof die naar lucifer is genoemd zonder dat haar kont warm wordt. Wil jij je geliefde een bijzonder cadeau geven, doe dan als Colzan, een mooie Maya-prinses uit Mexico. Priesters veranderden de boerenjongen waarop ze verliefd was voor straf in een lelijke zwarte kever. Toen de prinses de kever op een dag vond, liet ze de kever versieren met edelstenen en hing ze hem aan haar hart. En zo worden in Mexico nog altijd levende juwelen gemaakt van de zwarte Ma’kesh kever. Mocht je het trouwens niet zo op oorwormen hebben, lees dan het relaas over de oorworm als liefste mama. Ze offert zichzelf letterlijk op aan haar jongen. Onovertroffen moederliefde.

Nuttig of vies, mooi of lelijk, insecten vind je haast overal. Je moet wel heel goed zoeken om een biotoop te vinden waar geen insecten leven. Zelfs in zee leven ze, en op de Zuidpool verschuilen ze zich in het verendek van pinguïns. Kortom, insecten zijn alomtegenwoordig, en zijn ook om die reden de baas op aarde.

De baas op aarde. Die verdient een subliem boek, nietwaar? Welnu, Het wonderlijke insectenboek is een subliem boek. Zie je het liggen, dan pak je het op. Vouw je het open, dan blijf je gebiologeerd lezen en kijken. En leeftijd doet er niet toe. Jong en oud zal zich verbazen en verwonderen. En van de mooiste zo niet het mooiste insectenboek dat ik ken.

Het wonderlijke insectenboek / Bart Rossel en Medy Oberendorff / Lannoo / Hardcover