De naam van het vogeltje doet vertederend aan: roodborstje. Toch is het roodborstje zo vertederend niet. Grote delen van het jaar vechten ze elkaar de tent uit in de strijd om voedsel, territorium en vrouwtje. En soms alles bij elkaar. Het schijnt er soms zo erg aan toe te gaan dat ze doorgaan totdat één van de strijders er dood bij neervalt. En zelfs dan gaat de overwinnaar door met inhakken op zijn dode tegenstander. Voordat je meent dat elke roodborst zo lang doorgaat: dit soort waarnemingen zijn de laatste eeuwen op de vingers van één hand te tellen. En dat is logisch, want zou elk roodborstje zo agressief reageren, dan is de kans aanzienlijk dat hij daarmee ook zijn eigen leven verkort. Er is immers altijd baas boven baas. De meeste gevechten resulteren in een snelle vlucht van de verliezer.

Stephen Moss betoont zich in zijn boek Het roodborstje een groot fan van de vogel met de oranje borst. Gek eigenlijk, een vogel met een oranje borst die roodborst heet. Moss legt uit dat de naam van de vogel stamt uit de tijd dat de kleur oranje nog niet bestond. Het was een kleur in het spectrum rood en vandaar dus de naam roodborstje. Dat hij een kenner is, leidt geen twijfel. Geen aspect dat hij onbelicht laat. En daarvoor heeft hij een even eenvoudige als briljante indeling van zijn boek bedacht: hij volgt de roodborst van maand tot maand. En dat betekent elke maand een literaire wandeling op zoek naar de bijzonderheden inzake de roodborst. Zo kan niets je ontgaan.

In januari is de kans groot dat een roodborst ten prooi valt aan de vriesdood. Maar sommige roodborsten vormen dan al paartjes en hebben al een nest gemaakt! Zeker in zachte winters kunnen roodborsten heel vroeg beginnen met nestelen. Hoe eerder hoe beter, want liefst brengen roodborsten twee of drie legsels groot. Zingen doet de roodborst vrijwel het hele jaar door. In het voorjaar om vrouw en territorium te veroveren. In juni om zijn kinderen het parelende lied aan te leren. In juli verstomt zijn lied, dan gaat hij in de rui. En in september begint het weer, dan om een voedselterritorium te verdedigen.

Al eeuwenlang zijn de Britten fier op hun roodborst. Zo ver gingen ze, dat ontdekkingsreizigers elke vogel die ze tegenkwamen en die enigszins leek op hun ‘robin’, de naam ‘robin’ gaven. En dat terwijl in vrijwel alle gevallen de nieuw ontdekte robin geen familie was van de roodborst in hun vaderland. Uit de talloze gedichten en liedjes blijkt dat roodborstjes geluk brachten. Tenzij ze in huis kwamen. Dan waren ze juist brengers van onheil. Dat ze zo geliefd waren, kwam mede doordat roodborstjes relatief tam zijn. Voeder ze bij en ze kunnen zelfs uit je hand komen eten! Een of andere Britse minister van buitenlandse zaken pleegde zo de spanning uit zijn lijf te verdrijven. Een foto van een roodborst op zijn hoed maakt duidelijk dat de roodborsten het ook met de beste man goed konden vinden.

Stephen Moss vertelt het verhaal van het roodborstje op een ingehouden en gepassioneerde manier. Niemand minder dan Hans Dorrestijn reageerde enthousiast op het boek. En ik ben het ook. Soms hebben monografieën over een vogel de neiging een beetje saai te worden. Dat is met deze biografie niet het geval. Je blijft het lezen. Hier is een geboren schrijver aan het woord. Heeft ook te maken met de indeling in maanden. De hoofdstukken zijn relatief kort. En dat geeft het lezen precies de vaart die nodig is.

Conclusie

Gewoon een lekker boek, deze biografie van het roodborstje. Wil je alles weten over zijn min of meer verborgen leven. Wil je alles weten over de liefde van ons mensen voor dit vogeltje. Wil je ook iets leren over het roodborstje in literatuur en cultuur. Dan zeker deze biografie lezen. Heerlijk leesvoer dat ook nog eens prachtig geïllustreerd is. Een pareltje onder de vogelboeken.

Het roodborstje / Stephen Moss / Ambo|Anthos / als hardcover en als e-book