Volgens mij heb ik ze nu allemaal gelezen: de in het Nederlands vertaalde romans van de Japanse schrijver Shusaku Endo. De laatste roman maakte de meeste indruk, aan die conclusie ontkom ik niet terwijl het verhaal nog in mijn hoofd galmt. Of ik kan beter schrijven: terwijl ik nog een beetje zit te mijmeren over de roman Het meisje dat ik achterliet. Toen ik begon met het lezen van deze roman had ik niet gedacht dat die zo’n grote indruk op me maken zou, want het begin van deze roman is haast op het sentimentele af, hoewel er van echte liefde ook weer nauwelijks sprake is.
Alle andere romans van Shusaku Endo:
‘Ik wil poen; ik wil een meisje.’ Dat is het refrein dat door de hoofden van de straatarme en weinig ambitieuze studenten Tsutomu Yoshioka en Shigeo Nagashima speelt. Ze liggen op hun verrotte matrassen hun dagen door te komen. De collegezalen zien ze nauwelijks van binnen en hun kleren delen ze, tot aan hun ondergoed aan toe. Het zijn dan ook de jaren na de Tweede Wereldoorlog. Japan likt zijn oorlogswonden. Het leven is zwaar. De twee studenten dromen ervan om samen met de meisjes, al was het slechts één keer, druiven te plukken. Endo weet op een heel natuurlijke manier de sfeer van het na-oorlogse Japan te tekenen.
‘Ik wil poen; ik wil een meisje.’ Als Yoshioka op een goede dag beschikt over geld, reageert hij op een naïeve ingezonden brief. Mitsu Morita zoekt een jongeman om mee te corresponderen. Al bij hun eerste ontmoeting minacht Yoshioka haar om haar domme en naïeve voorkomen, en om haar kinderachtige vlechten en mopsneus nog het meest. De eerste keer weigert ze lichamelijk contact. Hij bespeelt haar, wekt haar medelijden op met zijn door jeugdpolio aangetaste arm. Het arme kind smelt en een tweede keer neemt Yoshioka haar in een gore kamer met muren die bezaaid zijn met geplette muggen. Treuriger kan haast niet, of toch wel. Yoshioka verlaat haar onmiddellijk en wil niets meer met haar te maken hebben. Maar hij weet: hij is een hufter. ‘Een echte schoft.’
De twee gaan hun weg. In het ene hoofdstuk deelt Yoshioka zijn herinneringen, in het andere volg je Mitsu Morita op haar levensweg. Terwijl de jonge student vooruitgang boekt, vertoont de levensloop van het boerenmeisje een gestage achteruitgang. Ze komt uiteindelijk te werken in een bar waar ze mannen moet plezieren, afijn, je snapt het wel. Ook in de Japanse steden hoefde je kennelijk niet ver te wandelen om in een treurige rosse buurt verzeild te raken. Maar altijd en overal lichten de herinneringen aan Yoshioka-san als eerste op. Ze is vervuld van hem, ziet hem als haar weldoener ondanks dat hij haar op wrede wijze heeft gedumpt.
Toch kan Yoshioka haar niet helemaal uit zijn leven bannen. Een enkele keer herinnert hij zich Mitsu. Wanneer hij bij de kapper zit bijvoorbeeld en door een tijdschrift bladert en een lezersvraag ontdekt die verdacht veel op zijn situatie met Mitsu lijkt. En als hij een jaar later in dienst treedt bij een familiebedrijf wordt hij verliefd op het nichtje van de president. Zij blijkt met Mitsu Morita te hebben samengewerkt.
‘Als een vluchtige schaduw van een wolk die op een verlaten winterse berg valt en maar even zichtbaar is, zo doorkruiste haar schaduw mijn hart.’
Zo beschreven klinkt het allemaal zoetsappig, maar dat is Het meisje dat ik achterliet beslist niet. Het is een roman over schaamte, schuld, minderwaardigheid, lijden. En zoals je van Shusaku Endo mag verwachten, ook over religie. Mitsu Morita koopt tijdens hun eerste afspraak uit medelijden drie tinnen kruisjes bij een verkoper van het Legers des Heils. Ze geeft één van de talismannen aan Yoshioka, die er laatdunkend op reageert en het kruisje in de goot smijt. Endo was als één van de weinige Japanners katholiek. De roman Het meisje dat ik achterliet bevat niet zo heel veel religieuze elementen. Minder dan zijn andere romans. Toch is ook ‘het lijden’ één van de belangrijkste zo niet het belangrijkste thema. Mitsu Morita lijdt aan het leven, gaat er haast aan onderdoor. Yoshioka lijdt aan de gevoelens van eenzaamheid en spijt die op zeker moment opspelen. Maar dan is het te laat. Hij trouwt met het nichtje van de president. Hoewel hij nog altijd niet heel ambitieus is, ligt een veelbelovende toekomst voor hem.
Pas getrouwd met het nichtje, schrijft hij een nieuwjaarswens aan Mitsu Morita. Er komt geen antwoord. Jawel, pas weken later. Een lange brief. Een tragische brief. Het is die brief die bij mij lang bleef hangen. Wat heeft Shusaku Endo weer een tragische roman afgeleverd.
Daar staat een jongeman, Yoshioka-san geheten. Waarom voelde hij zich plots zo eenzaam? ‘Als Mitsu me íets had geleerd, was het dan niet dat mensen die tijdens ons leven onze wegen kruisen onuitwisbare sporen nalaten? Kwam dit eenzame gevoel misschien daardoor?’
Yoshioka’s gedachten gingen terug naar de gore kamer. ‘De muren met de geplette muggen. De klamme futon. De regen buiten. De mollige vrouw die lusteloos door de regen sjokte. Zo zag het leven eruit. En ik had mijn leven nou eenmaal vermengd met dat van een zekere Mitsu Morita. Onder de wolken in het schemerdonker stonden talloze huizen en grote betonnen gebouwen. Er reden bussen, er raasden auto’s en er liepen mensen rond. Mensen zoals ik, mensen zoals wij.’
Zonder dat Endo het benoemt, spreekt hier het geweten. Ik vind het geweldig hoe Endo het hele verhaal, al die herinneringen aan die ene treurige ontmoeting, opzet als een gewetensonderzoek zonder het als zodanig te benoemen. Van schuld is inderdaad op ernstige wijze sprake. Van vergeving niet meteen, hoewel de lijdende Mitsu Morita niet ver van vergeven verwijderd was. Tot haar laatste snik bleef ze verlangen naar hem die haar zo diep verachtte en vernederde.
Een monument voor alle mensen die tijdens ons levens onze wegen kruisten en onuitwisbare sporen nalieten. Een monument voor hen die zich in eenzaamheid bewust zijn van die sporen. ‘Mensen zoals ik, mensen zoals wij.’
Het meisje dat ik achterliet / Shusaku Endo / Van Oorschot / als paperback en als e-book
De beste verrekijker van dit moment
 | De Vortex Diamandback HD 10x42 is vernieuwd. Wat mij bij het testen opviel was het stoere uiterlijk, de heerlijke handligging en het heldere beeld. De vormgeving vind ik uitgekiend. Ik ben heel enthousiast over deze verrekijker en dus is dit voor mij hét instapmodel voor beginnende vogelaars en 'gewone' natuurliefhebbers. |
 | Door Roots Magazine verkozen tot beste verrekijker in deze prijsklasse. |
 | Nikon is voor mij een merk waar ik niet direct aan denk als ik aan verrekijkers denk. Maar test ik een Nikon verrekijker dan valt me altijd op hoe contrastrijk en helder de beelden zijn. En dat geldt ook voor het vernieuwde model Nikon Prostaff P7 8x42. |
 | GPO is één van de meest populaire merken van dit moment. De makers hebben hun sporen verdiend in de wereld van de verrekijkers. In het middensegment is dit een heel gunstig geprijsde verrekijker die en rustig en haarscherp beeld levert. |
 | Nikon is voor mij een merk waar ik niet direct aan denk als ik aan verrekijkers denk. Maar test ik een Nikon verrekijker dan valt me altijd op hoe contrastrijk en helder de beelden zijn. Door het relatief lage gewicht biedt deze verrekijker ook nog eens een hoog gebruikscomfort. |
 | De verrekijkers van Zeiss staan garant voor kwaliteit. In het middensegment tot € 600 is dit één van de topkijkers. Deze verrekijker levert een hoog gebruikscomfort. |
 | GPO is één van de meest populaire merken van dit moment. De makers hebben hun sporen verdiend in de wereld van de verrekijkers. De GPO Passion HD 10x42 is in deze prijsklasse het meest betaalbare model. Het beeld is natuurgetrouw, contrastrijk en superhelder. Een aantrekkelijke prijs-kwaliteitverhouding in deze prijsklasse. |
 | De verrekijkers van Leica staan heel hoog aangeschreven onder vogelaars. De modellen zijn robuust en stoer. Deze verrekijker is voorzien van hoogwaardige technologie en biedt een haarscherp beeld. |
 | Scherp en helder beeld van rand tot rand. Dit is een echte topkijker van het gerenommeerde Amerikaanse merk Vortex. Deze kijker heet een extreem breed beeld en ligt heerlijk in de hand. |
 | Dé nieuwe reeks topkijkers van Swarovski. Levert nóg meer kijkgemak, helderheid, lichtheid, contrast en stabiliteit op. En met een gezichtsveld van 159 meter is dit model onovertroffen. De ab-so-lu-te topkijker van dit moment! |
 | Na de NL Pure hét topmodel van Swarovski. Nog altijd een revolutionair model dat garant staat voor levenslang fabuleuze kijkervaringen. En nu ook nog eens behoorlijk in prijs verlaagd! |
 | Hét topmodel van Zeiss dat niet alleen een fantastisch beeld oplevert, maar ook nog eens heerlijk in de hand ligt, weet ik uit ervaring. En het gezichtsveld van 148 meter is ook absoluut top. Een geweldige verrekijker! |