Bij Uitgeverij Snor verschijnen bijzondere boeken. De hoofdpersonen van het boek dat ik nu in handen heb zijn bomen. Vooral oude bomen, oeroude bomen soms. Bomen zo oud, dat ze in mythische teksten uit de vroege oudheid voorkomen. Maar jongere bomen worden niet gediscrimineerd. Ook die hebben een functie. Oude én jonge bomen bezorgen ons het leven, geluk en vooral: gezondheid. Het dikke oude bomenboek van Gerard Janssen is een weldadig bomenbad dat alleen overtroffen kan worden door een wandeling door een ruisend bos, oftewel door een heus bosbad.
Oude bomen zien er anders uit dan ‘gewone’ bomen, zo legt de auteur in het voorwoord uit. ‘Ze hebben knoestige uitstulpsels. Ze hebben soms een stam die gedraaid lijkt, als een schroef. Ze zijn hol, opengespleten, van boven dikker dan van onderen.’ De vormen van oude bomen zijn grillig, maar ook vertrouwd. Al kijkend naar oude bomen groeide de aandacht voor de oude knoesten. Jammer genoeg vind je in Nederland en België niet zo gek veel oude bomen meer. De landbouw en onze landschapsinrichting eisten hun tol. Maar wie zoekt, die vindt hier en daar nog een oude boom! Dit boek brengt je letterlijk op het goede spoor.
Maar je voelt het wel aan, dit boek gaat niet alleen over fysieke aspecten van oude bomen. Ook het onbewuste oftewel de menselijke geest komt aan bod. In oude godsdiensten komen bomen voor. Christelijk mysticisme, de joodse kabbala en het soefisme kennen de boom in verschillende gedaanten als ‘de boom van liefde, de boom des levens, de boom der kennis. Descartes bedacht de boom van de filosofie. Darwin had zijn evolutieboom. De oude Kelten dachten dat de eerste mens uit elzenhout was gemaakt. Verder vereerden ze nog een aantal boomsoorten. Het is duidelijk: de boom heeft zich diep in het onbewuste van ons mens genesteld.
Natuurlijk komen ook allerlei biologische aspecten over bomen aan bod. Hoe een boom groeit. De omvang van het wortelstelsel en hoe wortels kennis kunnen vergaren waardoor de boom in staat is te anticiperen op veranderende omstandigheden. En wat te denken van de bijzondere boomknoppen? De sapstroom, bladeren en hun bijzondere fotosynthese en het feit dat bomen niet alleen door de lucht met elkaar communiceren, maar ook onder de grond contact met elkaar hebben door een netwerk van schimmels. Inderdaad, de vooraanstaande boomwetenschapper Stefano Mancuso beschreef al in Briljant groen dat bomen beschikken over bijzondere eigenschappen, over vele zintuigen zelfs. Deze wetenschapper gaat nu zelfs zover dat hij de universele rechten van de plant heeft geformuleerd.
Het dikke oude bomenboek helpt je ook bij het herkennen van bomen. Eik, linde, beuk en vele andere soorten worden beschreven. Een bomengids kun je het hoofdstuk niet noemen. De nadruk ligt op bijzondere eigenschappen en kenmerken.
De bomen belangrijk zijn voor ons klimaat is ondertussen wel bekend. Maar dat het nemen van een bosbad een weldadige uitwerking heeft op lichaam en geest, is een recente ontdekking, althans, in het westen. In Japan weet men dit al veel langer. Hoe je een bosbad neemt? Heel simpel. Zonder doel door een bos wandelen, geen telefoon meenemen en vooral niet gaan hardlopen of sporten in het bos. Langzaam loop je door het bos en neem je de omgeving goed in je op. Zo’n bos schijnt te werken als een pijnstiller en ook als antidepressivum.
En dan toch nog even stilstaan bij de oudste boom ter wereld. Die blijkt 4850 jaar oud te zijn. Het is de brislecone-den die op 3000 meter boven de zeespiegel in de White Mountains in Californië groeit. Nu maar hopen dat dit gebied de komende jaren gespaard blijft voor de enorme bosbranden die deze Amerikaanse staat de laatste jaren teisteren…
Overigens groeien er ook in Nederland en België bijzondere bomen. Het register achterin het boek brengt je op het spoor. Bezoek de Jan Wolkersboom in Oegstgeest, de Vleugelnoot in Middelburg of de Tamme Kastanje in de parochietuin in Beltrum. Om de slag in Heiligerlee te herdenken werd in 1873 een zwarte populier geplant. Ook in het Vlaamse land staan bijzondere bomen. De Dikke Eik te Wieze bijvoorbeeld. of de Verliefdenboom in Wechelderzande. Kus je je geliefde onder deze boom, dan dan ben je verzekerd van eeuwigdurende liefde. Een interessant register dat je op markante plekjes brengt.
Heb je iets met bomen, dan zal Het dikke oude bomenboek van Gerard Janssen je zeker inspireren. De kracht van dit boek is de combinatie van verhalende teksten en bijzondere foto’s. Want de foto’s van de oude bomen zijn héél fraai. Een perfecte ondersteuning van de teksten die je inwijden in de vaak onbekende wereld van bomen. Een mooi cadeau voor wie graag in het groen verkeert.
Het dikke oude bomenboek / Gerard Janssen / Uitgeverij Snor / als hardcover