En opnieuw een boek voor tuiniers! Aan de stroom van boeken voor tuiniers komt voorlopig geen einde, denk ik. Kennelijk is het onderwerp hot en eerlijk gezegd mag dat ook wel, vind ik. Wie van zijn tuin houdt, maakt er een groene tuin van. Ik besprak onlangs het boek Geluk zit in een groen hoekje, een inspirerend boek over groen tuinieren. Maar kom je er toch niet uit, of loop je met allerlei vragen rond, dan heb ik hier de ultieme vraagbaak voor je: het boek Hebben bijen onkruid nodig? van Gareth Richards en Holly Farrel. Het staat boordevol fascinerende weetjes, praktische tips en betaalbare ideeën voor groener tuinieren.
Dat een groene tuin het beste is voor mens, dier en milieu weten de meeste mensen wel. Toch is het beslist niet altijd eenvoudig om een groene tuin te creëren. Zelf ben ik door tijdgebrek niet in staat om elke dag in mijn tuin te werken. En eerlijk gezegd heb ik niet zo heel veel zin om een flinke klus aan te pakken. Ik ga liever vogels kijken dan stenen sjouwen, een boom snoeien of wegzagen en dat soort karweitjes. Maar als je dan toch een keer de stoute schoenen aantrekt (en dat neem ik me altijd weer voor) dan kunnen allerlei vragen je kwellen.
Wie niet te veel geld kwijt wil zijn aan de tuin, en dat hoeft beslist niet, die kan zich afvragen hoe je planten uit zaad kunt opkweken. Of je vraagt je af hoe je groente kunt kweken in potten. En is het nu verstandig om zaden te ruilen, of juist niet? En dan ook voor mij een soort excuus om maar niet te veel te hoeven doen: trekt een grote tuin meer soorten aan dan een kleine? Als dat het geval is, dan hoef ik niet veel te doen, want onze tuin is beslist de grootste niet. Je voelt het natuurlijk wel aankomen: de auteurs maken duidelijk dat ook kleine tuinen veel verschillende diersoorten kunnen herbergen. ‘Misschien zijn het niet de meest fotogenieke of aaibare dieren, maar het is zeker mogelijk een habitat met grote biodiversiteit te creëren waarin allerlei verschillende vogels en insecten zich thuis voelen. Misschien zie je zelfs wat amfibieën, reptielen en zoogdieren.’
En daar hebben de auteurs helemaal gelijk in. Na het vergroenen van onze achtertuin wemelt het er op zonnige dagen van de insecten. Dagvlinders, zweefvliegen en verschillende soorten wilde bijen bevolken onze tuin. Staartmees, koolmees, pimpelmees, zwartkop, winterkoning, tjiftjaf, ekster, kauw en Vlaamse gaai en zelfs de boomkruiper komen regelmatig in onze tuin. Een merelstel heeft dit jaar al meerdere legsels groot gebracht getuige de voederpraktijken in onze heg. Gewone pad en groene kikker kruipen over de grond op zoek naar voedsel. Op de vraag wat belangrijker is: voedsel of schuilplaatsen, antwoorden de auteurs dat het ideaal zou zijn als je in je tuin zowel voedsel als schuilplaatsen kunt vinden voor allerlei diersoorten.
Ik heb het aantal vragen dat wordt beantwoord in Hebben bijen onkruid nodig? geteld en ik kwam uit op 115 als ik goed heb geteld. De vragen zijn onderverdeeld in verschillende rubrieken:
- Het grote geheel
- Hoe begin je met vergroenen?
- Groenere groenten
- Doe het voor de dieren
- Hergebruik en recycling
Op elke vraag gaan de auteurs uitvoerig in. Meestal in twee pagina’s die overzichtelijk en fraai zijn vormgegeven. Dieren en planten worden in kleur getoond. In kaders worden opvallende zaken uitgelicht. In het hoofdstuk over chemische middelen lees je dat pesticiden het laatste redmiddel moet zien. Pas liever eerst middeltjes met natuurlijke ingrediënten toe, maar zelfs zelfs huismiddeltjes als water met zeepsop of sprays met knoflook zou je als laatste redmiddelen moeten inzetten. Voor alle bestrijdingsmiddelen geldt: liever niet gebruiken en voorkomen is beter dan genezen. Oftewel: in dit hoofdstuk lees je ook hoe je ervoor zorgt dat je chemicaliën niet meer nodig hebt. Verrijk de bodem, kweek planten die geschikt zijn voor jouw bodem, verwelkom allerlei nuttige diersoorten, geef niet te veel water en wied met de hand en graaf wortels uit. Véél beter voor jezelf, voor het leven in je tuin én voor het milieu.
Ben je gesteld op opgeruimd en netjes, dan kwelt je misschien de vraag of een diervriendelijke tuin ook netjes kan zijn. Dat argument hoor ik in elk geval heel vaak in mijn omgeving. Een tuin met een rijke biodiversiteit moet wel een rommelige tuin zijn, zo is het idee. Gelukkig hoeft dat niet het geval te zijn. Wel maken de auteur onderscheid tussen ‘netjes’ en ‘overdreven netjes.’ Je voelt wel aan: overdreven netjes is niet bevorderlijk voor de dieren- en plantengemeenschappen in jouw tuin. Gewoon netjes is prima.
Achter in het boek vind je een overzicht van boeken die je ook kunt raadplegen. Een heel ruim register maakt het mogelijk om snel te zoeken én te vinden in Hebben bijen onkruid nodig? Tot slot nog een opmerking over de vormgeving: die is prachtig. Het is een hardcover en dat geeft elk boek sowieso een voornaam uiterlijk. Het binnenwerk is fraai geïllustreerd met foto’s en tekeningen. Kaders maken het lezen nog prettiger. Kortom, ook dit boek raad ik iedereen die de tuin wil vergroenen in sterke mate aan. Ben je bovendien op zoek naar inspiratie voor een speciaal type tuin, lees dan ook mijn recensie over het boek Geluk zit in een groen hoekje.
Hebben bijen onkruid nodig? / Gareth Richards en Holly Farrel / KNNV Uitgeverij / als hardcover