Een kikkerlandje met veel kust, niet gek dat je daar veel kustvogels kunt zien. Nu de vogeltrek is begonnen, melden de telposten op de duinen de eerste roodkeelduikers, jagers en jan-van-genten. In de Zeeuwse Delta en het Waddengebied zijn grote groepen steltlopers gearriveerd en het zullen er nog meer worden de komende maanden. En wie vogelsites volgt, heeft kunnen zien dat er al tal van bijzondere steltlopers zijn gezien in september: een poelruiter hier en een Siberische strandloper daar. Grauwe en rosse franjepoten worden gemeld, en een vale pijlstormvogel passeerde Paal 18 op Terschelling. Al dit watervogel-gewemel vraagt om speciale aandacht en die krijgt het ook: in de zeer betaalbare Haymann’s Zakgids Kust- en wadvogels van Europa. 

Omdat veel zangvogels in na- en voorjaar de kust volgen, is een afbakening van de categorie ‘kustvogels’ een lastige. De auteurs beperken zich terecht tot vogels die voor een belangrijk deel van hun bestaan afhankelijk zijn van de kust. Omdat ze bijvoorbeeld het grootste deel van het jaar op zee verblijven en alleen om te broeden aan land komen. Denk aan zeekoeten, papegaaiduikers, stormvogeltjes en sterns. Ook een aantal meeuwen, eenden, ganzen en duikers rekenen de auteurs tot deze categorie. Dan zijn er natuurlijk de steltlopers die langs de kust broeden of er in de winter verblijven. Bij de zangvogels beperken de auteurs zich tot die soorten die een deel van het jaar alleen of vooral aan de kust te zien zijn, denk aan frater, sneeuwgors en strandleeuwerik.

Kustvogels bekijken is een kunst apart. Meestal zie je ze langs de kust voorbij vliegen, ver op zee. Je hebt maar één kans om ze goed waar te nemen en op naam te brengen. En wanneer ze voor de kust naar voedsel zoeken, ijseenden of duikers bijvoorbeeld, dan is het vaak ook een hele sport om ze goed te bekijken: aan de kust waait het altijd en dus dobberen de vogels op de golven. Op en neer, en vooral bij ‘neer’ verdwijnen ze uit beeld: ze gaan schuil achter een golf. En zie ze dan meer weer eens terug te vinden met je verrekijker of telescoop! Maar wat ik al schreef: dat maakt kustvogels kijken nou net tot een mooie sport en de Zakgids Kust- en wadvogels van Europa is een prima hulpmiddel om die sport goed uit te oefenen.

De Zakgids Kust- en Wadvogels bespreekt meer dan 140 soorten. Dat is heel wat voor een vogelgids die zich beperkt tot één specifieke groep vogels. In vergelijking met andere zakgidsen vind ik de teksten helder en toegankelijk geformuleerd. De auteurs slagen erin om het uiterlijk, het leefgebied en gedrag zonder vaktermen te beschrijven. De zinnen zijn kort, begrijpelijk gezien de beperkte ruimte, maar duidelijk. Daarmee is deze vogelgids in mijn ogen ook geschikt voor kinderen vanaf een jaar of veertien. Vanwege de beperkte ruimte is gekozen voor een wat kleine letter. Ook begrijpelijk, maar voor mensen met minder goede ogen een nadeel. De vogels worden goed en duidelijk afgebeeld. De zakgids is rijk geïllustreerd met kleurenafbeeldingen, in de meeste gevallen worden verrassend veel illustraties per soort afgebeeld. En bij die illustraties staan korte en heldere toelichtingen. De auteurs hebben oog voor details. Kortom, een uitstekende zakgids voor wie aan de kust vogels gaat kijken. De gids past door de langwerpige vormgeving bovendien in praktisch elke jaszak.

Wat ik ook sterk vind aan de Zakgids Kust- en wadvogels is dat de auteurs een categorie als zangvogels ruim opvatten. Ga je tijdens de trek aan de kust vogels kijken, bijvoorbeeld op de Maasvlakte, dan zul je versteld staan van de vele soorten zangvogels die je er ziet. En daarom worden soorten als gekraagde roodstaart, tapuit, kneu en sneeuwgors ook besproken. Evenals een buitenissige soort als de alpenkraai die in Spanje en aan de kusten van Ierland en Zuidwest-Engeland voorkomt in de kliffen aan de kust. En ‘s winters zoekt hij volgens de auteurs naar voedsel op zandstranden en vloedlijnen. Laat zo’n alpenkraai maar eens flink verdwalen en op de Neeltje Jans neer ploffen!

Iets meer dan tien euro kost de Zakgids Kust- en wadvogels. Nu ja, dat is een prijsje dat elke Hollander zal aanspreken. Je verkrijgt er een heel praktische en full colour zakgids mee. En het is toch ook een leuk cadeauprijsje, nietwaar?

Haymann’s Zakgids Kust- en wadvogels van Europa / Peter Hayman & Rob Hume / Kosmos Uitgevers / Gebonden