Een handboek voor vlinderfans. Het lezen en bekijken van het indrukwekkend mooie Handboek voor vlinderfans van Gerard Sonnemans, Jasper de Ruiter en Lisa Strijbosch maakt je als vanzelf fan van vlinders. Als je dat al niet was. De illustraties betoveren haast evenzeer als een fladderende keizersmantel, de kleurrijke koninginnenpage en de herculesvlinder met zijn enorme vleugelstaarten. En na het lezen van dit handboek weet je één ding zeker: dat je van voorjaar tot najaar naar vlinders zult kijken! Een geweldig vlinderboek voor jong én oud!
Actuele Top 10 Best Verkochte Verrekijkers Wat is de Top 10 Best Verkochte Verrekijkers van dit moment? En welk merk staat het meest in de Top 10? Wat blijkt? Een goede verrekijker hoeft niet duur te zijn! |  |
Eeuwen geleden wist Aesopus, een Griekse dichter het al: vlinders zijn echte levensgenieters. Ze fladderen ogenschijnlijk onbezorgd van de ene naar de andere bloem. Met dit verhaaltje opent het Handboek voor vlinderfans. Het observeren van vlinders heeft kennelijk oude papieren. Vlinders hebben de eeuwen door mensen geïnspireerd. En nu hebben wij het zover gebracht dat het met veel soorten vlinders ronduit slecht gaat. Maar soms is er ook goed nieuws te melden. Bijvoorbeeld over de imposante keizersmantel die in 1980 verdween uit ons land, maar de laatste jaren met een heuse comeback bezig is.
Leuke weetjes
Wereldwijd zijn er maar liefst 180.000 soorten vlinders bekend. Dat het zo’n enorm aantal is, wist ik niet. Als je je best doet, kun je er in Nederland 2.400 van tegenkomen. Hiervan zijn er 55 dagvlinder. De rest is dus nachtvlinder. Nog een leuk weetje: de oudste bekende vlinder is 200 miljoen jaar oud. Hij is prachtig geconserveerd in een stuk fossiel barnsteen. Ook deze vlinder van weleer heeft een roltong. Biologen vermoeden dat hij die gebruikte om water op te zuigen.
Natuurlijk leggen de auteurs uit wat de verschillen zijn tussen nachtvlinders en dagvlinders. De sterkere beharing is een kenmerk van de nachtvlinders, terwijl je de dagvlinders herkent aan hun knots op het eind van hun voelsprieten op de kop. Maar altijd zijn er uitzonderingen op de regel, dus kijk altijd goed met wat voor soort vlinder je te maken hebt. Nachtvlinders kunnen immers ook overdag actief zijn en wie meent dat nachtvlinders altijd saai gekleurd zijn, die heeft het ook al mis.
Wow, de tekening op bladzijde 17, die is imposant. Een icarusblauwtje is tot buitengewone proporties opgeblazen en elk onderdeel wordt benoemd. Van haren op de kop tot de palpen op zijn snuit en de stigmata aan de zijkanten van zijn lijf. Die stigmata zijn gaatjes waardoor de vlinder ademhaalt. Dat wist ik nog niet en dus heb ik ook weer wat geleerd.
De zintuigen van vlinders
Een vlinder kan alles wat wij mensen ook kunnen, maar doet het vaak net iets anders. Zien doen ze niet met twee ogen, maar met liefst duizend ogen. Ruiken doen ze niet met hun neus, maar met hun antennes. Proeven doen vlinders met hun poten en voelen doen ze met de palpen op hun snuit. En dan zijn er nog de vlinders die met een flinterdun vlies op de borst ultrasone geluiden opvangen. Ze horen dus met hun borst. Maar alsof dit alles niet genoeg is: de antennes zijn niet alleen reukorgaan, vlinders proeven en voelen er ook mee! Wonderlijke dieren zijn het toch, die vlinders!
De metamorfose van ei tot vlinder
Natuurlijk staan de auteurs uitgebreid stil bij één van de meest fascinerende verschijnselen in de wereld van de vlinders: de metamorfose van ei naar vlinder. In dit geweldige hoofdstuk laten de auteurs in woord en beeld zien hoe een vlinder zich ontwikkelt. Van ei tot vlinder. Waar legt een vlinder haar eitjes? Sommige vlinders blijken hun eitjes gewoon te laten vallen en laten de rupsen maar gewoon uitzoeken waar ze te eten kunnen halen. Andere soorten, meer kieskeurig, leggen de eitjes zo dicht mogelijk bij de waardplant waar de rupsen van eten. Eitjes laten vallen tussen de struiken… nooit had ik kunnen bevroeden dat sommige vlindersoorten het zo aanpakken.
Maar wat gebeurt er in het ei zodra het is gelegd? En wat doet een rups al eerste zodra hij uit het ei is gekropen? En ook hier weer de vraag met prachtige visuele uitleg: hoe ziet een rups eruit? Die rups heeft trouwens slechts één doel: zo veel mogelijk eten. Hij moet wel het geluk hebben zelf niet opgegeten te worden door een vogel of andere insecteneters. Ze hebben daarvoor allerlei strategieën ontwikkeld. Van schutkleur tot juist heel felle kleuren. Wat daar allemaal achter zit, wordt uitgebreid en heel toegankelijk uitgelegd.
Waardplanten, vervellingen, het maken van een cocon, verpoppen, de veranderingen tijdens het popstadium en dan de ultieme uitkomst: er kruipt een vlinder uit de cocon, in het Handboek voor vlinderfans is het een prachtige koninginnenpage die in verkreukte toestand uit de cocon tevoorschijn komt. Ook weer een nieuw weetje voor mij: bij de meeste vlindersoorten kruipen eerst de mannetjes uit het ei, gevolgd door de vrouwtjes. Zo hoeven de vrouwtjes niet te wachten op een mannetje om mee te paren. Trouwens, het vinden van een partner is ook een hele toestand. Geur, dans en allerlei merkwaardige rituelen zetten de mannetjes in om een vrouwtje te verleiden. Een lekkere geur is voor vlinders trouwens niet altijd de geur van frisse bloemen en vers gras. Het mannetje van het bruin zandoogje verspreidt de geur van vieze sokken om het vrouwtje mee te verleiden. Dat hoef ik niet te proberen!
Bedreigingen
Ik moet het grootste deel van de inhoud onbenoemd laten. En dat is echt héél veel. Zo vind je er beschrijvingen van de belangrijkste vlinderfamilies in ons land. Ik spring dan ook voor het gemak door naar het laatste deel van het Handboek voor vlinderfans. Hierin ontdek je dat het met veel vlinders helaas niet zo goed gaat. In een wereld vol gif houden vlinders het niet lang vol (en op den duur wij mensen ook niet, denk ik dan). Maar ook de overdaad aan licht in de nacht is letterlijk killing voor veel nachtvlinders. Ze dansen om het licht heen tot ze uitgeput zijn en een makkelijke prooi vormen voor roofdieren als de vleermuis. Zet daarom ‘s nachts alle lichten uit rondom je huis! Het is ook nog eens beter voor je energierekening. Tot slot hebben we de natuurlijke leefomgeving van vlinders ook enorm aangetast. In een asfaltjungle is voor een vlinder niet veel te halen. Klimaatverandering is een andere bedreiging. De rupsen van de argusvlinders raken helemaal confuus van het warme najaar van tegenwoordig. Ze komen in het najaar al als vlinder te voorschijn, maar dan zijn er geen bloemen meer en bovendien is het dan veel te koud. Ze sterven (uit). Andere vlinders echter profiteren van klimaatverandering, waaronder de hierboven genoemde keizersmantel en andere zeldzame vlindersoorten. Daar kan een vlinderfan opgetogen van raken, maar eigenlijk is het natuurlijk geen goede ontwikkeling.
Waar vlinders goed voor zijn
Dat mensen niettemin van vlinders houden, blijkt uit allerlei symboliek en mythische verhalen. Bovendien, vlinders zijn ook ergens goed voor! Ze bestuiven allerlei bloemen. De bloemen van appelbomen bijvoorbeeld. En zonder vlinders en hun rupsen zouden er ook een stuk minder koolmezen in onze tuinen leven. Jonge koolmezen eten wel 70 rupsen per dag! En dan hebben we de bijzondere zijderupsen nog niet genoemd…
Wat kun jij doen als vlinderfan?
Vlinderfans kijken niet alleen naar vlinders, ze helpen ze ook. Door bijvoorbeeld een vlinderhotel op te hangen, een vlinderparadijs(je) aan te leggen rond het huis en de tuin pas na de winter gereed te maken voor de lente. Op die manier overleven veel meer eitjes en rupsen de winter (en andere insecten erbij).
Conclusie
Het Handboek voor vlinderfans is haast even feeëriek als de vlinders. De illustraties van Jasper de Ruiter zijn even verfijnd als indrukwekkend. Mijn ogen dansten als het ware als een vlinder over de bladzijden op zoek naar de volgende verrassing. En hoewel op alle aspecten uit het vlinderleven wordt ingegaan, blijft de schrijfstijl toegankelijk en luchtig. De informatie wordt dus op een aangename wijze gebracht, aangenaam voor jong én oud. Dit boek mag in de boekenkast van een natuurliefhebber niet ontbreken. Maar werk je in het onderwijs en vraag je je af hoe je kinderen enthousiast moet maken voor vlinders, dan is dit ook voor jou het ultieme boek. Ook de Vlinderstichting werkte mee aan dit boek en dat staat garant voor kwaliteit. Niet aarzelen dus om dit boek te kopen! Wil je alvast een voorproefje, open dan het inkijkexemplaar met daarin een aantal mooie pagina’s uit het boek.
Handboek voor vlinderfans / Gerard Sonnemans, Jasper de Ruiter en Lisa Strijbosch / Uitgeverij Menuet i.s.m. de Vlinderstichting / als hardcover
Duurzame producten voor de vogels in je tuin Het hele jaar rond de vogels in je tuin welkom heten. En zeker in de herfst en de winter! Met verantwoorde producten zoals vogelvoer en nestkasten om in te schuilen. Op Vivara.nl vind je een uitgebreid aanbod aan betrouwbare natuurproducten voor in de tuin. |  |