De omgang met dieren is in twintigste eeuw compleet veranderd. Hield vrijwel iedereen op het platteland ooit een eigen varken, inmiddels heeft de bio-industrie de productie van zo goedkoop mogelijk vlees overgenomen. Weinigen die nog een varken voor het vlees houden. De Engelse schrijfster Jacqueline Yallop emigreerde uit haar geboorteland naar Zuid-Frankrijk en besloot twee biggen te kopen bij haar buurman ‘voor het vlees’. In Groot varken, klein varken vertelt over de haar liefde voor de twee intelligente dieren. En altijd weer keert die ene bange vraag terug: zal ze beide dieren zelf kunnen slachten?

Twee biggetjes kochten Jacqueline en haar partner, bij buurman Benoît. Ongeveer twaalf weken oud waren ze. Ze hadden een perceeltje voor de dieren vrijgemaakt van overtollige struiken en planten, bouwden er een varkenshok in en spanden schrikdraad. Het ene varken was iets groter dan het andere en namen wilde ze de dieren niet geven, want anders zou ze zich veel te sterk aan hen hechten. En daarom gaf ze de varkens de weinig poëtische namen Groot varken en klein varken. En daarmee was de titel van haar boek ook geboren: Groot varken, klein varken.

Zuid-Frankrijk, waar het platteland leegloopt en oude weduwen zich gedwongen voelen de boerderijen te onderhouden. Het platteland waar de dorpsschool elk jaar een bazaar organiseert en de winnaar van de avond er met een delicatesse vandoor gaat: een stevige ham, op traditionele wijze geproduceerd. In Zuid-Frankrijk weet de oudere generatie nog hoe het is om een eigen varken te hebben ‘voor het vlees’. Hoe het is om zelf een varken groot te brengen, het te doden en te slachten. Van paté tot worst en varkenshaas, een heel jaar lang vlees van één varken. Maar dan moet je er wel goed voor zorgen, het koesteren haast.

Groot varken en klein varken hebben het prima naar hun zin op het perceel. Ze wroeten in de modder, sluiten vriendschap met hond Mo, eten zich rond aan de bramen, appels, pompoenen en ander gft-afval, uitgezonderd courgettes want die blieven ze niet. Tot hun eigenaren – die zo ongeveer verzuipen in de courgettes uit hun moestuin – een soort van courgettepap met graan maken. Dat slobberen beide varkens met graagte op. Een onverlaat dringt het kleine perceel binnen, het varkenshok stort in en dat is de opmaat voor de verhuizing naar een groter perceel, een stuk verderop, tegen een helling aan. Hier liggen de eikels nog dik op de grond, rauzen de varkens de helling op en af en komen de kilo’s er nog sneller aan.

Ondertussen maak je kennis met een aantal opmerkelijke varkens uit de geschiedenis. Het varken van ene Samuel Bisset bijvoorbeeld. Bisset reisde in de achttiende eeuw het Ierse platteland af met zijn slimme varken. Het varken raadde de namen van bevallige dames in het publiek en loste lastige rekensommen op. Dan sterft Bisset en grijpt ene John Nicholson zijn kans. Hij ruikt geld en neemt het varken op in zijn kudde. Hij traint het varken, oefent ermee en gaat op tournee. De voorstellingen zijn een groot succes en het geld komt met bakken binnen. Een slim varken was in die tijd immers een welkom verzetje.

Ondertussen groeien Groot varken en Klein varken op. Jacqueline Yallop vraagt zich hardop af of ze het varken wel zou kunnen doden en slachten. Want dat was de bedoeling: zelf het varken doden, het slachten en verwerken. Zelf doen, want dat is het meest humaan, of noem het duurzaam.

Zal ze het kunnen opbrengen? Zullen de twee lieve varkens eindigen in de vorm van worst en paté? 

Het boek Groot varken, klein varken is een ode aan twee varkens waarmee hun eigenaren een warme band ontwikkelen. Twee varkens van een oeroud ras die gehouden worden zoals ooit iedereen een varken hield. Twee eigenaren die tevoren nooit een varken gehouden hadden. Een persoonlijk en warm geschreven ervaringsverhaal over de relatie tussen mens en dier. Van een heel andere orde dan de verhouding dier en bio-industrieel met zijn nadruk op het zo snel mogelijk produceren van zo goedkoop mogelijk vlees. Slap vlees ook nog eens, in niets te vergelijken met het vlees van varkens die een ‘goed leven’ hebben gehad. 

En ondertussen lees je over het Franse platteland, zijn typische bewoners en gebruiken. Over de omgang met varkens de eeuwen door. En over het leven van varkens die een goed leven leiden. Een geschiedenis van het varken. Ik heb het met veel plezier gelezen, hoewel ik het eten van varkensvlees tot een minimum beperk. De reden? Nu ja, vooral die vermaledijde bio-industrie die varkens en andere dieren reduceert tot anonieme vleesbrokken met een bite van nul. En eerlijk gezegd ook, omdat ik de verhalen van eigen varkens ook ken uit mijn eigen Thoolse omgeving. Mijn opa en oma hielden ook een varken voor de slacht. De ogen van mijn ouders gaan nog glimmen wanneer de verhalen over de eigen varkens weer worden verteld. Maar het vette vette vlees van een wezen wiens dna niet veel afwijkt van ons eigen dna, staat me een beetje tegen. Hooguit ham, gerookte rauwe ham, dat blief ik wel. 

Maar ondertussen Groot varken, klein varken dus met veel plezier gelezen. Want te weten welk dier je aan het eten bent en dat het een goed leven heeft gehad, is het summum van vlees eten. Dan liever iets minder, maar wel goed.

Groot varken, klein varken / Jacqueline Yallop / Uitgeverij De Geus / als paperback en als e-book

De beste verrekijkers van dit moment: