Recensie: Geluksklavers, Elvira Werkman

Twee eerdere boeken van Elvira Werkman neem ik nog regelmatig ter hand: Vogels en de liefde en De man op de dijk. Haar eerste boek staat boordevol verrassende weetjes over vogelliefde (zeker lezen als je dat nog niet hebt gedaan!). Haar tweede boek is het verhaal over de grauwe kiekendief en dat van de mensen die deze gracieuze roofvogel beschermen. Nu las ik haar derde boek, pas verschenen: Geluksklavers. Dagboeknotities over de natuur in een Vinex-wijk. Gelukkig kun je zelfs in een nieuwbouwwijk nog heel veel geluksmomentjes beleven!

Had je mij gevraagd waar ik volgende week vogels wil kijken, dan was de kans heel klein dat ik voor het lezen van Geluksklavers zou antwoorden: in een Vinex-wijk. Nu wil het geval dit ik pas in mijn eigen woonplaats Alblasserdam een paar uur ‘gevogeld’ heb in de bebouwde kom. Ik kwam tot een verrassend aantal soorten, waaronder zelfs ijsvogel, kneu en groene specht. En nu ik Geluksklavers uit heb, heb ik het idee dat ik ook eens zo’n gloednieuwe woonwijk op moet zoeken om er vogels te gaan kijken. En dat elke twee jaar herhalen. Eens kijken hoe zich zo’n gebied ontwikkelt.

Dat zelfs in een Vinex-wijk de natuur zich volop ontwikkelt, blijkt wel als je de dagboeknotities van Elvira Werkman leest. Zoals ook de nieuwe humane bewoners een beetje moeten pionieren, zo pionieren ook de nodige planten en dieren in een Vinex-wijk. Tijdens haar wandelingen en fietsrondjes door de wijk ziet Elvira veldleeuweriken en zelfs oeverzwaluwen. De kleine plevier broedt op braakliggende terreinen. Zelfs patrijzen scharrelen rond op de open veldjes waarop planten als reukloze kamille en boerenwormkruid bloeien en waarvan de bestemming duidelijk is: woon- of winkelgebied. Deze natuurweelde is dus van korte duur, maar wie de wereld door een optimistische bril bekijkt, ziet ook tussen de huizen natuur. En speuren je kinderen met je mee, dan gaat er geen dag voorbij of er wordt een naaktslak, rugstreeppad of Amerikaanse rivierkreeft te voorschijn getoverd.

recensie geluksklavers elvira werkman

Met kinderen speuren naar natuur staat zelfs in een Vinex-wijk garant voor groots avontuur. ‘Met een kordate zwiep haalt middelste (5) het anderhalf meter lange schepnet omhoog uit het water. ‘Mam, ik heb een visje!’ klinkt het verrast.’ Ook de buurmeisjes zijn mee. De kinderen kijken met ontzag naar de kreeft. Zoiets ongelooflijk moois hadden ze nog niet gezien. Zoonlief banjert op zijn sandalen de modder in richting sloot om er kikkers te vangen. En waar ik zelf de plataan maar een saaie boom vindt, ontdekt één van de kinderen dat het onder de losse schors van de ‘soldatenboom’ wemelt van de pissebedden en andere beestjes. En heel wat bladzijden verder herken ik me in de oudste van zeven-bijna-acht. Vanuit het klaslokaal ziet hij de grote trap en maar liefst ’79 roofvogels’. Thuis ziet hij merels aan voor kraaien en of de torenvalk een torenvalk was? Ach, hoe lang is het geleden dat ikzelf thuis kwam en trots vertelde dat ik een specht had gezien, hoogstwaarschijnlijk en vrijwel zeker echter ook een merel. Jong geleerd is oud gedaan en de basis is inderdaad: enthousiasme. Een bladzijde later zit het jonge grut boven een doos met braakballen. De jonge dochter vindt het maar vies, maar als oudere broer wat muizenbotjes tevoorschijn tovert, begint ze ook fanatiek te pluizen.

Het leuke is dat een Vinex-wijk ook kansen biedt voor projecten die de sociale cohesie in de wijk versterken. Zo worden percelen die nog niet bebouwd worden, omgetoverd tot moestuinen. Het brengt bewoners samen en geeft de wijk een buitenlands aanzien. Het voelde als een stukje Frankrijk. Niet gek, want even verderop lees ik een verhaaltje over een mede-moestuinder die wijnstokken gaat aanplanten. De eerste fles wijn zou het volgende jaar al gevuld moeten worden.

De dagboeknotities van Elvira Werkman volgen de seizoenen en zijn ingedeeld naar thema’s: ‘pionieren’ is zo’n thema, ‘water’ en ‘bomen’ twee andere. Natuurlijk kan ook een hoofdstuk ‘moestuin’ niet ontbreken. En wat te denken van een thema ‘onderweg’. Met opgroeiende kinderen ben je immers altijd onderweg. Van huis naar school, naar de speeltuin, uit wandelen en fietsen door de wijk, langs sloten, weilanden en het spoor.

De natuur verveelt nooit. Ook in een Vinex-wijn is er volop kans op avontuur. Of misschien ook wel: juist in een Vinex-wijk. Want ook daar is de natuur dichtbij. Je hoeft maar naar buiten te stappen en je komt de meest bijzondere planten en dieren tegen. In een Vinex-wijk is de natuur voortdurend in ontwikkeling. Jammer genoeg verdwijnen pioniers als patrijs, veldleeuwerik en kleine plevier weer even snel als dat ze kwamen, maar er komen nieuwe soorten voor in de plaats. En ga je met kinderen op onderzoek uit, dan is het elke dag feest. Zelfs de lange schaduwen op het fietspad kunnen voor kinderen bron zijn van grote pret.

Het is een manier van leven die ik iedereen aanraad. Zelfs in een moderne wijk dienen zich elke dag verrassingen aan, in de tuin, langs de sloot, rond een boom. Waarom zou je het ook niet eens proberen? Elke dag noteren wat je ziet en met je smartphone een foto maken van wat je zag? En dat een paar jaar lang. Benieuwd welke ontwikkelingen je dan in je eigen omgeving ziet. Is de wijk groener geworden? Zitten er meer koolmezen en broeden er al staartmezen in de wijk?

Geluksklavers. Op ontdekkingstocht met Elvira Werkman en haar drie kinderen door gloednieuwe stadsnatuur. Elke tekst leest als een geluksmomentje. Steeds weer een nieuw avontuur in de natuur. Het is het aanstekelijke verslag van twaalf jaar leven in een Vinex-wijk. Natuurgeluk in de nieuwbouw, luidt de ondertitel. En dat straalt van heel dit boek af. Van de teksten én van de vele foto’s die de pagina’s in het boek sieren.

Natuurgeluk begint dichtbij huis, soms zelfs in huis. Dat zou iedereen moeten ontdekken. En daarom beveel ik Geluksklavers voor iedereen aan.

Geluksklavers / Elvira Werkman / KNNV Uitgeverij / als paperback

PS. Ik ging kort in gesprek met Elvira Werkman en legde haar een aantal vragen voor. Lees hier het interview met Elvira Werkman.