De Royal Botanic Gardens in Kew is een wereldberoemde wetenschappelijke organisatie die wordt geroemd om haar geweldige collectie en haar wetenschappelijke expertise op het gebied van plantendiversiteit, behoud en duurzame ontwikkeling over de hele wereld. Kew Gardens beheert meer dan 130 hectare aan aangelegde tuinen in Kew en trekt jaarlijks meer dan anderhalf miljoen bezoekers. Medewerkers van beide organisaties sloegen de handen ineen en stelden een duizelingwekkend boek samen: Flora. De verborgen pracht van planten. Na het lezen van het boek klopt de titel niet meer. Dan is de pracht van planten niet verborgen meer. Wel zul je dan niet anders meer willen dan die pracht ook in het echt te gaan ervaren.
Planten spelen een fundamentele rol bij het ondersteunen van het leven op aarde. Planten reguleren de lucht die we inademen. Ze vormen de basis van het voedsel dat we eten, de kleding die we dragen, medicijnen, hout en brandstof. Er is haast geen aspect op aarde te noemen of planten dragen er fundamenteel aan bij. De verborgen pracht van planten is dus niet alleen de uiterlijke pracht; het is ook de ontzettend belangrijke rol die ze vervullen en waar de meeste mensen onwetend aan voorbij gaan.
Professor Kathy Willis, wetenschappelijk directeur van de Royal Botanic Gardens in Kew, stipt in het voorwoord ook de buitengewone diversiteit aan, het resultaat van miljoenen jaren van aanpassing en verandering op allerhande ontwikkelingen. Vormen en kleuren van wortels, stekels, stengels, bladeren, kegels, zaden, vruchten en bloemen, het is werkelijk een fascinerende en verbluffende diversiteit die zich in het prachtige boek Flora. De verborgen pracht van planten aan je openbaart. Dat begint al in het allereerste hoofdstuk waarin wordt beschreven wat een plant is. Klinkt misschien wat simpel, maar het antwoord is uitgebreider dan je zou denken. Ik vat het aldus samen: ‘Planten zijn levende organismen die praktisch overal op aarde voorkomen. Ze variëren in grootte – van majestueuze bomen tot plantjes amper groter dan een rijstkorrel. Ze maken hun eigen voedsel door middel van fotosynthese. En waar dieren stoppen met groeien als ze volwassen zijn, kunnen planten blijven groeien en elk jaar nieuw materiaal produceren: ze kunnen zich dus vergroten of verloren gegaan of beschadigd materiaal vervangen.’
Als bladerend door en lezend in Flora. De verborgen pracht van planten val je van de ene verbazing in de andere. Verbaas je over de wortels waarmee planten zich staande houden en die water en voedingsstoffen naar de rest van de plant transporteert. Ik kom plankwortels tegen, en steltwortels. Ik kom naast de vele indrukwekkende foto’s ook kunstwerken tegen over planten. Het schilderij Boomwortels van Vincent van Gogh is terecht één van de eerste schilderijen die ik tegenkwam. Je zult ontdekken dat planten ook van beslissende invloed zijn geweest op de ontwikkeling van de kunsten. Zo lopen biologie en kunst in dit boek samen op.
Fungi, ook dat begrip moet genoemd worden. De meeste planten onderhouden een relatie met paddenstoelen, waaronder bijvoorbeeld de vliegenzwam. De vliegenzwam ontwikkelt ondergronds een omhulsel dat de wortels bedekt en beschermt tegen besmettelijke micro-organismen. Het omhulsel helpt bovendien om water en voedingsstoffen naar de wortels te brengen. In ruil daarvoor voorziet de boom de paddenstoel van suikers die via fotosynthese worden geproduceerd. Hier is dus sprake van een wederkerige relatie die beide organismen voordeel oplevert.
Je kunt denk ik geen aspect dat met planten te maken heeft kan opnoemen, of je komt het wel tegen in Flora. De verborgen pracht van planten. Ik kan onmogelijke alle onderwerpen noemen. Ik ga daarom wat bladeren. Ik lees over ademende wortels. Mangroven beschikken over dit soort wortels die zelfs in staat zijn om het zout uit het zilte water te filteren zodat er alleen zoet water overblijft.
Ik lees over de schors, de beschermende huid van houtachtige planten die insecten, bacteriën en schimmels tegenhoudt en vocht vasthoudt. De foto’s van verschillende soorten schors zijn adembenemend mooi. Boomknoppen en bloemknoppen komen in woord en indrukwekkend beeld voorbij. Ik zie hoe planten voedsel opslaan in een bol of knol. Ik lees over verstikkende planten en over cactussen die vocht opslaan in hun geribde stam die als een accordeon uitzet.
Je ontdekt hoe bladeren zich ontwikkelen. En je ziet letterlijk hoe chloroplasten kleuren absorberen uit licht. De foto’s van de zich ontwikkelende bladeren van een esdoorn zijn fenomenaal. En sla ik een bladzijde om dan zie ik dezelfde indrukwekkende foto’s, maar dan van een opgekrulde varen. Je hebt natuurlijk ook planten die vlees eten. Vleesetende planten vangen en consumeren een prooi om voedingsstoffen te verkrijgen die ze niet uit de grond kunnen halen. En dan grijnst me opeens een ongelooflijke uitvergroting van zonnedauw tegemoet. Bladeren met stekels en de ontwikkeling van bloemen. En ooit gehoord van anemofiele bloemen? Dat houdt in dat bloemen de wind gebruiken om hun stuifmeel te verspreiden. En het grappige is dat planten ook kunnen communiceren. Zo lees ik van het kaasjeskruid, dat de bloemen van deze plant markeringen bevatten die wij niet kunnen zien en die alleen zichtbaar zijn voor bestuivers die ultraviolet licht kunnen waarnemen. Deze markeren leiden de bestuivers via de korte weg naar nectar en stuifmeel. De natuur zou de natuur niet zijn, of andere organismen hebben zich hierop aangepast. Sommige spinnen en sprinkhanen lijken in uv-licht op nectargeleiders. Met deze vermomming kunnen ze insectenprooien naar de nectar en hun noodlottige einde lokken. Geweldig verhaal toch?
Groot, groter, grootst. Dat geldt voor Flora. De verborgen pracht van planten. Wat een geweldig boek! Heb je nog nooit goed naar planten gekeken, dan zou ik dit boek maar eens ter hand nemen. Je raakt er denk ik je leven lang niet in uitgekeken en uitgelezen. De duizelingwekkende afbeeldingen verrassen telkens opnieuw. En wat je leest tart vaak je voorstellingsvermogen. De verborgen pracht van planten wordt in Flora. De verborgen pracht van planten geopenbaard, van wortel tot top, van schors tot blad. Alledaagse wonderen, dat zijn ze, de planten die wij zo vanzelfsprekend vinden.
Flora. De verborgen pracht van planten / Royal Botanical Gardens, Kew / hardcover
Mijn tips voor natuurbeleving en vogels kijken
Met deze tips beleef je de natuur nog intenser en komen de vogels letterlijk dichterbij:
 | (voor elk budget de drie beste opties) |
 | (héél véél keuze, en zelfs met geheel contactloos verblijf en dus veilig!) |
 | (voor elk budget een paar opties) |
 | (per provincie gesorteerd) |
 | (aantrekkelijke planten voor vogels, vlinders en andere insecten) |
 | (lees hier mijn tips om spechten, mezen en roofvogels naar je tuin te lokken) |
 | (mijn persoonlijke top tien) |