Dat we hard op weg zijn de aarde onleefbaar te maken, dringt langzaam maar zeker ook door tot de kerken. Waar een bepaalde groep gelovigen zich met hart en ziel inzet voor de verdediging van het creationisme (‘God schiep hemel en aarde en al wat leeft in precies zes dagen’), daar mag het thema duurzaamheid in deze groepen helaas op een stuk minder belangstelling rekenen. De schrijvers van het inspirerende boekje Eenvoudig leven willen daar verandering in brengen.
Het zal geen verbazing wekken dat de redactie van Eenvoudig leven haar inspiratie haalt uit de Bijbel. De meeste boeken over duurzaamheid doen dat niet en spreken een algemeen publiek aan. Dit boekje is dus duidelijk bestemd voor gebruik door gelovigen. Om na te denken over een keur aan onderwerpen die te maken hebben met duurzaamheid. Of beter gesteld: met het goede leven. De schrijvers presenteren hun ideeën niet als theorie, maar als gedachten om te overdenken en in de praktijk te brengen. Het goede leven blijkt dan ook een ‘eenvoudig leven’. Een van de uitgangspunten hierbij is dat de auteurs de lezer niet willen verlammen met alleen maar doemdenken. Het Bijbelse woord ‘roeping’ blijkt ook prima toe te passen op het verminderen van de ecologische voetstap. De Bijbel is daarbij het vertrekpunt. Wat zegt de Bijbel over de schepping en de waarde ervan?
Is het misschien zo dat het uitbuiten van de aarde een christelijke herkomst heeft? Dat het ergens, misschien ietwat, verscholen ligt in de cultuur die door het christendom is gestempeld? De mens als doel van de schepping. De mens die de opdracht krijgt om de aarde onder zijn gezag (NBV) te brengen. Ik hoef op dit punt het christendom niet te verdedigen noch af te vallen. Feit is dat het grote uitsterven in de recente geschiedenis begon waar de mens verscheen. En die mensen hadden lang niet altijd een christelijke achtergrond. De grote zoogdieren in Noord-Amerika, in Australië en Nieuw-Zeeland, ze legden allemaal het loodje toen de mens ten tonele verscheen, tienduizend jaar geleden, of nog langer terug in de tijd. Er zit kennelijk iets in de mens of de mensenmaatschappij dat aanzet tot onderwerping en uiteindelijk tot vernietiging. Het resultaat van de ondeugd ‘hebzucht’ misschien? Eén van de Bijbelstudies in Eenvoudig leven daagt je uit om over dit thema na te denken. Want wie zijn leven richt naar Bijbels inzicht kan er niet omheen dat hebzucht nu niet bepaald wordt aangemoedigd door de Bijbelschrijvers.
Maar toch, ik lees in het eerste hoofdstuk dat de waarde van de natuur op verschillende manieren kan worden geduid, waaronder de inherente waarde. En hier lees ik dat voor christenen ‘alle soorten en ecosystemen een inherente waarde hebben, omdat ze geloven dat deze soorten en systemen door God geschapen en door Hem gewild zijn. Als werk van zijn handen verdienen ze aandacht en respect, los van iedere gebruikswaarde.’ Ik ben bang dat hier sprake is van een droom die tegelijk een wens is. Veel christenen die ik ken kijken me maar meewarig aan als ik ze vertel over vogels kijken en de natuur. Maar wanneer een zware motor voorbij scheurt, steken velen gelukzalig het hoofd uit op zoek naar een glimp van het verleidelijk stuk opgevoerd schroot.
Kijk in dit verband ook naar de christelijke partijen die stuk voor stuk geen al te beste track record hebben wat de schepping betreft. Vele jaren geleden bezocht ik een congres van de toen nog RPF (nu: CU) waar prof. dr. Schuurman sprak over de ‘economie van het genoeg’. Bitter weinig van vernomen helaas, laat staan gezien. En CDA, SGP en CU hebben één ding gemeen: het begrip rentmeesterschap kom in alle verkiezingsprogramma’s voor, maar natuurbelangen zijn nog altijd onderschikt aan andere belangen. Sterker nog, handen af van de boeren en ook van de intensief werkenden onder hen, zo roepen alle christelijke politici in koor. Men spreekt de achterban naar de mond, en negeert de vrome epistels in de eigen programma’s. De groene revolutie wordt voorlopig nog niet door de christelijke politiek geconstitueerd, ben ik bang.
Het ware te wensen dat christenen, en dus ook christelijke politici notie nemen van wat de schrijvers van Eenvoudig leven schrijven. Dat alle schepsels ‘als werk van zijn handen aandacht verdienen en respect, los van iedere gebruikswaarde.’ Mooi zijn in dit verband de drijfveren van Eva van Urk die als rentmeester op verantwoorde wijze probeert om te gaan met Gods goede wereld. Er komen verspreid in het boekje namelijk ook mensen aan het woord die vertellen over hun omgang met de schepping en hoe voor hen ‘het goede leven’ er in de praktijk uitziet. Van Urk werkt aan een proefschrift over theologische visies op de ecologische verantwoordelijkheid van de mens. Dat klinkt veelbelovend. Ook de andere persoonlijke verhalen vind ik heel inspirerend. Gelukkig vertelt ook een lokale CU-politicus over zijn schreden op het pad naar een duurzamer leven. Ze zijn er dus wel, groene denkers en doeners in de christelijke politiek!
Mooi dat in de verschillende hoofdstukken wordt benadrukt dat het goede leven in de Bijbel niet grenzeloos is. Er hoort ook ontzegging bij, ascese, nee zeggen. Dat heeft ook consequenties voor ons koopgedrag. Een verrassende Bijbelstudie over de aartsvader Izaäk laat je nadenken over het begrip schaarste. Zeer actueel met het oog op de eindige voorraad zoet water en fossiele brandstoffen. Actueel ook, omdat de schade die we toebrengen aan ecosystemen de schaarste aan water en levensmiddelen verhevigen. ‘Als de laatste liters grondwater opgemaakt zijn voor de laatste hamburgers, heeft de generatie die daarna komt letterlijk het nakijken.’ Hier komen begrippen als rentmeesterschap en verantwoordelijkheid om de hoek kijken.
De profeet Jesaja had heel wat waarschuwingen voor de toenmalige mensen in Juda in zijn koker. De trouweloosheid van de mensen had traumatische gevolgen voor de hele schepping. Maar dezelfde profeet verkondigde ook een uitweg uit de misère. Stof om te overdenken.
Wie reacties op thema’s als klimaatverandering en de ecologische crisis in christelijke communities leest, die zal zien dat veel christenen het helemaal niet nodig vinden om in actie te komen. We leven immers in de eindtijd. Jezus komt snel terug en daarmee komt aan alle ellende een eind. Andere gelovigen menen dat God het niet uit de hand laat lopen. Het komt dus allemaal wel goed. De dadendrang ‘van links’ wordt met argusogen bekeken, want waag het niet aan ons dagelijkse stukje vlees te komen. De laatste Bijbelstudie in Eenvoudig leven gaat over het boek Openbaringen. ‘Zoek in alle bescheidenheid waar jouw verantwoordelijkheid ligt,’ is één van de conclusies.
Het zal niet verbazen dat ik hoop dat ik hoop dat dit boekje in brede christelijke kring wordt gelezen. De Bijbelstudies zijn toegankelijk geschreven, geschikt voor elke gelovige dus. Het boekje stemde me tot nadenken. Hoe kan ik zelf mijn leven duurzamer inrichten? De eerste tegels zijn uit de tuin. Isolatie is aangebracht in muren en kruipruimte. Dubbel glas overal. Binnenkort een regenton die het hemelwater gaat opvangen. En van het gas af en zonnepanelen op het dak. En dan de auto. Op termijn een elektrische vierwieler? Onlangs vierde mijn oudste dochter (al jarenlang vegetariër) een kleine overwinning: ik overwon mijn weerzin en ruilde de halfvolle koeienmelk in voor amandelmelk. Weer een stukje intensieve landbouw minder in ons huis. Maar eerlijk is eerlijk: op dat punt overheerst de scepsis nog. Want is amandelmelk inderdaad duurzamer dan koeienmelk? Ik lees er tegenstrijdige berichten over. En hiermee wil ik toch ook het lastige punt in het hele denken over duurzaam leven aanstippen. Zijn duurzame oplossingen werkelijk duurzaam? Is een zonnepaneel duurzaam te noemen met het oog op de mensonterende (en verwoestende) winning van benodigde grondstoffen? En hetzelfde geldt voor de bestandsdelen van accu’s in elektrische vierwielers. Ik ontkom soms niet aan de indruk dat we zouden moeten kiezen voor een soort van Amish-leven om te komen tot ware duurzaamheid. Maar ik geef toe: dat vind ik ook een paar stappen te ver. Gelukkig gaan de auteurs van Eenvoudig leven ook in op dit soort dilemma’s.
Elk hoofdstuk is voorzien van een aantal stellingen en vragen om over door te denken en te praten. Er worden inspirerende filmpjes aangereikt. Wil je het hoofdstuk in de praktijk brengen, ga dan aan de slag met de praktische activiteiten of laat je inspireren door praktische quotes. Tot slot wijs ik op de groene verhalen die je her en der in het boekje aantreft. De persoonlijke verhalen die ik hierboven ook al noemde.
Duurzaam leven, het goede leven of: eenvoudig leven. Het vraagt niet alleen doordenking in de seculiere wereld. Ook gelovigen mogen meedenken en meepraten vanuit hun eigen bronnen. Dit boekje reikt heel veel stof tot nadenken aan. En meer dan dat: het stimuleert je om er met elkaar over in gesprek te gaan en om het eenvoudige leven in de praktijk te brengen. Een warme aanbeveling dus.
Eenvoudig leven / Sam Janse / KokBoekencentrum Uitgevers / als paperback en als e-book
De beste verrekijkers voor vogelaars
De beste verrekijkers in de prijsklasse tot EURO 300,00 | ||
Goede en betrouwbare verrekijkers voor beginnende vogelaars en voor mensen die niet te duur uit willen zijn. | ||
1. Vortex Diamondback HD 10x42 ![]() | Ligt heerlijk in de hand. Helder beeld, ook bij weinig licht. Volledig multi-coated lenzen | |
2. Bynolyt Stork WPR 10x42 DCF | Een slank en elegant instapmodel. Laag gewicht. Haarscherp beeld en ook verkrijgbaar als 8x42. | |
3. Kowa SVII 10x42 ![]() | Lichtgewicht allround verrekijker. Volledig multi-coated lenzen. | |
De beste verrekijkers in de prijsklasse tot EURO 750,00 | ||
Verrekijkers die net een stapje verder gaan in gebruikte materialen, afwerking en gebruikscomfort. | ||
1. GPO Passion ED 10x42 ![]() | Hoogwaardig ED glas. Ligt zeer prettig in de hand. Goede beeldkwaliteit, ook als het minder licht is. De makers hebben hun sporen verdiend bij Zeiss. | |
2. Bynolyt Yellowbird 8x42 ![]() | Zeer scherp en lichtsterk beeld. Zeer prettig gebruikscomfort. Relatief lichte verrekijker. | |
3. Hawke Frontier EDX 10x42 | Een hoogwaardige verrekijker voor de allround natuurliefhebber. Hoogwaardige coatings en prisma's. Lichtsterk met een hoog gebruikscomfort. Ook verkrijgbaar als 8x42. | |
De beste verrekijkers in de prijsklasse tot EURO 1.500,00 | ||
Topverrekijkers die qua afwerking en gebruikte materialen je nog een stap verder brengen. | ||
1. GPO Passion HD 10x42 ![]() | Scherp van rand tot rand. HD glas en meerdere coatings en dus een briljant beeld. Zeer natuurgetrouwe kleuren. | |
2. Leica Trinovid HD 10x42 ![]() | Robuust en lichtvan gewicht. Haarscherp beeld en briljant beeld. Zeer nauwkeurig scherpstellen. | |
3. Swarovski CL Companion 8x30 | Een van de beste verrekijkers van dit moment. Hoogwaardige materialen en coatings. Heerlijk lichtgewicht. | |
De beste verrekijkers in de prijsklasse vanaf EURO 1.500,00 | ||
Dit zijn de Ferrari's onder de verrekijkers! | ||
1. Swarovski NL Pure 10x42 ![]() | De nieuwe reeks topkijkers van Swarovski. Levert nog meer kijkgemak, helderheid, lichtheid, contrast en stabiliteit op. En met een gezichtsveld van 133 meter is dit model onovertroffen. De ab-so-lu-te topkijker van dit moment! | |
2. Leica Noctivid 10x42 ![]() | Het paradepaardje van Leica waarmee je razendsnel en super precies scherp stelt. | |
3. Zeiss Victory T*SF 8x42 ![]() | Het topmodel van Zeiss dat niet alleen een fantastisch beeld oplevert, maar ook nog eens heerlijk in de hand ligt, weet ik uit ervaring. En het gezichtsveld van 148 meter is ook absoluut top. Een geweldige verrekijker! |
Duurzame producten voor de vogels in je tuin Het hele jaar rond de vogels in je tuin welkom heten. En zeker in de herfst en de winter! Met verantwoorde producten zoals vogelvoer en nestkasten om in te schuilen. Op Vivara.nl vind je een uitgebreid aanbod aan betrouwbare natuurproducten voor in de tuin. |