Pas kreeg ik een op het eerste gezicht curieus boek in handen gedrukt. Een boek dat mij ervan bewust maakte dat ook ik een lichaamsdeel heb dat ikzelf als behoorlijk geprononceerd beschouw. Het boek noopte me om in mijn omgeving op voorzichtige wijze navraag te doen of ik inderdaad gezegend ben met een grote neus – want dat is de hoofdpersoon in het boek – maar dat blijkt mee te vallen. Lees je het boek, dan ontdek je dat dat niet in elk tijdsgewricht als heel positief werd opgevat. Een kleine cultuurgeschiedenis van de (grote) neus geschreven door Caro Verbeek, een internationaal gerenommeerde kunsthistoricus én ook nog eens geurwetenschapper, is een boeiende lofzang op één van de meest gezichtsbepalende elementen die we allemaal bezitten.
Betreur je het dat jouw neus buitenproportioneel groot is uitgevallen? Dan is Een kleine cultuurgeschiedenis van de (grote) neus vast een troostrijk boek. Want wat lees ik op één van de eerste bladzijden? ‘Een grote neus werd – in ieder geval in de westerse wereld – gezien als een teken van karakter en status.’ Zo, als dat geen mooie binnenkomer is! Laat varen alle schaamte, alle schroom en ontevredenheid over het orgaan dat altijd als eerste op plaats van bestemming arriveert!
In een cultuurgeschiedenis van de neus komen ze natuurlijk allemaal aan bod: de haak-, wip-, dop-, zadel- en mopsneuzen. Helaas kan de schrijver niet om fenomenen als de Joden- en heksenneus heen, symbolen van duistere perioden in onze geschiedenis. Ook niet heel appetijtelijk zijn de bloemkool-, aardappel- en aardbeienneuzen om maar niet te spreken over de drankneuzen. Je leert trouwens ook neuzen op vormen te kwalificeren. Van de Griekse (rechte), de Romeinse (kromme) neus, de convexe en concave neus, breed, smal, stomp en kapot gestompt of afgetopt tijdens een fel duel. Hele, halve en vergruizelde neuzen, ze komen allemaal voorbij. En hebben we het dan toch over vergruizelde neuzen, dan moet de neus van één van de grootste kunstenaars aller tijden genoemd worden: die van Michelangelo. Hij moest een ferme stomp van zijn vriend incasseren, een stomp waarop hij ‘bot en kraakbeen voelde verkruimelen als biscuit.’ Voor de rest van zijn leven zou Michelangelo zich door zijn onherstelbaar verbrijzelde neus lelijk en onbemind voelen.
Aristoteles, de grote Griekse filosoof, vroeg zich eeuwen eerder al af: ‘Waarom steekt de neus verder uit dan enig ander lichaamsdeel?’ Hij had er bijzondere argumenten voor en die kwamen erop neer dat de neus één van de belangrijkste organen van het menselijk lichaam was. De neus luisterde het gelaat op met zijn pracht. Maar niet elke neus kon waardering opbrengen. Aristoteles categoriseerde de neuzen, en deelde ze in in zeven soorten. Wie een scherpe neus had, had een kieskeurig en peinzend karakter. Wie een neus bezat die breed in het midden was, die was ijdel, praatziek en een leugenaar. Volgens mij heb ik een lange en brede neus. Die categorie zint mij wel: ‘Bewonderaar van het schone geslacht en geschikt voor de ‘oorlogen van Venus’. Totale onzin natuurlijk om karaktereigenschappen aan de vorm van de neus te koppelen, maar geestig is het wel. Na het lezen van dit boek kijk je voortaan heel anders naar de neuzen die jou omringen.
Kan een neus de geschiedenis veranderen? Jazeker, dat kan! We weten allemaal dat er één vrouw is geweest over wiens neusje nog altijd wordt geroemd, zelfs in de door mij zo geliefde stripreeks Asterix. ‘Een prachtig neusje,’ mompelt de druïde als hij voor haar staat, de Egyptische vorstin die niemand minder dan Julius Caesar voor zich wist te winnen. Maar het is eeuwen later Blaise Pascal die in zijn Pensées de neus van Cleopatra memoreert en die neus voor eeuwig beroemd maakt. Maar hoe heeft de neus van Cleopatra er in werkelijkheid uitgezien? Zelfs uitgebreid wetenschappelijk onderzoek kan het sluitende antwoord op deze vraag niet leveren. Bij dat prachtige neusje kan ieder dus zijn of haar eigen voorkeur invullen.
Beelden uit de oudheid ontberen nog al eens een neus. Tja, wat wil je, de neus is het eerste wat afbreekt als een beeld ter aarde stort of ergens tegenaan wordt gestoten. Sommige musea plaatsen in later eeuwen weer neuzen op deze beelden, om die neuzen weer wat later weer te verwijderen en in de zgn. nasotheek tentoon te stellen. Overigens werden beelden soms ook met opzet ‘ontneusd’. Viel een keizer of een godheid uit de gratie, dan werd hen vaak de neus ontnomen. Via de neus kwam immers de goddelijke levenskracht binnen… In de Middeleeuwen had men zo zijn eigen redenen om neuzen te verminken. De neus werd in dat tijdsgewricht namelijk in verband gebracht met de grootte en potentie van het mannelijk geslachtsdeel. Beide lichaamsdelen hingen immers naar beneden en dus moesten ze wel verband met elkaar hebben! Lange neuzen werden bovendien geassocieerd met prostitutie. En ook bij homoseksuelen werden vaak de neuzen afgesneden of verwond zodat het altijd zichtbaar zou blijven dat er een zondaar voor je stond. Goed, het doet je beseffen dat het toch wel prettig is om in onze tijd en in een westers land te mogen leven.
Trouwens: ben je niet alleen extreem gevoelig voor licht, maar wordt ook het kraakbeen van je neus aangetast zodat het inzakt of zelfs verdwijnt, dan héél snel naar de huisarts! Je zou wel eens kunnen lijden aan de geslachtsziekte syfilis!
Allerlei bekende kunstenaars in verleden en heden passeren de revue. Lorenzo de’ Medici, Dante Alighieri en natuurlijk Leonardo Da Vinci bijvoorbeeld. De laatste bracht niet alleen talloze beroemde kunstvoorwerpen voort, hij was ook één van de eerste geurwetenschappers. Natuurlijk wordt de neus van de beroemde Mona Lisa ook aan een diepteonderzoek onderworpen.
Er valt nog héél veel op te diepen uit deze neuzenrijke cultuurgeschiedenis. Wat gebeurt er als onbekende volkeren elkaar ontmoeten en de vormen van de neus nogal behoorlijk van elkaar verschillen? Denk hierbij aan de zestiende een zeventiende eeuw waarin de Hollanders verre streken verkenden. En wat zou Napoleon zijn geweest zonder zijn zéér goed ontwikkelde reukvermogen?
Dan stuiten we op een duistere periode in de westerse geschiedenis, de periode waarin heksen met duizenden tegelijk werden omgebracht. De neus was natuurlijk één van de kenmerken waaraan je een heks kon herkennen. Pinocchio met zijn groeiende houten neus in geval van een leugentje komt voorbij. De geurenbibliotheek van een Japanse kunstenares. Neuzen in de moderne kunst. En dan zijn we plots in de twintigste eeuw met zijn stereotypering van de Joodse neus door nazi’s en andere antisemieten. Die stereotypering hield overigens niet op toen de Tweede Wereldoorlog ten einde was. Nog altijd worden mensen uitgescholden voor ‘kankerjood’ vanwege het hebben van een bepaald vorm neus.
Met het betreden van de twintigste eeuw komen ook de plastic neuzen in beeld, want een neuscorrectie blijkt populair te zijn. Barbie en Engelse prinsessen als Kate Middleton en Meghan Markle hebben immense invloed op de smaakvorming aangaande de ideale neus. Maar gelukkig, Lady Gaga en andere artiesten koesteren hun ietwat afwijkende neuzen en piekeren er niet over om hun ‘afwijkende’ neusvorm te laten ‘corrigeren’. Dat zij een lichtend voorbeeld mogen zijn voor iedereen die wel eens met een zekere ontevredenheid naar zijn of haar eigen gok kijkt. Koester je neus, hij maakt je uniek!
Een kleine cultuurgeschiedenis van de (grote) neus bleek een bijzonder rijk en lezenswaardig boek te zijn! Ik ben blij dat ik het op onverwachte wijze in handen kreeg. Ik vind het bijzonder dat een zo doodnormaal orgaan zo’n rijke en bijzondere cultuurgeschiedenis kan opleveren! Mijn ervaring is: na het lezen van dit boek kijk je op heel andere wijze naar de neuzen om je heen. Je leert bovendien de grote verscheidenheid aan vormen te waarderen. Om maar niet te spreken over al die kunstenaars, wereldleiders en filosofen die door de eeuwen heen onze kijk op de neus hebben bepaald. Een kleur- en geurrijk boek dat ik met heel veel aandacht én plezier heb gelezen!
Een kleine cultuurgeschiedenis van de (grote) neus / Caro Verbeek / Atlas Contact / als hardcover en als e-book
De beste verrekijker van dit moment
De Vortex Diamandback HD 10x42 is vernieuwd. Wat mij bij het testen opviel was het stoere uiterlijk, de heerlijke handligging en het heldere beeld. De vormgeving vind ik uitgekiend. Ik ben heel enthousiast over deze verrekijker en dus is dit voor mij hét instapmodel voor beginnende vogelaars en 'gewone' natuurliefhebbers. | |
Door Roots Magazine verkozen tot beste verrekijker in deze prijsklasse. | |
Nikon is voor mij een merk waar ik niet direct aan denk als ik aan verrekijkers denk. Maar test ik een Nikon verrekijker dan valt me altijd op hoe contrastrijk en helder de beelden zijn. En dat geldt ook voor het vernieuwde model Nikon Prostaff P7 8x42. | |
GPO is één van de meest populaire merken van dit moment. De makers hebben hun sporen verdiend in de wereld van de verrekijkers. In het middensegment is dit een heel gunstig geprijsde verrekijker die en rustig en haarscherp beeld levert. | |
Nikon is voor mij een merk waar ik niet direct aan denk als ik aan verrekijkers denk. Maar test ik een Nikon verrekijker dan valt me altijd op hoe contrastrijk en helder de beelden zijn. Door het relatief lage gewicht biedt deze verrekijker ook nog eens een hoog gebruikscomfort. | |
De verrekijkers van Zeiss staan garant voor kwaliteit. In het middensegment tot € 600 is dit één van de topkijkers. Deze verrekijker levert een hoog gebruikscomfort. | |
GPO is één van de meest populaire merken van dit moment. De makers hebben hun sporen verdiend in de wereld van de verrekijkers. De GPO Passion HD 10x42 is in deze prijsklasse het meest betaalbare model. Het beeld is natuurgetrouw, contrastrijk en superhelder. Een aantrekkelijke prijs-kwaliteitverhouding in deze prijsklasse. | |
De verrekijkers van Leica staan heel hoog aangeschreven onder vogelaars. De modellen zijn robuust en stoer. Deze verrekijker is voorzien van hoogwaardige technologie en biedt een haarscherp beeld. | |
Scherp en helder beeld van rand tot rand. Dit is een echte topkijker van het gerenommeerde Amerikaanse merk Vortex. Deze kijker heet een extreem breed beeld en ligt heerlijk in de hand. | |
Dé nieuwe reeks topkijkers van Swarovski. Levert nóg meer kijkgemak, helderheid, lichtheid, contrast en stabiliteit op. En met een gezichtsveld van 159 meter is dit model onovertroffen. De ab-so-lu-te topkijker van dit moment! | |
Na de NL Pure hét topmodel van Swarovski. Nog altijd een revolutionair model dat garant staat voor levenslang fabuleuze kijkervaringen. En nu ook nog eens behoorlijk in prijs verlaagd! | |
Hét topmodel van Zeiss dat niet alleen een fantastisch beeld oplevert, maar ook nog eens heerlijk in de hand ligt, weet ik uit ervaring. En het gezichtsveld van 148 meter is ook absoluut top. Een geweldige verrekijker! |
Duurzame producten voor de vogels in je tuin Het hele jaar rond de vogels in je tuin welkom heten. En zeker in de herfst en de winter! Met verantwoorde producten zoals vogelvoer en nestkasten om in te schuilen. Op Vivara.nl vind je een uitgebreid aanbod aan betrouwbare natuurproducten voor in de tuin. |