Voor het eerst dat ik een boek van Marja Vuijsje las. Toch heeft ze al een heel oeuvre op haar naam staan met bijvoorbeeld bekende boeken als Ons kamp en Volgend jaar in Teheran. Niet zo lang geleden verscheen Een eend op zolder, een verhalenbundel waarin ze haar fascinatie voor vogels beschrijft. Het zijn overigens literaire non-fictieverhalen. De liefhebber zal genieten van de vele literaire hoogstandjes uit vele eeuwen geschiedenis die zij in haar verhalen verwerkt. Grote en kleine thema’s, alles komt voorbij.
Elf verhalen, veel meer vogels. De meeste vogels leven dichtbij huis, andere vogels ontmoette ze ver van huis. Roodborst, hop, kauw en eend zag ze in eigen land. Bonte kraai en Chileense flamingo in respectievelijk Teheran en Chili. Wat de vogels kenmerken is dat Vuijsje ze verbindt met specifieke plaatsen en ook nog eens met literaire hoogstandjes uit heden en vooral uit verleden.
De roodborst in het eerste verhaal weet ze te verbinden met Voldemort, de Heer van het Duister het de Harry Potterverhalen. Jazeker, deze roodborst had iets boosaardigs over zich, en in die ene en zelfde zin maakt ze duidelijk welke Amerikaanse president bepaald niet haar voorkeur heeft. Ze wil zijn naam niet noemen, maar de boosaardige roodborst die in haar droom uitgroeit tot het formaat kalkoen doet haar denken aan die ene figuur die alleen maar groter wordt van alle aandacht voor zijn egocentrische kwaadaardigheid. Woorden van haar in Amerikaanse nicht trouwens.
Het vrolijke getjilp van de kleine huismus is volgens Vuijsje niet voor de lol. Nee, er zijn maar weinig vogels die iets louter voor de lol doen. Bij huismussen draait alles om eten en voortplanting en het in ‘rap tempo grootbrengen van nageslacht’. In dit verhaal maak je kennis met de Iraaks-Nederlandse schrijver en dichter Rodaan Al Galidi:
Mus,
geef me jouw leven,
ik geef je mijn kooi.
Vervolgens voert haar literaire tocht haar tot ver in het verleden, naar de twaalfde eeuw waarin de Perzische dichter Farid ud-Din Attar (ca. 142-1221) die in zijn gedichten Samenspraak van de vogels de mus, hop en nog een schare andere vogels op zoek laat gaat naar de mythische vogel Simorgh.
Dan verplaatsen haar gedachten zich naar de revolutionaire Rosa Luxemburg die als politiek gevangene haar bestaan verlichtte door vanuit haar cel de koolmezen voor de tralies te bekijken. De zangvogels kwamen kennelijk zelfs naar haar luisteren wanneer ze een aria ten gehore bracht. In dit verhaal dient de Eerste Wereldoorlog als decor. Is eenmaal de grote oorlog afgelopen, dan roepen de socialisten in Duitsland de revolutie uit, maar die wordt met succes de kop ingedrukt. Rosa Luxemburg wordt daarbij vermoord en ze groeit in de jaren erna uit tot het icoon van allerlei linkse groeperingen, soms of vaak met behoorlijk gewelddadige neigingen. Zouden de linkse cohorten weet hebben gehad van de vredige koolmeesjes die bij het traliewerk kwamen luisteren naar haar gezang?
De longfluitertjes van de Berghof voeren je naar ‘Internationaal sanatorium Berghof’ in de Alpen, het decor van de roman De Toverberg van Thomas Mann. Haar gedachten waaieren uit naar alpenheggenmus, alpensneeuwhoen, lammergier, notenkraker en zo nog wat vogels van het hooggebergte, maar helaas, die worden niet of in elk geval nauwelijks met naam en toenaam genoemd in de roman. Had Thomas Mann eigenlijk wel oog voor vogels toen hij zijn beroemde werk schreef? Ze komen er wel in voor, maar dan vooral als metafoor.
Het nandoemannetje was volgens de redactie het schoolvoorbeeld van een feministische vogel. Natuurlijk gaat Vuijsje op zoek naar meer voorbeelden van mannelijke toonbeelden van emancipatie en ze hoeft daarvoor niet ver van huis: de huismussenman blijkt ook niet slecht te scoren op de feministische ladder. Duiven doen het trouwens ook niet slecht. Het nandoe-mannetje in Artis blijkt trouwens een nogal sullig type die bij nader inzien niet het meest ideale rolmodel was voor de feministen van weleer.
Met een goede vriend onderneemt Vuijsje een reis naar Chili op zoek naar de flamingo’s. Nou, dit verhaal is het lezen meer dan waard. Ik vond het eerlijk hilarisch. En of de hop nou echt zo’n stinkende vogel is zoals zijn bijnaam ‘de stronthaan’ suggereert, ontdek je in haar verhaal over deze legendarische vogel. De bonte kraai in Teheran staat ondertussen symbool voor de hoop van vrijheid in Teheran. En in het laatste verhaal over de nijlgans doemt onvermijdelijkerwijs ook de Oud Testamentische profeet Mozes op uit de nevelen van de geschiedenis. Niet dat het haar meest favoriete Bijbelse figuur is, verre van, want ze heeft niet zo heel op met de God van Mozes, maar als ze langs de Amstel een paartje nijlganzen ziet staan, dan ziet ze toch voor zich hoe Mozes in het biezen mandje wordt gelegd en wordt nagestaard door zijn zus Mirjam en wat nijlganzen.
Literaire fijnproevers zullen de vogelverhalen in Een eend op zolder zeker waarderen. Na het lezen van een aantal verhalen nam ik me voor het literaire meesterwerk in kwestie ook eens te gaan lezen, De Toverberg van Thomas Mann bijvoorbeeld. Andere verhalen intrigeren door de associaties met vrijheid, tragiek en persoonlijke herinneringen. Ien van Laanen verzorgde de bijzondere illustraties in het boek. Kortom, dit is een literair pareltje dat ik met een zekere traagheid en fascinatie heb gelezen.
Een eend op zolder / Marja Vuijsje / Atlas Contact / als hardcover en als e-book
De beste verrekijkers voor vogelaars
De beste verrekijkers in de prijsklasse tot EURO 300,00 | ||
Goede en betrouwbare verrekijkers voor beginnende vogelaars en voor mensen die niet te duur uit willen zijn. | ||
1. Vortex Diamondback HD 10x42 | Ligt heerlijk in de hand. Helder beeld, ook bij weinig licht. Volledig multi-coated lenzen | |
2. Bynolyt Stork WPR 10x42 DCF | Een slank en elegant instapmodel. Laag gewicht. Haarscherp beeld en ook verkrijgbaar als 8x42. | |
3. Kowa SVII 10x42 | Lichtgewicht allround verrekijker. Volledig multi-coated lenzen. | |
De beste verrekijkers in de prijsklasse tot EURO 750,00 | ||
Verrekijkers die net een stapje verder gaan in gebruikte materialen, afwerking en gebruikscomfort. | ||
1. GPO Passion ED 10x42 | Hoogwaardig ED glas. Ligt zeer prettig in de hand. Goede beeldkwaliteit, ook als het minder licht is. De makers hebben hun sporen verdiend bij Zeiss. | |
2. Bynolyt Yellowbird 8x42 | Zeer scherp en lichtsterk beeld. Zeer prettig gebruikscomfort. Relatief lichte verrekijker. | |
3. Hawke Frontier EDX 10x42 | Een hoogwaardige verrekijker voor de allround natuurliefhebber. Hoogwaardige coatings en prisma's. Lichtsterk met een hoog gebruikscomfort. Ook verkrijgbaar als 8x42. | |
De beste verrekijkers in de prijsklasse tot EURO 1.500,00 | ||
Topverrekijkers die qua afwerking en gebruikte materialen je nog een stap verder brengen. | ||
1. GPO Passion HD 10x42 | Scherp van rand tot rand. HD glas en meerdere coatings en dus een briljant beeld. Zeer natuurgetrouwe kleuren. | |
2. Leica Trinovid HD 10x42 | Robuust en lichtvan gewicht. Haarscherp beeld en briljant beeld. Zeer nauwkeurig scherpstellen. | |
3. Swarovski CL Companion 8x30 | Een van de beste verrekijkers van dit moment. Hoogwaardige materialen en coatings. Heerlijk lichtgewicht. | |
De beste verrekijkers in de prijsklasse vanaf EURO 1.500,00 | ||
Dit zijn de Ferrari's onder de verrekijkers! | ||
1. Swarovski NL Pure 10x42 | De nieuwe reeks topkijkers van Swarovski. Levert nog meer kijkgemak, helderheid, lichtheid, contrast en stabiliteit op. En met een gezichtsveld van 133 meter is dit model onovertroffen. De ab-so-lu-te topkijker van dit moment! | |
2. Leica Noctivid 10x42 | Het paradepaardje van Leica waarmee je razendsnel en super precies scherp stelt. | |
3. Zeiss Victory T*SF 8x42 | Het topmodel van Zeiss dat niet alleen een fantastisch beeld oplevert, maar ook nog eens heerlijk in de hand ligt, weet ik uit ervaring. En het gezichtsveld van 148 meter is ook absoluut top. Een geweldige verrekijker! |