Wereldrecords zijn er om verbroken te worden. En wereldrecords heb je in alle soorten en maten. Zelfs met vogels kijken kun je wereldkampioen worden! In 2016 deed Arjan Dwarshuis, een vogelaar uit Nederland, een geslaagde poging om een kersvers (en dus heel scherp) record te verbreken. Hij schreef er een inspirerend verslag over dat je op de beste vogelplekken ter wereld brengt. Een bevlogen jaar, luidt de toepasselijke titel.
Ja, want wil je een wereldrecord vogels kijken wil vestigen, dan moet je de hele wereld over. Zo snel mogelijk, en dus veel per vliegtuig. En moet je bovendien de aller-allerbeste gebieden bezoeken. Daar kun je immers in heel korte tijd veel soorten ‘scoren’. Ik las er al over in het boek Grenzeloos vogels kijken van de Amerikaanse vogelaar Noah Stryker. Deze jonge vogelaar scherpte in 2015 het wereldrecord al aan. Ook hij schreef dus een boek over zijn onderneming waarin hij al bezorgd opmerkt dat een Nederlandse vogelaar klaar stond om zijn record te verbreken. Nu ja, de geschiedenis is bekend: het record van de Amerikaan hield nog geen jaar stand.
Ik las het boek Een bevlogen jaar tijdens mijn zomervakantie in Italië. Een periode waarin je maar weinig vogels ziet. Daar had ook Dwarshuis mee te kampen tijdens zijn reis. Natuurlijk koos hij de beste vogelgebieden ter wereld uit, maar soms arriveerde hij er tijdens het hoogtepunt van het regenseizoen. Of net tijdens een kurkdroge en hete periode. Dan is het bar slecht vogels kijken. Gelukkig stonden er overal lokale topvogelaars klaar om hem naar de beste plekken te brengen. Of hem een uiterst zeldzaam exemplaar te tonen. En soms bleek de topvogelaar een buitengewone flopvogelaar. Eentje die te laat kwam en duidelijk een beginneling. Mooi om te lezen trouwens, want misère en frustratie horen ook bij een kampioenswedstrijd. Een enkele keer krijgt de misère een heel menselijke kant: als een dierbare vriend met spoed moet worden opgenomen in het ziekenhuis vanwege een dodelijke vorm van malaria. Dwarshuis moet hem node laten gaan en vervolgt zijn kampioenschap. Dat het op dat moment niet goed voelt, is voelbaar. Toch nog volop spanning dus, want de uitkomst weet je al zodra je het boek oppakt. Mooi om te lezen trouwens dat Dwarshuis overal ter wereld vergezeld wordt door vrienden en familie. Zelfs Humberto Tan reist met hem mee door de Surinaamse jungle, op zoek naar de harpij, een imposante arend die in de Zuid-Amerikaanse jungle jaagt op apen (die ze nog zien ook). Ook duikt een andere bekende vogelaar regelmatig op, Camilla Dreef, vriendin van de auteur én ambassadeur voor Vogelbescherming Nederland. Even zoeken op Youtube en je krijgt haar leuke vlogs direct te zien.
Heel mooi in Een bevlogen jaar vind ik dat Dwarshuis niet alleen schrijft over zijn ‘Big Year’, maar ook terugblikt op zijn jeugd. Waarom begon hij nu eigenlijk met vogels kijken? En hoe reageerde zijn omgeving daar op? Ik herken er veel in. Klasgenoten die vogels keken, had ook ik niet. En ook ik had zo mijn ‘mentoren’ die mij inwijdden in het vogels kijken. En dan natuurlijk het cliché van de beroerde verrekijker waarmee elke jonge vogelaar mee lijkt te starten. Dwarshuis nam een krantenwijk om te sparen voor de peperdure verrekijker die ik eerlijk gezegd nog altijd moet aanschaffen.
Om zijn record van 6.852 soorten te vestigen, reisde Dwarshuis over alle continenten, met uitzondering van de Zuidpool. De keuze om Antarctica links te laten liggen, kan wel eens het verschil hebben gemaakt. Stryker begon er zijn ‘Big Year’, maar heel veel soorten leverde hem dat niet op. Wil je in één oogopslag zien welke gebieden Dwarshuis bezocht, dan is het wereldkaartje voorin zijn boek heel handig. Peru, Ecuador, Costa Rica en Papoea-Nieuw-Guinea zijn denk ik de beste vogelgebieden ter wereld. Hoewel, vlak ook Eilat niet uit. Daar vliegen tijdens de voorjaarstrek miljoenen vogels langs. Ach ja, bij elke locatie vertelt Dwarshuis een boeiend verhaal. Ik vind het trouwens razendknap dat hij al die vogels kent! Ik kom niet verder dan de Europese soorten en dan soms ook nog met moeite, maar Dwarshuis herkent moeiteloos te meest zeldzame vogels op de andere continenten. Vaak vertelt hij het boeiende verhaal van een uiterst zeldzame vogelsoort die hij wonder boven wonder vaak nog te zien krijgt ook. Maar deze verhalen kennen ook een rouwrandje.
Een zeldzame vogel is meestal met een heel aanwijsbare reden zeldzaam. En die reden heet: Homo Sapiens. Dwarshuis ziet op de hele wereld niet alleen vogels, hij ziet vrijwel overal ook de enorme kaalslag die plaats vindt. Vooral de regenwouden worden sterkt bedreigd. Overal wordt het woud in rap tempo gekapt. En daarmee gaat het leefgebied van tal van vogels (en andere unieke dieren) verloren. De tekst op de achterkant van Een bevlogen jaar is helemaal juist: het lezen van dit boek levert ook een ‘onthutsend beeld’ op over de staat van de natuur over de hele wereld. Gelukkig zijn er overal ook weer lichtpuntjes te noemen. Mensen en organisaties die de teloorgang tegengaan en lokale initiatieven ontplooien om de natuur te beschermen of terug te brengen in de oude staat.
Een spannend reisverslag, zo heb ik Een bevlogen jaar ervaren. Een persoonlijk verhaal van een jonge vogelaar die zich als doel heeft gesteld om 7.000 vogelssoorten te zien in één jaar. Dat is ongeveer 70% van het totaal aantal soorten dat op aarde leeft. Ambitieus, net ietsje té ambitieus, maar over die ontbrekende 150 soorten mag hij beslist niet klagen. Ook mooi om te lezen dat er af en toe een haring wordt gehapt, ofwel in Scheveningen, ofwel in Amsterdam. Sorry, dat moet ik ook nog even opmerken. Er zijn tenslotte meer mooie dingen in het leven dan vogels kijken.
Eindconclusie: Een bevlogen jaar is het enthousiaste reisverslag van een jonge vogelaar die erin slaagt het wereldrecord vogels kijken te verbreken. Het brengt hem in de mooiste natuurgebieden ter wereld. Alleen daarom al zou je dit boek moeten lezen, kun je meteen je bucketlist vogelgebieden samenstellen. Want als één ding me duidelijk heeft gemaakt tijdens het lezen van dit boek: ecotoerisme is een factor die kan bijdragen aan het behoud en herstel van de natuur. Maar de belangrijkste reden om dit boek te lezen is de passie voor het vogels kijken die van elke bladzijde afspat.
Een bevlogen jaar / Arjan Dwarshuis / Meulenhoff / als paperback en als e-book