Wetenschappers ontdekken meer en meer dat dieren slimmer zijn dan we altijd meenden. Gedragsbiologen (ook wel ethologen genoemd) hebben ontdekt dat veel dieren ook in staat zijn om na de denken over de toekomst. Oftewel: dat dieren ook in staat zijn een mentale tijdreis te ondernemen. Gedragsbioloog Frans van der Helm schreef er een vrolijk en informatief boek over: Dieren met toekomstplannen. Het boek is zelfs verkozen tot een van de vijf beste natuurboeken van 2017: het is geheel terecht genomineerd voor de Jan Wolkers Prijs 2017.
Mocht je soms denken dat alleen zoogdieren kunnen omgaan met verleden, heden en toekomst, dan heb je het mis. Zelfs regenwormen houden rekening met de toekomst. Een maagdelijke vrouwelijke regenworm ontvangt niet meer sperma dan een regenworm van kleiner formaat. Maar heeft de mannelijke partner in de gaten dat zijn vrouwelijke sparring partner niet meer zo maagdelijk is, dan ontvangt het vrouwtje plots vijf keer zo veel sperma. Alsof het mannetje zich realiseert dat er een vijfvoudige dosis nodig is om nakomelingen te ‘bevechten’ op andere mannetjes. Zo zijn er ook slakken die versnellen zodra ze op keutels van een kever stuiten die onlangs een slak heeft verorberd. Er ligt gevaar op de loer, zo weet de slak. Maar dat gevaar bevindt zich nog wel in de toekomst…
Frans van der Helm beschrijft ook hoe een wijngaardslak in zijn tuin niet uit een oude boom was weg te slaan. Hoever hij de slak ook wegzette in zijn tuin, altijd weer kroop het weekdier naar zijn favoriete stek terug. Op de vlucht voor potentieel gevaar in de toekomst. En dat gevaar is de egel die een wijngaardslak op de grond binnen een mum van tijd verorberd heeft, maar de slak in de boom niet bereiken kan.
Cognitief potentieel, zo zou je het kennisvermogen van dieren ook kunnen noemen. Een leuk voorbeeld zijn veermijten die op het lijf van boerenzwaluwen leven. De mijten houden rekening met de rui die aanstaande is. Bij boerenzwaluwen is dat altijd de veer twee plaatsen verderop. Mijten verlaten deze veer vroegtijdig alsof ze het ‘weten’.
Ook in andere boeken, bijvoorbeeld die van Frans de Waal, wordt uitvoerig ingegaan op bijzondere vermogen van dieren. Vermogens waarvan wij meenden dat alleen mensen er over beschikken. Dat de werkelijkheid veel dieper is, blijkt wel ook weer uit het boek Dieren met toekomstplannen. Verrassend veel dieren, octopussen, luipaarden, kraaien en gorilla’s zijn in staat persoonlijk vooruit te blikken.
Dieren zijn dus slimmer dan we altijd dachten. Een fascinerende gedachte. Ook een beangstigende gedachte. Ik las pas dat er naar schatting 30 miljoen soorten insecten op aarde voorkomen. En Frans van der Helm laat in zijn boek ook zien dat ook en juist kleine dieren over bijzondere vermogens beschikken. Maar van die 30 miljoen zijn er ‘slechts’ 1 miljoen bekend. Hoeveel onbekende soorten zijn ondertussen niet uitgestorven of staan op het punt van uitsterven? Hoeveel unieke wezens met een cognitief potentieel zijn inmiddels uitgeroeid? Frans van der Helm laat in zijn boek Dieren met toekomstplannen zien hoe hoogstaand de natuur vaak is. Op een vrolijke en toegankelijke manier beschrijft Van der Helm tal van voorbeelden van dieren met inzicht in verleden, heden en toekomst.
Dieren met toekomstplannen / Frans van der Helm / AUP / paperback
Duurzame producten voor de vogels in je tuin Het hele jaar rond de vogels in je tuin welkom heten. En zeker in de herfst en de winter! Met verantwoorde producten zoals vogelvoer en nestkasten om in te schuilen. Op Vivara.nl vind je een uitgebreid aanbod aan betrouwbare natuurproducten voor in de tuin. |