Kees Camphuysen de zilvermeeuw recensie

Recensie: De zilvermeeuw, Kees Camphuysen




Bijna geen vogel zo gewoon in ons land als de zilvermeeuw. Op de huismus en merel na, misschien. Sommige mensen hebben zelfs ronduit een hekel aan de zilvermeeuw. Te veel overlast en lawaai, oordeelt men. Ecoloog Kees Camphuysen laat in zijn boek De zilvermeeuw zien dat de zilvermeeuw a) zo gewoon niet is en b) zelfs een te bewonderen vogel is. Zijn boek verscheen in de befaamde vogelreeks van mijn collega’s bij Atlas Contact. Alle reden om het te lezen.

Kees Camphuysen verrichte jarenlang onderzoek naar zilvermeeuw en kleine mantelmeeuw. Hij promoveerde zelfs op het onderzoek naar deze twee meeuwensoorten. Als er iemand is dat veel van de zilvermeeuw moet afweten, dan hij wel. En dat blijkt. In zijn boek De zilvermeeuw beschrijft hoe hij onderzoek doet en deed. Het belangrijkste is wel het jaarlijkse ringen van kuikens. Maar ook volwassen zilvermeeuwen worden gevangen en geringd. Zo is hij in staat om individuele exemplaren te volgen. Ook worden er vanaf 2013 meeuwen voorzien van gps-loggers op de rug. Dat levert helemaal een goudmijn aan informatie op. Vogels met gps op de rug kunnen immers dag en nacht worden gevolgd. En wat bleek?

Veel zilvermeeuwen hangen het grootste deel van de dag zomaar ergens wat rond. Zelf in het broedseizoen! Voedsel zoeken hoort er natuurlijk bij, maar niet zoals bij de koolmees elke minuut van de dag. Soms blijft een zilvermeeuw zelfs een dag ergens ‘hangen’ alvorens weer naar het nest terug te keren met voedsel.

Mensen die de zilvermeeuw als lastpost ervaren, moeten maar bedenken dat wij mensen zelf de oorzaak zijn van die overlast. Van de grote broedkolonies in de duingebieden zijn er maar weinig meer over. Menselijke activiteiten hebben de zilvermeeuwen daar verjaagd. Maar zilvermeeuwen behoren tot de slimmere vogels. Het zijn cultuurvolgers geworden. Oftewel: ze weten zich uitstekend aan te passen aan nieuwe omgevingen. En één van die omgevingen is de binnenstad. Tegenwoordig broeden zilvermeeuwen op de daken in binnensteden en dat is de reden waarom je ze in Leiden en Haarlem kunt horen miauwen. Zelfs bij ons in Alblasserdam hoor ik hun kenmerkende geluid, hoewel het ook kleine mantelmeeuwen kunnen zijn. Ik vind het trouwens een prachtige geluid. Het wekt de suggestie dat ik aan de kust ben en niet in het toch wat saaie achterland. Meer nog met de Nederlandse kust associeer ik miauwende zilvermeeuwen met de Franse kust. Hoe dat komt weet ik eerlijk gezegd niet. Wellicht omdat op of onder de kliffen het geluid een intensere klank heeft?

Ondanks dat zilvermeeuwen zich uitstekend weten aan te passen aan stedelijk gebied, zijn de hoogtijdagen van de zilvermeeuw voorbij, lees ik in De zilvermeeuw. Ook dat komt door menselijk toedoen. Open vuilstortplaatsen kennen we in ons land – gelukkig – niet meer. En tegenwoordig moeten vissers ook de ondermaatse vis mee nemen naar de wal. Twee belangrijke voedselbronnen zijn hiermee verloren gegaan. Naar de open vuilstortplaatsen verlang ik niet terug. Maar of het beleid met betrekking tot de ondermaatse vis nu zo effectief is? Straks blijkt wellicht na jarenlang onderzoek door ecologen als Kees Camphuysen dat het direct teruggooien van ondermaatse vis door vissers juist heel belangrijk was voor een aantal zeevogels…

Dat de zilvermeeuw een vindingrijke vogel is, is wel duidelijk. Hij is ook een individualist en opportunist. Individualist, omdat elke zilvermeeuw verschilt van de andere. De ene zilvermeeuw gapt elke dag een patatje in het centrum van een grote stad. Een ander exemplaar vliegt elke dag achter dezelfde vissersboot aan of probeert al trappelend regenwormen te vangen op een zeedijk. Of jaagt op krabben in de Oosterschelde of langs een van onze rivieren. Opportunistisch kun je ze ook noemen. Zilvermeeuwen zijn redelijk monogaam. Maar valt het broedresultaat in een jaar tegen, dan is de kans groot dat er gewisseld wordt van partner. Alles voor de voortplanting en valt die tegen, dan op naar een ander. Ziezo.

Ik vind het altijd weer knap als mensen als Kees Camphuysen over een zo ‘gewone’ vogels als de zilvermeeuw een razend interessant boek kunnen schrijven. Dat vind ik ook een mooie aan de serie van Atlas Contact. Heb je iets met oer-Nederlandse vogels, dan moet je De zilvermeeuw zeker lezen. Het is niet alleen interessant, maar ook toegankelijk geschreven. Een heel boeiende monografie over een Hollandse vogel.

De zilvermeeuw / Kees Camphuysen / Atlas Contact / als paperback en als e-book

Verwelkom nieuw leven in jouw tuin dit broedseizoen!