Een reisplan

Liever noemt Erik van Ommen zijn boek geen jubileumboek. Hij noemt het liever een reisplan. Een reisplan dat jou als lezer meevoert op reis naar nabije streken, maar ook naar afgelegen oorden als Spitsbergen en Japan. In de inleiding vertelt hij dat vogels altijd de aanleiding waren om de koffer te pakken. Voor zes van zijn eerdere boeken ging hij zelfs langere tijd speciaal voor één soort op pad. Al meteen in de inleiding blijkt dat Erik van Ommen een veelzijdig kunstenaar is die allerlei stijlen hanteert. Dat maakt me nieuwsgierig en ik ga op reis door zijn boek. Wel met een paar ferme hink-stap-sprongen, want de overrompelende hoeveelheid kunst in zijn geheel beschrijven vergt een te lang artikel.

De wereld is mijn atelier telt vier hoofdstukken: Op safari, Huiswaarts, De vier jaargetijden en Eilandhoppen. In elk van de hoofdstukken betreed je een nieuwe sfeer met telkens weer andere vogelsoorten.

Reistochten door Afrika

Dat Erik van Ommen overigens niet alleen vogels vereeuwigt, blijkt meteen al in het hoofdstuk Een drinkplaats in Namibië. Gnoe, olifant, springbok en gemsbok spatten van de pagina’s af. Maar ook vogels komen op de drinkplaats af. De wonderlijke geelsnaveltokken bijvoorbeeld, en de grijze lourie. De tekst bij de kunstwerken, geschreven door Wilma, bieden informatie over de locatie van de drinkplaats, nabij Etosha in Namibië, pas in 1851 ontdekt door twee Europeanen. Etosha heeft een roerig verleden van lokale en internationale conflicten die hun negatieve weerslag had op de dieren in het natuurgebied. Gelukkig kan zich de wildstand door de huidige natuurbescherming goed herstellen.

Ik blader verder en lees en bekijk het hoofdstuk over de kanotocht door Zimbabwe. Erik en Wilma maken een lange kanotocht over de Zambezi en verkennen het Zambezi National Park met kano en tent. Daarna naar Gambia, ook populair onder vogelaars. Ook hier een mooie schets van de lokale cultuur en van de vogels die je er ziet (onder andere de grauwe kiekendieven die in Groningen broeden). De houtsnede van de bonte ijsvogel is werkelijk indrukwekkend.

Dichter naar huis

Ik blader verder, naar de Coto Doñana in zuidelijk Spanje. In 1991 bezocht Erik dit nationale park voor het eerst voor zijn boek De kluten van Breebaart. Een paar jaar later was hij er terug voor een workshop vogels tekenen. En in 2018 bezocht hij het park opnieuw, nu als begeleider van een vogelreis. Zo zie je maar, het bestaan van deze kunstenaar is veelzijdig! De kunstwerken in dit hoofdstuk beelden voor mij bekende vogels af. De zomertaling, wintertaling, kemphaan en steltkluut om er een paar te noemen. Het olieverfschilderij van de jagende kleine zilverreiger is ronduit spectaculair. De kleurrijke linosneden van kwak, grote zilverreiger, woudaap en purperreiger portretteren de vogels op indrukwekkende wijze.

Nog dichter naar huis, naar de Richel nu. Een zandplaat in de Waddenzee ten zuidoosten van Vlieland. In het voorjaar van 2022 varen Erik en Wilma naar de Richel om er een weekje te verblijven. Nu ontmoet ik wadvogels als de eider, bonte strandloper, wulp en grote stern. De houtsneden van zilverplevieren en visdieven doen enerzijds vertrouwd aan voor de Zeeuw die ik ben. En anderzijds weet Erik van Ommen een sfeer op te roepen die me ook nu weer verrast.

En dan kom ik weer op de pagina met de zwevende jan-van-genten die ik hierboven al noemde. Het blijkt dat dit kunstwerk op Helgoland is gemaakt. Een bezoek aan dit eiland staat hoog op mijn verlanglijstje. Hij bezoekt het eiland als leider van een cursus vogels tekenen op Helgoland. Potloodschetsen, penseeltekeningen, aquarelstudies en de houtsnede geven een beeld van de voortgang van de cursus.

Afrondende opmerkingen

Wat een mooi leven heeft Erik van Ommen toch! Zijn reizen brachten hem op talloze spectaculaire plaatsen waar talloze kunstwerken werden geboren. In die zin werkt zijn boek De wereld is mijn atelier een beetje als reisgids. Heb je er het budget voor, dan kun je in het voetspoor van Erik van Ommen de wereld verkennen, op zoek naar de mooiste vogels. De achtergrondinformatie over de bezochte locaties vormen een begin van reisinformatie. In korte teksten bij de kunstwerken vertelt Erik over de zijn belevenissen in de natuur, over zijn reiservaringen en over de observaties die hij verrichte om zijn kunstwerken te kunnen maken. Een mooi voorbeeld is het hoofdstuk over het Hunzedal waar hij ingaat op de natuurontwikkeling in het gebied en over de waarnemingen die hij deed tijdens zijn bezoeken aan dit natuurgebied. De houtsnede van de grutto’s is verbluffend mooi. ‘Een geabstraheerde driekleur van een oer-Hollandse vogel,’ schrijft hij. Beter kan ik het niet verwoorden.

Natuurlijk is het boek De wereld is mijn atelier allereerst een kunstboek. Talloze schilderijen, prenten en tekeningen trekken aan je ogen voorbij. De liefde voor de natuur spat van de kunstwerken én van het boek af. Ben je verliefd geworden op één van de kunstwerken, breng dan zeker ook een bezoek aan de website van de kunstenaar. Wie weet prijkt er binnenkort een kunstwerk van Erik van Ommen in jouw huis of in je kantoor.

Ook een geweldige vondst zijn de QR-codes bij een groot aantal kunstwerken. Die verwijzen naar filmpjes op de website van Erik van Ommen en laten je zien hoe het kunstwerk tot stand kwam.

Kortom, De wereld is mijn atelier is een ode aan het werk van Erik van Ommen. Het is een bucketlist voor wie ook bijzondere vogelgebieden wil bezoeken. Het leert je observeren en nadenken over kunst. Het biedt een schat aan inspiratie voor iedereen die zich eveneens wil bekwamen in het tekeningen en schilderen van vogels en andere dieren. Het toont ook aan dat natuurbeleving ontzettend veelzijdig is. Een verbluffend mooi cadeau voor elke natuurliefhebber!

De wereld is mijn atelier / Erik van Ommen / KNNV Uitgeverij / als hardcover