Op het eiland Tholen waar ik opgroeide zag ik kerkuilen, ransuilen en velduilen. Maar nooit een bosuil of steenuil. Vooral de steenuil was een heilige graal. Kijk, waar nauwelijks bomen, laat staat bossen groeien, zal je niet snel een bosuil aantreffen. Maar een steenuil? Langs de polderdijken waren nog genoeg houtwallen over, vond ik. Maar pas in 2000 zag ik mijn eerste steenuiltje, ver weg van Tholen, in de omgeving van het mooie stadje Bronckhorst. Zomaar op een paaltje in een akker. Vijftien jaar later deed ik bij het Brabantse dorp Rucphen mijn tweede waarneming. Op een schuurtje net buiten het dorp. Twee stuks die al snel naar beneden duikelden en toen waren ze weg. Ik heb ze gelukkig eerst nog kunnen filmen, zie de video onder deze recensie.

Waar gaat deze aanloop heen? Wel, de KNNV heeft een prachtig boek uitgegeven over de kleinste uil in Nederland: De steenuil, geschreven door Ronald van Harxen en Pascal Stroeken. De liefde voor steenuilen spat van dit boek af. Allereerst door de schitterende foto’s en illustraties van onder andere Elwin van der Kolk.

Maar liefde wordt doorgegeven door mensen van vlees en bloed. En liefhebbers van steenuilen genoeg in De steenuil. Mensen bij wie de steenuil op het erf broedt en vrijwilligers die in hun vrije tijd in de weer zijn voor de kleinste onder de Europese uilen. De eigenaars van het schuurtje in Rucphen waar ik die twee steenuiltjes filmde waren ook van dat slag. Ik sprak mevrouw, ach, laten we zeggen gepensioneerd, evenals haar man (die een stuk zwijgzamer was en mij maar een vreemde snuiter vond en afstand hield). De steenuiltjes broedden al tientallen jaren in hun schuurtje. Haar vader was er ook altijd voor in de weer en beschermde ze fanatiek. ‘Telkens als ik de steenuil hoor, kijk ik omhoog en weet ik dat ons pa er weer is.’

Ik kwam laatst op internet een vakantiehuisje in Bourgondië tegen en de Nederlandse eigenaren schreven dat de steenuil op zolder broedt. ’s Avonds zit hij in een van de boompjes in de tuin. Ik meen dat het een ideaal vakantiehuisje voor mij zal zijn…

Vandaag stond in dagblad Trouw dat het hard is achteruit gegaan met de natuur in Nederland. Vooral de intensieve landbouw wordt als oorzaak aangewezen. En daar is helaas ook de steenuil het slachtoffer van. Sinds 1990 is de stand van de steenuil bijna gehalveerd. Het boerenland is steriel geworden, de steenuil met zijn voorliefde voor rommelige landschappen voelt zich er niet thuis. Dat alleen al zou voldoende reden moeten zijn om eens goed na te denken over de toekomst van het boerenland. Productiviteit hoeft niet perse ten koste te gaan van het landschap, is mijn overtuiging.

Nu weer over naar het boek De steenuil. Ben je als vrijwilliger of als boer betrokken bij de bescherming van steenuilen, of gewoon geïnteresseerd in uilen, lees dan vooral dit boek. Het is toegankelijk geschreven en geeft ontzettend veel informatie over deze bijzondere vogel. Je ontmoet er mensen die zich met veel passie inzetten voor de steenuil en die in De steenuil met woord en daad laten zien waarom de steenuil beschermd moet worden. Dit boek is een uitgave van Uitgeverij KNNV in samenwerking met Steenuilenoverleg Nederland en auteurs Ronald van Harxen en Pascal Stroeken. Met een voorwoord van Koos van Zomeren. ‘Steenuilen zijn de huismussen onder de uilen. Steenuilen en mensen horen bij elkaar’, schrijft Koos. Lees- en kijkplezier gegarandeerd!

De steenuil / Ronald van Harxen en Pascal Stroeken / Uitgeverij KNNV / Paperback