Ben je op zoek naar een boek dat je in de hoogste versnelling meevoert door de klimaatproblematiek, dan heb je met De onbewoonbare aarde een goed boek gevonden. David Wallace-Wells, adjunct-hoofdredacteur van New York Magazine, weet wat schrijven is. De snelheid waarmee hij zijn onheilspellende verhaal vertelt, brengt je langzaam maar zeker in een apocalyptische stemming.

We weten het allemaal: het klimaat op aarde warmt ongezond snel op. En dat heeft grote gevolgen waarvan verlies aan enorme oppervlakten vruchtbare akkergrond er maar eentje is. Overstromingen, groeiende woestijnen, steden die overkoken, poolkappen die wegsmelten zijn er nog een paar. In zijn boek De onbewoonbare aarde stelt David Wallace-Wells talloze denkers en doeners aan je voor die of symbool staan voor de veroorzakende factoren dan wel voor mogelijke oplossingen.

Ondertussen weet hij met zijn scherpe en vaardige pen als geen ander uit te beelden hoe genadeloos de opwarming van de aarde is. Elke veranderende klimaatcyclus kan een meedogenloze cyclus op gang helpen. Natuurbranden groeien uit tot afschrikwekkende inferno’s. ‘Huizen worden wapens, wegen worden dodelijke vallen, lucht wordt vergif.’ Zomaar een kenmerkende zin uit De onbewoonbare aarde.

Mocht je denken dat de klimaatverandering langzaam gaat, dan helpt David Wallace-Wells je uit je droom: de klimaatverandering gaat juist angstaanjagend snel! En technologieën die deze veranderingen moeten tegengaan, worden maar heel langzaam ontwikkeld, té langzaam. Langzaam winnen is hetzelfde als verliezen, zo haalt hij ene McKibben aan.

Hij vraagt zich trouwens ook af of wetenschappers het fout kunnen hebben. Maar dat ziet hij als een gok. Een gok met als enorm hoge inzet de ‘legitimiteit en betrouwbaarheid van de wetenschap en de wetenschappelijke aanpak. Een gok waarbij de wetenschap alleen maar kan winnen door te verliezen. En bij deze test van het klimaat hebben we een steekproef van exact één.’ En dat ontkenners van de klimaatproblematiek met hun geroep stemmen weten te verzamelen in de politieke arena vindt hij bar tegenstrijdig. Deze populisten menen dat de opwarming van de aarde niet het gevolg is van menselijk gedrag. Het zouden natuurlijke oorzaken zijn die de boel op aarde in het honderd laten lopen. Oftewel: tegen natuurlijke oorzaken kunnen we niets doen, en daarmee worden de enorme investeringen om de opwarming tegen te gaan plots nutteloos. Het tegenstrijdige zit hem hierin: juist dat de klimaatopwarming het gevolg is van menselijk handelen, zou ons hoopvol moeten stemmen. Als menselijk handelen de oorzaak is, dan kunnen wij mensen er ook iets tegen doen! Als we te maken hebben met natuurlijke oorzaken waartegen het kwaad vechten is, dan rest ons nog slechts die ene vraag die Albert Camus stelde in De mythe van Sisyphus: die van de zelfmoord. Dit laatste is een gedachtesprong van mij, maar ik denk dat ik er niet ver naast zit. Het gedachtegoed van populisten biedt geen hoop, of hooguit valse. Het slaat mensen plat en maakt depressief door het gebrek aan oplossend vermogen. Helaas is het populisme nog altijd flink in opkomst in de politiek en dus voorspel ik dat we richting een behoorlijk depressieve maatschappij afglijden. En anders wel een cynische.

Gokken redt ons niet. En helaas is het gevoel dat de aarde in de kosmos een uitzonderlijke positie inneemt, geen garantie voor goed rentmeesterschap. Ondertussen droomt hij over technologieën die de ecologische last die we onszelf hebben bezorgd, wegneemt of misschien zelfs kan uitwissen. Hij schuwt zelfs een pleidooi voor kernenergie niet. En knoopt hij de ene maatschappelijke misstand aan de andere. De oorlog in Syrië, gezichtsherkenningspolitiek in China en de oliepolitiek van Poein, je komt al deze toestanden tegen in zijn boek.

Wie met zo’n vaardige en snelle pen de klimaatverandering te lijf gaat, creëert een enigszins apocalyptisch boek. Het leest als een trein, je wordt overdonderd door feiten, beweringen en uitspraken. En je gemoed, althans het mijne, raakt belast met een gevoel dat het allemaal niets meer uitmaakt. Dat stukje plastic in het milieu? Na mij de zondvloed, want die klimaatverandering zal ons toch allemaal raken. Ons allemaal? Nee, natuurlijk niet. Onze nakomelingen zijn de klos. Want David Wallace-Wells rekent in De onbewoonbare aarde met zijn voorspellingen tot het jaar 2100. Ik ben bang dat ik dat jaar niet ga halen. Maar of wij ons onverstandige gedrag met een gerust geweten kunnen ‘verkopen’ aan onze kinderen, is iets anders.

Het zou goed zijn dat veel mensen dit boek gaan lezen. Want dat we een ruïne aan het maken zijn van onze planeet, staat vast. En dat veel mensen hun kop in het zand steken, is ook evident, maar daarom niet verstandig!

De onbewoonbare aarde / David Wallace-Wells / De Bezige Bij / als paperback en als e-book