Een paar weken geleden verscheen bij de uitgeverij waar ik werk de glossy Matthäus, een schitterend magazine geheel gewijd aan de Matthäus Passion. Ik zat middenin de marketingcampagne toen Bart Ebbinge, auteur van het heerlijke boek De rotgans mij mailde en me en passant wees op magazine De gans, uitgegeven door Stichting Thematijdschriften. Ook al zo’n schitterend magazine dat het onderwerp in kwestie, de gans dus, vanuit allerlei invalshoeken belicht.
Nederland = ganzenland. Dat was vanouds al zo. In de zomer was ons landschap ideaal broedgebied voor de grauwe gans. En brak de winter aan, dan vielen rotgans, brandgans, rietgans, kleine rietgans en kolgans in grote getale ons land binnen. In de jaren zestig leek het echter gedaan met dat ganzenparadijs aan de Noordzee. De grauwe gans stierf uit als broedvogel en ook de aantallen ganzen in de wintermaanden liepen enorm terug. De jachtdruk was in binnen- en buitenland enorm. Bestanden decimeerden in rap tempo. Inzichten veranderden gelukkig, de grauwe gans werd als broedvogel geïntroduceerd. De jachtdruk werd drastisch verlaagd en zie daar, er zijn tegenwoordig meer ganzen in ons land dan ooit te voren. Grauwe ganzen broeden weer in ons midden, evenals de brandgans. Het is dan ook niet vreemd dat de gans weer als probleem wordt ervaren. Boeren en luchtvaartmaatschappijen hebben het om allerlei redenen vaak niet zo op ganzen. Zelfs natuurbeschermers zien de zomerganzen soms liever vertrekken dan blijven. De eerder genoemde ganzenexpert Bart Ebbinge opent het magazine De gans met een terugblik – waarom de ganzen bijna verdwenen waren – en breekt voor de toekomst een lans voor meer onderzoek naar de gans in onze polders voordat de jachtmogelijkheden worden verruimd. Je zit meteen midden in de actuele problematiek.
Magazine De gans belicht het fenomeen ‘gans’ vanuit allerlei invalshoeken. Het is verrassend om te ontdekken hoezeer de gans is verworteld in onze cultuur. Natuurlijk gaat veel aandacht in dit magazine uit naar maatschappelijke vraagstukken als overlast, de (on)wenselijkheid van bejagen, de ethische kwestie of ganzen vergast mogen worden, of gedode ganzen geconsumeerd zouden moeten worden, en zo ja, hoe. Vooraf vreesde ik dat magazine De Gans de wenselijkheid van bejaging wat eenzijdig zou belichten, op de wijze van de Partij voor de Dieren zullen we maar zeggen, maar wat een verademing: jagers, ganzenbeschermers en culinaire geniën komen allemaal ongecensureerd aan het woord. Er staan zelfs twee smakelijke recepten in het magazine: gans met kastanjes en een eiersalade van wilde ganzeneieren.
Gelukkig is er meer dan alleen maar problematiek. Naast artikelen over de maatschappelijke impact van het fenomeen gans biedt magazine De gans je ook tal van interessante cultuurhistorische artikelen. De gans in volksverhalen, taal, kunst en de strip bijvoorbeeld. Al bij de Egyptenaren en Romeinen werd de gans afgebeelden ook in hedendaagse kunst is dat het geval. De gans in de kunst brengt niet alleen verleden en heden samen. Ook grenzen tussen landen en continenten worden geslecht. Kunstenaars laten tot in Japan ganzen figureren in de kunst. En wie kan het schilderij ‘De ganzenhoedster’ van de invloedrijke Franse schilder Jean-François Millet (1814-1875) niet voor de geest halen? De gans als figurant in oosterse en westerse kunst.
Stripfiguur Gijs Gans, twee biologische boeren, de laatste ganzenvanger in Nederland, de ganzenfluisteraar, Miss Ganzenhoedster en ganstrekkers passeren de revue. Zomaar een rijtje markante figuren uit het magazine dat eenvoudig tot twintig valt aan te vullen. En ben je na het lezen van al die interessante artikelen toe aan een andere vorm van ontspanning, dan word je op je wenken bediend: de achterflap vouwt open en je zit klaar voor een spelletje ganzenbord.
Weet je wie ook voorbij komt paraderen? Mijn grote held Søren Kierkegaard! Deze immer tegendraadse Deense filosoof waarschuwt je in zijn geheel eigen stijl voor het gelukzalige leven van een tamme gans die ‘blijft voortwaggelen in laag-bij-de-grondse jammerlijkheid.’ Nee, in ’s hemelsnaam, mens, ‘maak dat je weg komt, méé op trek’ met de wilde ganzen. En zo krijgt de gans zelfs een bescheiden plaats in de wereld van de filosofie.
Stichting ThemaTijdschriften is een kleine, niet-commerciële stichting, opgericht door twee freelance journalisten. Een smaakmaker in uitgeefland. Hulde voor de redactie en medewerkers die dit prachtige magazine hebben verzorgd. Ze maken hun statement helemaal waar: het hele verhaal vertellen over de gans in Nederland.
De gans / Anja Krabben en Roy de Beunje (hoofdredactie) / Uigever Stichting ThemaTijdschriften
