Wat zie je wanneer je een robijnkolibrie ziet? Of een ijsvogel? Benoem je dan allereerst de uiterlijke kenmerken die zich op je netvlies branden of zie je ook (of juist) hun bijzondere eigenschappen? Zoals bijvoorbeeld het efficiënte ademhalingssysteem dat gemakkelijk veel zuurstof uit de lucht filtert? Of de snavel van de ijsvogel die de lucht als het ware klieft, een perfect voorbeeld voor de ontwerper van een trein? De natuur als voorbeeld en inspiratie voor talloze oplossingen van problemen waarmee wij mensen te kampen hebben. In hun kleurrijke boek De bionische vogel leren Annemarit van Broekhoven en Margot Westermann je op een andere manier naar de natuur kijken. En op zoek te gaan naar duurzame oplossingen die vogels ons aanreiken en waarmee wij ons voordeel kunnen doen.
Actuele Top 10 Best Verkochte Verrekijkers Wat is de Top 10 Best Verkochte Verrekijkers van dit moment? En welk merk staat het meest in de Top 10? |  |
Biomimicry
Biomimicry heet het: je laten inspireren door voorbeelden uit de natuur om technische, medische, sociale en andersoortige problemen op te lossen. Het komt van de Griekse woorden bios (‘leven’) en mimesis (‘imiteren’). Niemand minder dan Leonardo Da Vinci ging ons daarin voor. Hij vroeg zich onder andere af hoe het vogels (en esdoornpropellers) lukte om te vliegen. Hij observeerde goed en ontwierp als één van de eersten een vliegmachine. Ook stond één van zijn ontwerpen aan de wieg van de eerste parachute.
Observeren
De natuur observeren, de resultaten omzetten in creatieve ideeën en vervolgens die ideeën concreet maken. Of je dat nu zelf doet of dat anderen dat (na jou) doen, dat maakt niets uit. Het gaat erom dat de natuur een haast oneindige bron van inspiratie is voor denkers en ontwerpers. Geen wonder trouwens, want je kunt stellen dat vrijwel elk organisme zich voortdurend moet aanpassen aan nieuwe omstandigheden. Logisch dat er dan heel bijzondere oplossingen worden geboren.
Nabootsen
Het nabootsen van kleefkruid leidde tot de uitvinding van het klittenband. Een nauwkeurige analyse van wat er gebeurt als een ijsvogel in het water duikt, leidde tot het ontwerp van een geluidsarmere trein. De trein rijdt bovendien een stuk harder en verbruikt minder energie. En de esdoornpropellers van Leonardo Da Vinci? De bouwer van windmolens keek eerst aandachtig hoe de zaden van de esdoorn moeiteloos door de lucht zweefden en bootste dat na in zijn ontwerp van windmolens. Het resultaat? Zijn windmolens draaien al bij lage windsnelheden, ze wekken met dezelfde wind meer elektriciteit op en de wieken draaien ook nog eens veel stiller. Allemaal bonussen dus, het resultaat van zich laten inspireren door voorbeelden in de natuur.
UV-licht
Nu zijn er vogels die uv-licht kunnen zien. De torenvalk is een befaamd voorbeeld. Muizen laten tijdens het lopen urinesporen achter en die sporen reflecteren uv-licht. Torenvalken kunnen die sporen volgen en kunnen ook zien waar de muizenholletjes zich bevinden. Daar komen al die sporen immers samen. Hij blijft boven die holletjes staan en speurt juist daar naar muizen. Nu zenden spinnenwebben ook uv-licht uit. Zelden dat een vogel door een spinnenweb vliegt! Het inspireerde een glasfabrikant tot het ontwikkelen van een uv-reflecterende laag in een spinnenwebpatroon dat op de ramen wordt geplakt. Dat voorkomt dat vogels zich te pletter vliegen tegen de voor hen wel onzichtbare ruiten. Daar had ik nog niet eerder over gehoord. Hopelijk komt deze vinding ook nog op de markt. Dat zal veel dode vogels schelen!
Kijkgedrag
Het kijkgedrag van vogels staat ook op een andere manier aan de basis van nieuwe uitvindingen. Zo zijn ontwerpers van drones geïnteresseerd in het kijkgedrag van bepaalde vogels. Die zijn namelijk zelfs bij héél sterke wind in staat om de positie van hun ogen hetzelfde te houden. De ontwerpers denken dat door toepassing van de principes van deze ‘onbeweeglijkheidsreflexen foto’s en videobeelden nog scherper kunnen worden bij slecht weer en wanneer de wind de drones van alle kanten bestookt.
Vindingrijkheid de norm
Hoe is het te verklaren dat in de natuur vindingrijkheid de norm is? Dat is onder meer te verklaren doordat organismen, en dus ook vogels, zich goed kunnen aanpassen aan veranderingen in hun omgeving (hoewel alles zijn grens heeft, te veel en te snel kan ook leiden tot uitstervingsgolven). Maar de kanoet, een steltloper, schakelt moeiteloos over van een dieet van schelpdieren op een vegetarisch menu van zeegraswortels zodra de schelpdieren moeilijk te vinden zijn. Vogels blijven zich voortdurend ontwikkelen en houden zich schoon en droog door hun verenkleed en door de toepassing van natuurlijke chemische middelen. Foutjes in de evolutie kunnen leiden tot nieuwe vormen en functies. De Darwinvinken zijn daarvan het meest bekende voorbeeld (hoewel ik in het boek Tien vogels die de wereld veranderden van Stephen Moss ontdekte dat Darwin zich feitelijk helemaal niet zo sterk door die vinken heeft laten inspireren).
Maar zet dat eens af tegen het feit dat veel menselijke productieprocessen moeilijk te veranderen zijn en veel energie vergen. En neem onze productieprocessen die uitgaan van monoculturen en daardoor bijzonder kwetsbaar zijn. Droogte, bodemuitputting en gevoeligheid voor plagen kunnen funest zijn. En foutjes? Nee, die tolereren we niet, anders dan in de natuur waar foutjes kunnen leiden tot iets moois.
Het opstijgen van vliegtuigen
Nog eentje dan, en de rest moet je zelf maar ontdekken in dit bijzonder fleurig en kleurig vormgegeven boek: het opstijgen van vliegtuigen. Een Boeing 737 heeft een startbaan van 2 kilometer nodig om om te stijgen en voor andere vliegtuigen is zelfs een startbaan nodig van 4 kilometer. Hoe zou het zijn wanneer vliegtuigen evenals vogels loodrecht omhoog konden opstijgen? Dan zou Schiphol drastisch kunnen krimpen en is de overlast voor omwonenden een stuk kleiner. Helikopters kunnen dit al, maar die zijn nogal klein. Nu de grootste vliegtuigen nog…
Conclusie
Creatievelingen opgelet. Lees het boek De bionische vogel zeker! Laat je inspireren door oplossingen die de natuur ons aanreikt. Door de vogels die bewijzen dat ze over innovatieve eigenschappen beschikken die hen helpen overleven in veranderende en soms barre omstandigheden. De natuur in ingenieus, en daar kunnen ons ingenieurs (in spé) nog héél veel van leren! De bionische vogel is trouwens een fantastisch boek voor iedereen die zich interesseert in techniek (en dat geldt ook voor kinderen). Zet je de bril van biomimicry op dan komt de natuur opeens op een heel andere manier tot leven. Het wordt een diepzeebron waaruit eindeloos veel nieuwe ideeën op blijven borrelen. Annemarit van Broekhoven deelt haar passie voor de inventiviteit van de natuur. Margot Westermann, onder andere illustrator van het prijswinnende boek De zweetvoetenman, zorgde voor de buitengewoon levendige, kleurrijke en aansprekende illustraties. Deel dit boek op grote schaal uit, het zal de waardering én de passie voor de natuur op ongedachte wijze stimuleren.
De bionische vogel / Annemarit van Broekhoven en Margot Westermann / KNNV Uitgeverij / als hardcover
PS.
Ik noemde hierboven het boek Tien vogels die de wereld veranderden van Stephen Moss al. Ook deze vogels stempelden onze blik op de natuur en op de wereld. Niet zozeer in technische zin, maar wel in meer filosofische zin. Vaak echter ook in natuurwetenschappelijke zin. Wij mensen leven al zolang wij bestaan samen met vogels, dus niet vreemd dat vogels onze wereld hebben veranderd. Lees hier mijn recensie over Tien vogels die de wereld veranderden.
Alles voor een diervriendelijke tuin Het hele jaar rond de dieren in je tuin welom heten. Met de juiste nestkast, een voederplank, waterschaal of schuilmogelijkheden. Op Vivara.nl vind je een uitgebreid aanbod aan betrouwbare natuurproducten voor in de tuin. |  |