Innovatieve oplossingen om een nieuwe balans te vinden tussen mens, planeet en economie. Het is duidelijk dat wij daar dringend behoefte aan hebben. People-Planet-Profit of PPP of triple bottom line, zo wordt deze focus ook wel genoemd. Niet slechts gericht op het realiseren van een maximaal financieel rendement, maar zeker ook gericht op het generen van waarde en perspectief voor de planeet. Bart Bossink, hoogleraar Science, Business & Innovatie, beschrijft in het handboek Circulair innoveren en duurzaam ondernemen de belangrijkste aspecten, methoden en concepten die kunnen worden ingezet om op duurzame wijze te ondernemen.
Actuele Top 10 Best Verkochte Verrekijkers Wat is de Top 10 Best Verkochte Verrekijkers van dit moment? En welk merk staat het meest in de Top 10? Wat blijkt? Een goede verrekijker hoeft niet duur te zijn! |  |
People, Planet en Profit
Dat circulair en duurzaam ondernemen noodzakelijk is om de roofbouw op de aarde, staat als een paal boven water in het boek Circulair innoveren en duurzaam ondernemen. Het wordt in het eerste hoofdstuk gepresenteerd als een balanceer-act: een evenwichtsoefening tussen abiotische, biotische en conceptuele componenten. Levenloze materie, alles wat leeft en alles wat door mens en dier aan de twee andere componenten wordt toegevoegd. Zodra conceptuele componenten de abiotische en biotische componenten verwoesten, is er sprake van onbalans. En daar is al tientallen zo niet honderden jaren sprake van, met een razendsnelle acceleratie na de Tweede Wereldoorlog. Dat dit verdienmodel op mondiale schaal een verwoestend effect heeft, zal de meesten van ons wel duidelijk zijn. Hoe komen we tot een economisch model waarbij ondernemerschap en bedrijfsvoering zich richten op het creëren van waarde voor People, Planet en Profit?
In uitgebreide hoofdstukken gaat Bart Bossink stap voor stap in op deze uitdaging. Het model dat hij presenteert bevat een aantal elementen die elkaar versterken en aanvullen en te samen een duurzaam en circulair ondernemersmodel vormen:
- Beschikbare kennisbasis
- Innoverende ondernemers en organisaties
- Co-innoverende ondernemers en organissaties
- Institutionele infrastructuur
- Circulaire en duurzame innovaties
De theorie in dit handboek wordt afgewisseld met tal van voorbeelden van organisaties die op circulaire wijze produceren. Dat kan op verschillende manieren. Zo zijn er organisaties die biologische principes toepassen. Zij creëren groene kringlopen. In een groene kringloop wordt biologische materialen na consumptie niet afgedankt als afval dat in één of andere vorm in het milieu terecht komt, maar als grondstof voor een volgend productieproces. Een bedrijf dat organisch afval omzet in biogas en compost. Of het hergebruiken van hout in spaanplaat in plaats van het te verbranden.
Blauwe kringlopen daarentegen richten zich op het hergebruik van niet-biologische materialen. Een voorbeeld van zo’n productieproces is de aanbieder van waterdichte rugzakken waarbij oude dekzeilen van vrachtwagens worden gebruikt als grondstof voor de rugzakken. Wie op Google zoekt naar ‘Freitag tassen’ ziet inderdaad fraaie rugzakken voorbij komen.
Economisch systeem
Als het allemaal een kwestie zou zijn van het implementeren van een groene of blauwe kringloop in de bedrijfsprocessen, dan waren we er snel uit. Maar of circulaire en duurzame productprocessen op grote schaal geïmplementeerd kunnen worden, is in hoge mate afhankelijk van het economische systeem. Opereert de onderneming in de context van een overlevingseconomie, een opkomende economie of een ontwikkelde economie? Elke context heeft zo zijn eigen ingewikkelde uitdagingen die in drie delen uiteenvallen: verontreiniging, uitputting en armoede.
Niveaus van innoveren
Innoveren kan op verschillende niveaus: Technologisch innoveren, Sociaal innoveren en Organisationeel innoveren. Elk niveau heeft zijn eigen businessmodellen met elk een eigen waardepropositie, waardecreatie en opbrengst. Zo onderscheidt de auteur bij Sociaal innoveren drie businessmodellen: Functionaliteit bieden in plaats van bezit, Rentmeesterschap en Genoeg is genoeg.
Het zijn uiteindelijk innovatieve ondernemers die de transitie naar een circulaire en duurzame economie aanjagen. Zij beschikken over basiscompetenties als Kansen zien, Waarde creëren, Focus op uniciteit en Economisch besef. En ze hebben inzicht in de stakeholders die belang hebben bij de onderneming en die dus ook een rol spelen bij de wijze en snelheid van de transitie.
Laten zien dat het kan
Meten. Het is één van de toverwoorden om aan te tonen dat circulaire en duurzame oplossingen werken. Hoe toon je dat de ‘wieg-tot-wieg-ontwerpbenadering’ effectief bijdraagt aan de transitie van een lineaire bedrijfsvoering naar een circulaire variant? Deze benadering staat ook wel bekend als cradle to cradle en gaat uit van het principe dat de natuur perfect is georganiseerd. In de natuur bestaat geen afval, of beter gezegd: in de natuur is afval gelijk aan voedsel. Even zo goed maakt de auteur inzichtelijk hoe je Sociale innovaties meetbaar en vooral ook zichtbaar maakt. Marketing blijkt een discipline te zijn die hierin een belangrijke rol kan spelen. Ik vind het grappig om te zien dat ik ook nu nog, dertig jaar nadat ik mijn marketingstudie afrondde, nog altijd de vier beroemde P’s tegenkom: Product, Prijs, Promotie en Plaats. In die zin is de marketingtheorie nog maar weinig veranderd. En dezelfde uitdaging geldt natuurlijk ook voor het Operationeel innoveren. Hier kom ik de zogenaamde 80-20 regel tegen die in dit verband betekent: tachtig procent van de problemen in een bedrijf wordt veroorzaakt door slechts twintig procent van de oorzaken.’ Het staat ook wel bekend als de Wet van Pareto. Om succesvol circulair te innoveren is de basisvoorwaarde dat systematisch voor mensen, methodes, middelen en machines wordt nagegaan wat de oorzaken van duurzaamheidsproblemen zijn en hoe deze kunnen worden opgelost. Dat stelt eisen aan organisatiedeskundigen, managementteams en uiteindelijk aan iedereen binnen de organisatie.
In even zo uitgebreide hoofdstukken gaat Bart Bossink in het handboek Circulair innoveren en duurzaam ondernemen hoe circulair ondernemen tot een succes gemaakt kan worden. Hoe kan de consument worden overgehaald tot het aankopen van duurzame producten en diensten? Hoe kun je onzekerheden in het proces reduceren? Op welke wijze kunnen duurzame processen doorgroeien in markt en maatschappij? En welke rol spelen samenwerking en netwerken in de opkomst en groei van deze processen? Dit alles kan niet zonder kennis, vaak fundamentele kennis. Kennisbronnen moeten worden opgezet. Mensen moeten opgeleid worden tot kenniswerkers. Welke thema’s kunnen hierbij worden onderscheiden?
En tot slot is er de vraag naar de benodigde institutionele infrastructuur. Wil een samenleving circulair en duurzaam worden, dan doen alle partijen en schakels hierin mee. Overheid, niet-gouvernementele organisaties, bedrijfsleven en kennisinstituten leveren hun bijdrage in de vorm van kennis, investeringen en wet- en regelgeving, vaak zelfs in internationaal verband. Ik lees in dit verband zelfs over steden die zichzelf tot doel hebben gesteld om op termijn het stadsleven te stroomlijnen en duurzaam te maken. De smart city is geboren.
Conclusie
Het handboek Circulair innoveren en duurzaam ondernemen van Bart Bossink is een studieboek dat je uitdaagt om er eens even flink je intellectuele tanden in te zetten. Het handboek is op alle niveaus relevant: van overheden, andere non-profitorganisaties en bedrijfsleven. Voor wie zich wil specialiseren in circulair en duurzaam ondernemen, biedt dit handboek een theoretisch kader met oog voor de praktijk. Het jargon is dat van een studieboek voor hoger en universitair onderwijs. De letters zijn helaas klein. Dat vind ik afbreuk doen aan de leesbaarheid. Zeker, de tekst is leesbaar, maar een iets grotere letter en regelafstand zou de leesbaarheid in verregaande mate vergroten. Ik zou menen dat gezien de hoge verkoopprijs een betere leesbaarheid haalbaar zou moeten zijn. Maar goed, je krijgt er ook een online studiehulp bij. Je moet daarvoor een account aanmaken bij de uitgever en je krijgt toegang middels de code die je voorin het boek aantreft.
Het handboek Circulair innoveren en duurzaam ondernemen gaat uit maakbaarheid. Als aan alle voorwaarden die in het boek worden benoemd wordt voldaan, dan leven we in een circulaire en duurzame maatschappij, in een smart society, om een variant op de smart city te gebruiken. Mits we het volhouden om in deze staat te blijven leven, is het paradijs aangebroken. Een rotsvast geloof en vertrouwen in het technologisch, sociaal en innovatief vernuft van de mensheid staalt dit handboek. Ik ben echter te calvinistisch om dit geloof en vertrouwen als vanzelfsprekend aanwezig te achten. De inhoud van het boek zou wat mij betreft aan kracht hebben gewonnen wanneer ook de grenzen van het menselijk vernuft en moreel handelen zouden worden benoemd. Ik vind het al te optimistisch om aan te nemen dat op een gegeven ogenblik, na het doorlopen van alle fasen om tot een duurzame aanpak te komen, alles en iedereen bevrijdt zal zijn van elke neiging om tegen de duurzaamheidsprincipes te zondigen. Lang niet elke CEO, politicus of ambtenaar handelt als ware hij of zij een witte raaf. Nu niet, en nooit niet. Veelbetekenend in dit verband vind ik het voorbeeld op pagina 102 waar de auteur Tata Steel als lichtend voorbeeld aanhaalt van een duurzame onderneming. Het is ondertussen wel duidelijk dat daar de nodige kanttekeningen bij geplaatst kunnen en moeten worden. Wat is het antwoord van de auteur op het menselijk tekort? Dat wordt helaas niet gegeven in dit handboek. En ik ben bang dat er uiteindelijk, hoe dan ook, altijd vervuilende afvalstromen zullen blijven bestaan. Hoe gaan we met dit gegeven om? Wat zijn hiervoor de duurzame oplossingen?
Natuurlijk wens ik dat dit handboek in handen komt van iedereen die zich wil inzetten voor een circulaire en duurzame samenleving. De urgentie van de noodzaak van de transitie is ondertussen voor de meesten van ons wel duidelijk. Bestuderen dus dit handboek en daarna: de schouders eronder op weg naar een duurzame(re) samenleving. Weinig calvinisten die het hiermee oneens zullen zijn.
Circulair innoveren en duurzaam ondernemen / Bart Bossink / Noordhoff Uitgevers / als paperback
Alles voor een diervriendelijke tuin Het hele jaar rond de dieren in je tuin welkom heten. Met de juiste nestkast, een voederplank, waterschaal of schuilmogelijkheden. Op Vivara.nl vind je een uitgebreid aanbod aan betrouwbare natuurproducten voor in de tuin. |  |