Wat is natuur en wat is cultuur? In het soms felle debat over de toekomst van de agrarische sector worden deze begrippen vaak op een verwarrende manier gebruikt. Is een aardappelveld voor de één puur natuur, daar ziet een ander er slechts cultuur in. En waar de één een ongerept natuurgebied ziet, daar ziet een ander een cultuurlandschap. In de Canon van de Nederlandse boerennatuur maakt Dick de Vos (auteur van de veel geprezen Canon van de Nederlandse natuur) duidelijk dat in ons land de natuur vrijwel nergens volledig autonoom is en dat ook het boerenland altijd een relatie heeft met de natuur. Deze canon toont vooral aan dat er ondanks alle problemen nog altijd veel te genieten valt op het platteland.
 |
Het is de hoop van Dick de Vos dat de Canon van de Nederlandse boerennatuur inspireren zal, dat er bruggen mee worden gebouwd in onze samenleving die soms amechtig in de touwen hangt vanwege tegenstellingen en verhitte debatten. Gelukkig is er hoop. Liefst een kwart van alle boeren zet zich op een of andere wijze in voor een natuurinclusieve landbouw! Van dit getal keek ik op. Zou de agrarische sector in samenwerking met politiek, financiële instellingen en zo nog een aantal partijen erin slagen een geloofwaardig duurzaamheidspact te sluiten, dan kan het platteland wel eens zomaar in bloei komen te staan.
En daarom deze Canon van de Nederlandse boerennatuur. Die mooie en hoopvolle zaken benoemt, en ondertussen de schaduwkanten die er ook zijn benoemt zonder hel en verdoemenis over ons land uit te strooien. In het eerste hoofdstuk licht Dick de Vos toe welke afwegingen hij maakte bij de samenstelling van deze canon. Hij sprak met betrokkenen, stelde een longlist samen die een shortlist werd. Hij ploegde honderden boeken, rapporten en studies door, beluisterde relevante podcasts, fietste langs de bollenvelden en werd kortom (als hij dat al niet was) een plattelander.
En dat resulteerde in de Canon van de Nederlandse boerennatuur die evenals zijn vorige canon bestaat uit 50 vensters. Elk venster belicht een belangrijk facet in de boerennatuur. Ze staan op alfabetische volgorde. En dan is het geen wonder dat het aaltje, een onzichtbaar wezen maar o zo belangrijk, de canon opent.
Boven elk venster staat een aantal kernwoorden. Bij het aaltje zijn dat: lasso, aardappelmoeheid, André Kuipers (de astronaut), biologische bestrijding, hooggebergte tot diepzee en zandbank. En dat is meteen ‘het skelet’ van het venster.
Alle vensters zijn relevant en urgent. Ik kan ze echter niet alle vijftig benoemen (raadpleeg daarvoor het inkijkexemplaar op Bol.com). Ik kies er een paar die mij bijzonder aanspreken. De een na laatste bijvoorbeeld, zeekraal, een plant die verwant blijkt aan spinazie, suikerbiet, rode biet en quinoa. Dat is al een leuk weetje voor iemand als ik, geboren en getogen in Zeeland. Een gezonde plant is het, die water opslaat in zijn stengels. Een plant bovendien die een oplossing kan zijn voor een toenemend probleem op het boerenland: verzilting. Op Texel wordt daarom geëxperimenteerd met zouttolerante rassen van gewassen als aardappel, kool, peen en tomaat. De genen die zeekraal bestand maken tegen zout zijn geïdentificeerd. Zo sorteert de Nederlandse landbouw voorzichtig voor op een nieuwe toekomst.
Of neem de patrijs. Helaas een heel schaarse broedvogel geworden in grote delen van ons land. Niet perse omdat het eten van een patrijs een gastronomisch festijn is, maar vooral omdat het Nederlandse platteland steeds aangeharkter wordt. Heggen zijn gesloopt, kruidenrijke bermen worden gemaaid, bestrijdingsmiddelen decimeren de insectenpopulaties waar de patrijzen en hun kuikens van leven. Gelukkig werken boeren in sommige regio’s mee aan gerichte beschermingsprogramma’s.
Een succesnummer dan: de ooievaar. Altijd ruimschoots aanwezig geweest in ons land, maar niet in 1972 toen er nog slechts zes tot tien paar wilde ooievaars over waren met als dieptepunt 1983, he jaar waarin het laatste wilde ooievaarskoppel tot broeden kwam. Een herstelprogramma werd opgestart, al in 1969, in bijvoorbeeld Groot-Ammers, bij mij om de hoek. Een project met een lange adem én met succes. Het project werd zo’n groot succes dat de ooievaar nu soms als een gevaar voor de populaties weidevogels wordt gezien, maar dat is overdreven.
Ik eindig mijn voorbeelden met de meidoorn. Wie wil weten welk verschil een meidoorn in ons landschap maakt, die brenge een bezoek aan de Zak van Zuid-Beveland. Maak een fietstocht in de omgeving van het dorpje Nisse. Koop een fles wijn, een lekker brood en lekkere kaas en vraag je partner ten huwelijk in de schaduw van een bloeiende meidoorn. Het brengt geluk, kan ik je uit ervaring verzekeren. Een meidoornhaag is een walhalla voor insecten en andere dieren. Stofferen dus, ons boerenlandschap. Met meidoorns, maar op het aanplanten van andere inheemse struiken rust geen taboe. Goed voor het klimaat, goed voor rustend vee en goed voor de schapen, want een dichte meidoornhaag met zijn scherpe stekels beschermt deze weerloze dieren zelfs tegen de wolf.
Ach ja, de kip. Ook dat hoofdstuk heb ik met interesse gelezen. Er zijn in ons land tweemaal zoveel kippen als dat er wilde vogels zijn. Een aantal om van te duizelen. En nog een dier waarvoor ik een zwak heb: de haas. Symbool van vruchtbaarheid voor wie heggen en andere kleinschalige elementen van groot belang zijn. En laat ik dan ook nog de distelvlinder noemen die vanwege zijn uitzonderlijke vliegvermogen inderdaad een plek verdient in deze canon. Ik kom deze dagvlinder dit voorjaar op tal van plekken tegen.
Conclusie
Dick de Vos laat in de Canon van de Nederlandse boerennatuur zien dat ook op het platteland de natuur nergens ver weg is, en waar de natuur wel weg is, er niet heel veel hoeft te gebeuren om de natuur weer terug te laten keren. De canon laat zien dat biologische boeren en nieuwe ecologische initiatieven op het boerenland nieuwe perspectieven creëren. En dat stemt hoopvol. In het informatieve Voorwoord stipt Matthijs Schouten, emeritus bijzonder hoogleraar Ecologie en Filosofie van het Natuurherstel, het al aan: de soortenrijkdom van de oude boerennatuur heeft veel met de mens te maken. Diezelfde mens is nu aan zet. Dat deze canon ertoe zal leiden dat mens en natuur elkaar op het platteland weer gaan versterken. Het is mogelijk, dat maakt de Canon van de Nederlandse boerennatuur duidelijk. Het is een verrassend en mooi boek, een hoopvol boek én een inspirerend boek.
Canon van de Nederlandse boerennatuur / Dick de Vos / KNNV Uitgeverij / als hardcover
De beste verrekijkers voor vogelaars
De beste verrekijkers in de prijsklasse tot EURO 300,00 Goede en betrouwbare verrekijkers voor beginnende vogelaars en voor mensen die niet te duur uit willen zijn. |
1. Vortex Diamondback HD 10x42  Helder beeld, ook bij weinig licht. Volledig multi-coated lenzen Ligt heerlijk in de hand. |
2. Bynolyt Stork WPR 10x42 DCF  Een slank en elegant instapmodel. Laag gewicht. Haarscherp beeld en ook verkrijgbaar als 8x42. |
3. Kowa SVII 10x42  Lichtgewicht allround verrekijker. Volledig multi-coated lenzen. |
De beste verrekijkers in de prijsklasse tot EURO 750,00 |
Verrekijkers die net een stapje verder gaan in gebruikte materialen, afwerking en gebruikscomfort. |
1. GPO Passion ED 10x42  Hoogwaardig ED glas. Goede beeldkwaliteit, ook als het minder licht is. De makers hebben hun sporen verdiend bij Zeiss. Ligt zeer prettig in de hand. |
2. Bynolyt Yellowbird 8x42  Zeer prettig gebruikscomfort. Zeer scherp en lichtsterk beeld. Relatief lichte verrekijker. |
3. Hawke Frontier EDX 10x42  Een hoogwaardige verrekijker voor de allround natuurliefhebber. Lichtsterk met een hoog gebruikscomfort. Hoogwaardige coatings en prisma's. Ook verkrijgbaar als 8x42. |
De beste verrekijkers in de prijsklasse tot EURO 1.500,00 |
Topverrekijkers die qua afwerking en gebruikte materialen je nog een stap verder brengen. |
1. GPO Passion HD 10x42  Scherp van rand tot rand. HD glas en meerdere coatings en dus een briljant beeld. Zeer natuurgetrouwe kleuren. |
2. Leica Trinovid HD 10x42  Robuust en lichtvan gewicht. Haarscherp beeld en briljant beeld. Zeer nauwkeurig scherpstellen. |
3. Swarovski CL Companion 8x30  Een van de beste verrekijkers van dit moment. Hoogwaardige materialen en coatings. Heerlijk lichtgewicht. |
De beste verrekijkers in de prijsklasse vanaf EURO 1.500,00 |
Dit zijn de Ferrari's onder de verrekijkers! |
1. Swarovski NL Pure 10x42  De nieuwe reeks topkijkers van Swarovski. Levert nog meer kijkgemak, helderheid, lichtheid, contrast en stabiliteit op. En met een gezichtsveld van 133 meter is dit model onovertroffen. De ab-so-lu-te topkijker van dit moment! |
2. Leica Noctivid 10x42  Het paradepaardje van Leica waarmee je razendsnel en super precies scherp stelt. |
3. Zeiss Victory T*SF 8x42  Het topmodel van Zeiss dat niet alleen een fantastisch beeld oplevert, maar ook nog eens heerlijk in de hand ligt, weet ik uit ervaring. En het gezichtsveld van 148 meter is ook absoluut top. Een geweldige verrekijker! |