Oude natuurboeken zijn vaak ontzettend mooi. De authentieke prenten, meestal levensecht getekend, spreken menigeen tot de verbeelding. Dat geldt ook voor de eeuwenoude boeken die Naturalis in Leiden in beheer heeft. Het is een unieke verzameling botanische boeken, eigendom van de Koninklijke Nederlandse Botanische Vereniging (KNBV) die dit jaar haar 170-jarig bestaan viert. En wie zo’n unieke bibliotheek bezit, zet dat jubileum luister bij door het uitgave van een boek: Botanische meesterwerken. Een prachtig boek voor wie is geïnteresseerd in oude plantenboeken.
Duurzame producten voor de vogels in je tuin Het hele jaar rond de vogels in je tuin welkom heten. En zeker in de herfst en de winter! Met verantwoorde producten zoals vogelvoer en nestkasten om in te schuilen. Op Vivara.nl vind je een uitgebreid aanbod aan betrouwbare natuurproducten voor in de tuin. |  |
Botanische meesterwerken is geschreven door bekende Nederlandse botanici. Elke hoofdstuk belicht een vergeten plantenboek van weleer. Dat kunnen zestiende-eeuwse kruidenboeken zijn, lokale flora, reisverslagen uit exotische oorden en andere werken. Gemeenschappelijk kenmerk is dat de boeken fraai geïllustreerd zijn. Elke bijdrage bevat dan ook een aantal van die karakteristieke prenten. Zeer fraai, ook in de 21e eeuw nog.
Het boek heeft ondertussen wel een zeker wetenschappelijk karakter. De meeste bijdragen zijn aardig toegankelijk geschreven, maar de onderwerpen zijn zo specialistisch dat je ofwel botanist moet zijn, ofwel bibliofiel (boekliefhebber). De botanici maken kennis met het werk van hun verre voorgangers; de bibliofielen worden ingewijd in bijzondere en soms unieke uitgaven. Zo schrijft Alex Alsemgeest over de Flora Culenburgensis van Willem Johan Alpherts (1795-1866). Een boek dat uit twee delen bestaat en dat een paar honderd illustraties bevat. Alpherts gebruikte destijds echte planten uit de omgeving van Culemborg voor het maken van natuurgetrouwe afdrukken. Alsemgeest gaat in het bijzonder in op de druktechnieken die destijds werden gehanteerd. Waarom verbeeldden mensen in vervlogen tijden de natuur eigenlijk? De redenen waren divers en liepen uiteen van symbolisch, religieus, medisch en artistiek. De introductie van de druktechniek met losse letters in de 15e eeuw gaf een nieuwe technische dimensie aan de botanische illustratie. Voor het eerst konden tekst en tekeningen worden gecombineerd in een boek! Wat ondertussen een kostbare aangelegenheid bleef.
Eddy Weeda schrijft over de bekendste Nederlandse kruidboeken uit de 16e eeuw. De naam van Rembert Dodoens (1517-1585) hoort daarbij. Maar ook Matthias de Lobel (1538-1616) deed vrolijk mee. Samen met Charles de l’Écluse (1526-1609) vormden zij het driemanschap van de Vlaamse botanie in de 16e eeuw. Weede volgt in zijn bijdrage de verrichtingen van De Lobel aan de hand van zijn vondsten in het huidige Nederland. Zo beschreef De Lobel drie soorten orchideën in Friesland, Holland en Zeeland.
Zomaar twee hoofdstukken uit Botanische meesterwerken dat bestaat uit in totaal uit elf hoofdstukken. Een leuk hoofdstuk vind ik dat van Joop Schaminée over appels en peren en meer in het bijzonder: het belang van oude rassen. Je staat versteld van het aantal rassen dat Johann Hermann Knoop in zijn boek Pomologia beschrijft: meer dan 120 appelrassen en ruim negentig perenrassen! Zo veel vind je er niet meer bij de Albert Heijn. Die ouwe Knoop beschrijft de fruitsoorten op kostelijke wijze en beeld ze ook nog eens grandioos af. Het boek Pomologia wordt beschouwd als het beginpunt van de pomologie, de studie van fruitgewassen. Schaminée trekt een verband tussen Knoops fascinatie voor al die oude vruchtenrassen en de huidige praktijk van natuurbescherming. De algemene conclusie is: door de uniformering van ons landschap zijn de natuurwaarden in ons land bijzonder sterk verschraald. Vroeger had iedere streek zijn eigen huisdierrassen, had elke streek zijn eigen werktuigen en natuurlijk ook zijn eigen vruchtrassen. Die diversiteit is grotendeels verloren gegaan en waar je ook komt in Nederland, overal worden dezelfde rassen geteeld en overal op dezelfde wijze. Of je dit nu vooruitgang moet noemen… Overigens liep het met de geleerde Knoop ook niet al te best af. Hij had geleerd alcohol te stoken uit de verschillende fruitrassen en raakte verslaafd aan de alcohol. Hij verviel tot ‘nijpende armoede’ en sleet zijn dagen in het diaconiehuis.
Okay, nog één hoofdstuk aanstippen dan, want de naam van Carl Linnaeus (1707-1778) mag natuurlijk niet ontbreken. Met hem begint de wetenschappelijke naamgeving van vaatplanten, en wel in het jaar 1753. Rense Haveman schrijft een boeiende bijdrage over classificatie en naamgeving van planten. Waarbij hij heerlijk grasduint in de geschiedenis. De Griekse filosoof Theophrastus (372-288 voor Christus) komt langs lopen, samen met de Romeinse legerarts Pedanius Dioscorides (40-90 na Christus). Beide heren hielden zich al bezig met het indelen van planten. Via Middeleeuwen en Renaissance komt Haveman uit bij de ons bekende Carl Linnaeus (en andere wetenschappers). Aan het eind van het hoofdstuk merkt hij relativerend op dat je ook zonder grondige kennis van classificatie kunt blijven genieten van de rozengeur, want die verandert niet door de naam die wetenschappers erop plakken. En zo is het maar net!
Zoals ik al schreef, Botanische meesterwerken is een specifiek boek, maar wel een heel bijzonder specifiek boek. Het is prachtig vormgegeven, de KNBV en Uitgeverij KNNV hebben kosten noch moeite bespaard om er een fraai boek van te maken. Prachtig gebonden, kloek formaat, mooie papierkwaliteit en prachtige prenten. De bijdragen zijn specifiek, maar wel goed leesbaar. Ben je geïnteresseerd in de geschiedenis van de botanie of boeken, dan is dit een mooie aanvulling voor de boekenkast. En wil je eens zo’n eeuwenoud boek uit de collectie van de KNBV in handen houden? Dat kan, want schrijft Jeroen Bos in het eerste hoofdstuk: ‘De Naturalis-bibliotheek is vrij toegankelijk en er worden aan het raadplegen van literatuur (modern én oud) nauwelijks beperkingen gesteld.’ Niet onvermeld mogen blijven de verrassende planten van jonge hedendaagse kunstenaars waarvan er in elk hoofdstuk één wordt afgebeeld. Deze moderne kunstwerken zijn gebaseerd op de oude illustraties is de meesterwerken van weleer. Een sterk staaltje kruisbestuiving!
Botanische meesterwerken / Joop Schaminee / KNNV Uitgeverij / hardcover
De beste verrekijkers voor vogelaars
De beste verrekijkers in de prijsklasse tot EURO 300,00 | ||
Goede en betrouwbare verrekijkers voor beginnende vogelaars en voor mensen die niet te duur uit willen zijn. | ||
1. Vortex Diamondback HD 10x42  | Ligt heerlijk in de hand. Helder beeld, ook bij weinig licht. Volledig multi-coated lenzen | |
2. Bynolyt Stork WPR 10x42 DCF  | Een slank en elegant instapmodel. Laag gewicht. Haarscherp beeld en ook verkrijgbaar als 8x42. | |
3. Kowa SVII 10x42  | Lichtgewicht allround verrekijker. Volledig multi-coated lenzen. | |
De beste verrekijkers in de prijsklasse tot EURO 750,00 | ||
Verrekijkers die net een stapje verder gaan in gebruikte materialen, afwerking en gebruikscomfort. | ||
1. GPO Passion ED 10x42  | Hoogwaardig ED glas. Ligt zeer prettig in de hand. Goede beeldkwaliteit, ook als het minder licht is. De makers hebben hun sporen verdiend bij Zeiss. | |
2. Bynolyt Yellowbird 8x42  | Zeer scherp en lichtsterk beeld. Zeer prettig gebruikscomfort. Relatief lichte verrekijker. | |
3. Hawke Frontier EDX 10x42  | Een hoogwaardige verrekijker voor de allround natuurliefhebber. Hoogwaardige coatings en prisma's. Lichtsterk met een hoog gebruikscomfort. Ook verkrijgbaar als 8x42. | |
De beste verrekijkers in de prijsklasse tot EURO 1.500,00 | ||
Topverrekijkers die qua afwerking en gebruikte materialen je nog een stap verder brengen. | ||
1. GPO Passion HD 10x42  | Scherp van rand tot rand. HD glas en meerdere coatings en dus een briljant beeld. Zeer natuurgetrouwe kleuren. | |
2. Leica Trinovid HD 10x42  | Robuust en lichtvan gewicht. Haarscherp beeld en briljant beeld. Zeer nauwkeurig scherpstellen. | |
3. Swarovski CL Companion 8x30  | Een van de beste verrekijkers van dit moment. Hoogwaardige materialen en coatings. Heerlijk lichtgewicht. | |
De beste verrekijkers in de prijsklasse vanaf EURO 1.500,00 | ||
Dit zijn de Ferrari's onder de verrekijkers! | ||
1. Swarovski NL Pure 10x42  | De nieuwe reeks topkijkers van Swarovski. Levert nog meer kijkgemak, helderheid, lichtheid, contrast en stabiliteit op. En met een gezichtsveld van 133 meter is dit model onovertroffen. De ab-so-lu-te topkijker van dit moment! | |
2. Leica Noctivid 10x42  | Het paradepaardje van Leica waarmee je razendsnel en super precies scherp stelt. | |
3. Zeiss Victory T*SF 8x42  | Het topmodel van Zeiss dat niet alleen een fantastisch beeld oplevert, maar ook nog eens heerlijk in de hand ligt, weet ik uit ervaring. En het gezichtsveld van 148 meter is ook absoluut top. Een geweldige verrekijker! | |