Tom Lebret. In en om Dordrecht een bekende naam onder natuurliefhebbers. Tom was een vermaard watervogelkenner die zijn kennis al op jonge leeftijd opdeed in de Biesbosch. Op elfjarige leeftijd begon hij met het noteren van zijn waarnemingen en nog geen twee jaar later groeiden deze notities uit tot een heus dagboek. Tom Lebret was een slimme jongen (later zou hij officier van justitie worden en een doorgewinterde bestuurder) en al snel zette hij zijn talenten in om ook het gedrag van vogels te bestuderen. Onlangs verscheen het boek Biesbosch-vogels van Gerard Ouweneel. Een ode aan een markante vogelaar die veel heeft betekend voor de natuur in ons land.
Om maar te beginnen met de tastbare sporen die Tom Lebret achterliet. Ik lees in een van de eerste hoofdstukken dat een bibliografie van Lebrets tijdschriftartikelen nooit is samengesteld. Maar het zou vele honderden titels hebben bevat. Artikelen die verschenen in vermaarde tijdschriften als Ardea, Limosa, Het Vogeljaar en De Levende Natuur.
Op volwassen leeftijd verhuisde Tom Lebret naar Middelburg, maar de Biesbosch bleef een van zijn favoriete natuurgebieden. Als een van de eerste was hij zich bewust van de enorme effecten die de deltawerken zouden hebben op de watervogels. Toen het Haringvliet daadwerkelijk werd afgesloten, zag hij voor zich hoe de wintertalingen in opperste staat van verwarring zouden vluchten. Plots was er immers geen getij meer! En inderdaad, de wintertalingen pakten hun biezen. ‘Massaal en direct’.
Maar waarom nu het boek Biesbosch-vogels? Wel, het Regionaal Archief Dordrecht nam de ornithologische nalatenschap van Tom Lebret over. En die nalatenschap bevat een stapel cahiers waarin hij zijn dagboeknotities noteerde. Opgesierd door fraaie pentekeningen trouwens. En die notities heeft Gerard Ouweneel nu ontsloten met dit boekje, gewijd aan een held onder de vogelaars. Gerard Ouweneel is bevriend geweest met Tom en weet de dagboeknotities dus bijzonder goed te plaatsen en te duiden.
Biesbosch-vogels is dus een bijzonder moment. Voor wie is geïnteresseerd in de persoon van Tom Lebret een dierbare uitgave. En voor wie verknocht is aan de Biesbosch al even onmisbaar. Want welke vogels kwamen voor en na de Tweede Wereldoorlog voor in de Biesbosch? Hoe ontwikkelde de vogelstand zich? In de dagboeknotities kom ik regelmatig waarnemingen tegen van bonte kraaien. Daar zie je al aan dat de tijden zijn veranderd. Als er nu een bonte kraai gezien zou worden, zou die op de eerste pagina van zeldzame soorten op waarneming.nl staan. En destijds stond het er met een soort als de grauwe gans niet best voor. Terwijl menig vogelaar er tegenwoordig geen traan om laat dat van deze gans kroketten worden gemaakt. Hoewel er natuurlijk ook hele volksstammen zijn die tegen de jacht op de grauwe gans zijn. Dat zal altijd wel een twistpunt blijven. Maar Tom Lebret kon zich waarschijnlijk niet voorstellen dat er ooit nog eens zoveel grauwe ganzen in Nederland zouden broeden.
Tom Lebret was met enig overdrijven in zijn jonge jaren meer in de Biesbosch te vinden dan op het gymnasium, zo lees ik in Biesbosch-vogels. Hij trok als gymnasiast op met jagers, vissers en buitenlui die hem wegwijs maakten in het uitgestrekte en ongerepte natuurgebied. Hij bouwde er vogelhutten, kroop eens door een spruitenakker met een dode blauwe reiger achter zich aan en deed natuurlijk de mooiste waarnemingen. In januari 1936 zag hij zelfs een roodkeelduiker in de Biesbosch!
In het laatste hoofdstuk kun je lezen welke vogelnamen Tom Lebret zoal hanteerde in zijn dagboeknotities. Dat waren lang niet altijd de officiële benamingen. Er is echter één naam die tot nu toe niemand kan achterhalen. Het Ruitenbroekertje. Welke soort is dat nu geweest? Het was in elk geval een vogel die er niet in slaagde een voorntje naar binnen te werken. Er wordt gedacht aan een jonge fuut. De waterral is geopperd. Niemand die een steekhoudende oplossing heeft kunnen bedenken. Wie het weet, die melde het!
Biesbosch-vogels is een historisch document gewijd aan Tom Lebret wiens leven nauw verbonden was met de Biesbosch. Wie zich wil verdiepen in de geschiedenis van de Biesboch, die moet dit vriendelijke boekje zeker lezen. Mooi dat dit soort boekjes nog worden uitgegeven. Buitengewoon belangrijk voor de lokale geschiedschrijving. Ik zou zeggen: maak er ook nog een e-book van. Dat verduurt de tijd en gaat voor altijd mee.
Biesbosch-vogels / Gerard Ouweneel / Uitgeverij Liverse / paperback
De beste verrekijkers om vogels te kijken:
 | De Vortex Diamandback HD 10x42 is vernieuwd. Wat mij bij het testen opviel was het stoere uiterlijk, de heerlijke handligging en het heldere beeld. De vormgeving vind ik uitgekiend. Ik ben heel enthousiast over deze verrekijker en dus is dit voor mij hét instapmodel voor beginnende vogelaars en 'gewone' natuurliefhebbers. |
 | Door Roots Magazine verkozen tot beste verrekijker in deze prijsklasse. |
 | Nikon is voor mij een merk waar ik niet direct aan denk als ik aan verrekijkers denk. Maar test ik een Nikon verrekijker dan valt me altijd op hoe contrastrijk en helder de beelden zijn. En dat geldt ook voor het vernieuwde model Nikon Prostaff P7 8x42. |
 | GPO is één van de meest populaire merken van dit moment. De makers hebben hun sporen verdiend in de wereld van de verrekijkers. In het middensegment is dit een heel gunstig geprijsde verrekijker die en rustig en haarscherp beeld levert. |
 | Nikon is voor mij een merk waar ik niet direct aan denk als ik aan verrekijkers denk. Maar test ik een Nikon verrekijker dan valt me altijd op hoe contrastrijk en helder de beelden zijn. Door het relatief lage gewicht biedt deze verrekijker ook nog eens een hoog gebruikscomfort. |
 | De verrekijkers van Zeiss staan garant voor kwaliteit. In het middensegment tot € 600 is dit één van de topkijkers. Deze verrekijker levert een hoog gebruikscomfort. |
 | GPO is één van de meest populaire merken van dit moment. De makers hebben hun sporen verdiend in de wereld van de verrekijkers. De GPO Passion HD 10x42 is in deze prijsklasse het meest betaalbare model. Het beeld is natuurgetrouw, contrastrijk en superhelder. Een aantrekkelijke prijs-kwaliteitverhouding in deze prijsklasse. |
 | De verrekijkers van Leica staan heel hoog aangeschreven onder vogelaars. De modellen zijn robuust en stoer. Deze verrekijker is voorzien van hoogwaardige technologie en biedt een haarscherp beeld. |
 | Scherp en helder beeld van rand tot rand. Dit is een echte topkijker van het gerenommeerde Amerikaanse merk Vortex. Deze kijker heet een extreem breed beeld en ligt heerlijk in de hand. |
 | Dé nieuwe reeks topkijkers van Swarovski. Levert nóg meer kijkgemak, helderheid, lichtheid, contrast en stabiliteit op. En met een gezichtsveld van 159 meter is dit model onovertroffen. De ab-so-lu-te topkijker van dit moment! |
 | Na de NL Pure hét topmodel van Swarovski. Nog altijd een revolutionair model dat garant staat voor levenslang fabuleuze kijkervaringen. En nu ook nog eens behoorlijk in prijs verlaagd! |
 | Hét topmodel van Zeiss dat niet alleen een fantastisch beeld oplevert, maar ook nog eens heerlijk in de hand ligt, weet ik uit ervaring. En het gezichtsveld van 148 meter is ook absoluut top. Een geweldige verrekijker! |