Recensie: Beleef het bos, Peter Wohlleben

De bekende boswachter Peter Wohlleben heeft door zijn boeken als Het verborgen leven van bomen en Het innerlijke leven van dieren al heel wat verrassende dingen aan het licht gebracht voor een breed publiek. Zijn boeken zijn niet alleen razend interessant, ze lezen ook als een trein. Met Beleef het bos slaat hij een ander pad in, hoewel het alles te maken heeft met zijn eerdere natuurboeken. Dit boek is een natuurgids die je kunt meenemen tijdens je boswandelingen. Zie je een plant, dier, paddenstoel of boom, dan kun je hem met deze gids herkennen.

Het kon eigenlijk niet uitblijven, een eigen natuurgids. Peter Wohlleben is inmiddels zo bekend, dat het samenstellen van een natuurgids een logische stap is. Het is een gids waarin hij zich moest beperken. Want in de bossen van Midden-Europa leven tienduizenden soorten dieren en planten. Die te beschrijven in één gids is onmogelijk. En dan schrijft hij ook nog eens dat er zelfs in Europa nog onbekende soorten voorkomen. Wohlleben beschrijft in zijn natuurgids Beleef het bos een selectie die alle grote groepen omvat. Denk aan de zoogdieren, vogels, amfibieën en reptielen, insecten, spinnen, slakken, paddenstoelen, bomen en struiken, bloemen en veel meer.

De gids opent met Ree en Edelhert. Ik zie per soort één of twee prachtige foto’s. Bij het edelhert zie ik ook een den waarvan de schors helemaal is verwijderd, het werk van een edelhert dus. Deze den zal uiteindelijk afsterven, zo schrijft Wohlleben. Achterin de gids lees ik in een algemeen hoofdstuk over het bos dat edelherten eigenlijk steppedieren zijn. Ze horen helemaal niet thuis in het bos! Maar omdat ze overal in Europa flink worden bejaagd, trekken de edelherten zich overdag terug in de bossen. Daar vinden ze niets te eten en krijgen ze honger. Om die te stillen trekken ze de bast van de bomen die daardoor afsterven. Je kunt zelf je conclusie trekken of het wel zo verstandig is om op edelherten te jagen… En ook op andere zoogdieren als ree en everzwijn.

recensie beleef het bos peter wohlleben

In de bossen komen ook spectaculaire insecten voor. Wat denk je van de neushoornkever? Die kunt je niet verwarren met enig ander insect, want dat deze kever een neushoorn heeft, dat is wel duidelijk. De larven van deze kever leven in vermolmd hout. Hij is dus echt een bewoner van het oerbos. Waar dood hout ontbreekt, daar kan de neushoornkever niet leven, en dat geldt ook voor veel meer andere soorten.

Dan de vogels. Ik hou halt bij de middelste bonte specht, een vogelsoort die in oude loofbossen leeft. Hij heeft niet alleen oude bomen nodig, ook dood hout is een voorwaarde. Het is ook echt een vogel van het oerbos. Terecht schrijft Wohlleben dat we dringend bosreservaten nodig hebben om de dieren van het oerbos te beschermen. Je mag ook rustig concluderen dat waar de middelste bonte specht leeft, je te maken hebt met een gezond ecosysteem. Gelukkig zijn die bossen ook te vinden in Europa en ook in Nederland.

Speciale aandacht voor de schapenteek. Niet omdat het nu zo’n uitzonderlijk dier is, maar natuurlijk vanwege de ziekte van Lyme die hij kan verspreiden. Zie je hem zo op de foto staan, dan is het best een mooi beestje. Je moet geen spinnenfobie hebben, dat geef ik toe.

Ook talloze bomen, planten, paddenstoelen, mossen en korstmossen komen in Beleef het bos aan bos. Het is daarmee een prima gids voor de ‘gewone’ natuurliefhebber die de meest voorkomende soorten wil herkennen. Ben je een vogelaar en wil je alle vogels van het bos leren herkennen, dan adviseer ik je om een vogelgids te kopen. Die beschrijft veel meer vogelsoorten dan deze gids.

Zeer leerzaam zijn de algemenere hoofdstukken achterin de natuurgids. Moderne bosbouw gebeurt door middel van zwarte machines die met hun gewicht op de bodem drukken. Zo zwaar zijn ze dat de bodem compleet wordt dichtgedrukt waardoor die geen water meer opnemen kan. Je snapt wat er gebeurt: het water loopt van heuvel en berg af, beken en rivieren worden woeste stromen en sleuren alles mee wat op hun pad komt. Met overstromingen en watersnoodrampen tot gevolg. Je kunt beter met paarden in het bos werken. Dat is misschien iets duurder, maar de bodem (en het leven in de bodem) blijft intact. Me dunkt dat hetzelfde geldt voor de moderne landbouw. Niet vreemd dat duurzame landbouwbedrijven nu kiezen voor strokenteelt en vaste rijroutes. Zo rijden de zware landbouwmachines niet het hele land dicht.

Peter Wohlleben heeft bewezen te beschikken over een soepele pen. Wat hij schrijft, leest prettig weg en wat hij schrijft snijdt nog hout ook! En dat geldt ook voor zijn natuurgids. Ga je op stap in een bos, waar in Europa dan ook, dan kun je met Beleef het bos de meest voorkomende soorten leren herkennen. En meer dan dat, je leest ook over allerlei achtergronden van de soort en over de samenhang tussen andere soorten. Heel handig dus, deze gids. En een feest om te lezen!

Beleef het bos / Peter Wohlleben / Luitingh-Sijthoff / als paperback

Verwelkom nieuw leven in jouw tuin dit broedseizoen!