In Australische vogels ontmoeten twee kunstenaars elkaar. De ene is al meer dan anderhalve eeuw ‘uit de tijd’, de andere ontdekte onlangs dat ze dezelfde passie delen: de schoonheid van Australische vogels. John Gould (1804-1881) en Jacques Grégoire (1961) portretteerden elk tientallen Australische vogels. Elk op hun eigen wijze. Een groot aantal portretten komt samen in dit mooi uitgevoerde kunstboek waarvoor de bekende schrijver Redmond O’Hanlon het voorwoord schreef.

John Gould vertrok in 1838 vanuit Engeland naar de zuidkust van Australië met als doel het verzamelen van dieren in de nieuwe Britse kolonie. Verzamelen en beschrijven van nieuwe soorten was een hobby van hem. Daarnaast was hij uitgever van vogelboeken. Vlak voor zijn reis naar Australië had Gould zijn eerste boek over Australische vogels gepresenteerd. Een paar jaar later zag het boek The Birds of Australia het licht, een vogelboek dat decennialang het standaardwerk zou blijven in Australië.

Anderhalve eeuw later komt de Nederlandse kunstenaar Jacques Grégoire in aanraking met de indrukwekkende prenten van John Gould. Grégoire was al veel eerder in de ban geraakt van de Australische avifauna. Hij is zelfs zo op Australië betrokken dat zijn horloge zowel de Nederlandse als de Australische tijd aangeeft. Grégoire was tien jaar oud toen zijn ouders hem meenamen op een reis naar Nieuw-Zeeland. Het was een familiebezoek. De schitterende natuur kreeg hem in de ban en het afscheid van dit bijzondere land ging gepaard met veel tranen. Sinds die tijd maakte Grégoire vele reizen naar Australië om de geologie, Aboriginal rotstekeningen of de woestijn te bestuderen. Omstandigheden brachten hem zelfs zover dat hij een tijdje tussen de Aboriginals ging wonen. Een leven in de natuur en een leven met de natuur. En altijd vliegen er vogels rond en die krijgen hem in hun greep. Dat was overigens niet altijd een onverdeeld genoegen, want soms hebben die Australische vogels het niet op ongewenste indringers:

‘Tijdens een reis op weg naar – of all places – Birdsville kwam een medereizigster met een bloedend voorhoofd naar hem toerennen. Een Australian magpie had haar van achteren benaderd en met zijn haaksnavel een diep gat boven haar ogen gepikt.’ Grégoire: ‘Mij was zoiets een keer met een orgelvogel overkomen. De evolutie in actie: de woestijnvogels verzetten zich tegen de komst van de mens. Het was het startschot voor een, nog steeds groeiende, serie vogelschilderijen.’

En dan ontdekt Jacques Grégoire op een dag dat ene John Gould (let op de initialen J.G.) in de negentiende eeuw min of meer hetzelfde deed. Ook hij portretteerde tientallen Australische vogels. In 2010 wordt Grégoire uitgenodigd om aan het multimediale project Beagle: in de kielzog van Darwin mee te werken. Hij vaart mee op de clipper Stad Amsterdam, legt een traject af langs de Australische kust en geeft lezingen, maakt tekeningen van zeevogels en sluit vriendschap met de befaamde Redmond O’Hanmond met wie hij nog regelmatig vogels gaat kijken.

Twee kunstenaars die dezelfde passie delen, slechts gescheiden door een tiental decennia. Dat moet wel uitmonden in een overzichtsboek dat de belangrijkste schilderijen en tekeningen van beide kunstenaars bevat. Ik kan alleen maar zeggen dat het een indrukwekkend boek is geworden waarin de werken van beide kunstenaars letterlijk naast elkaar staan. Op de linkerpagina de schitterende kleurentekeningen van John Gould, op de tegenover liggende bladzijde een schilderij van Jacques Grégroire. De combinatie van beide stijlen komt bijzonder krachtig over. ‘Ik hoop dat de schoonheid van de beelden mensen de ogen opent en enthousiastmeert,’ zegt Grégoire in Australische vogels. Je hoeft geen bijzondere band met Australië te hebben om enthousiast te raken over dit boek. Wat het geheel nog sterker maakt, zijn de teksten die bij de kunstwerken zijn geplaatst. Beurtelings een tekst van Gould en van Grégoire. Authentieke teksten die je helemaal in de sfeer brengen. Natuurontdekkers waren in de negentiende eeuw trouwens niet te beroerd hun objecten neer te halen met een gericht schot. Meerdere malen schrijft Gould dat in sfeervolle bewoordingen, zoals bij de schubbenlori:

‘Deze vogel eet alleen maar honing, die hij betrekt uit de bekertjes van de pas geopende bloesems van de Eucalypti. Zijn eetlust is zo enorm dat als een pas geschoten exemplaar met de kop naar beneden wordt gehangen, er ten minste één eetlepel honing uit zijn bek komt druipen.’

Stijlvol uitgevoerd. Voor liefhebbers van vogels, Australië en kunst. Wat een voorrecht om dit soort boeken te mogen bespreken!

Australische vogels / John Gould & Jacques Grégoire / KNNV Uitgeverij / gebonden