Anjovis. Hoor ik de naam van dit kleine visje, dan gaan mijn gedachten meteen uit naar de weervisserij voor de Oesterdam. Ooit wandelde ik eens naar die netten om te kijken wat er zoal in zat. Geep zag ik, en verder niets. De weervisserij in de Oosterschelde bestaat nog, maar is nog geen een schim meer van de anjovisserij van weleer. In de voormalige Zuiderzee was het in de jaren dertig zelfs plots helemaal over. In zoet water zwemt geen anjovis. Hoe vergaat het de anjovis in West-Europa? Petra Possel volgt het visje door Europa en doet allerlei plaatsen aan waar dit visje welvaart bracht. In haar boek Anjovis vertelt ze in 22 etappes het hele verhaal.
Actuele Top 10 Best Verkochte Verrekijkers Wat is de Top 10 Best Verkochte Verrekijkers van dit moment? En welk merk staat het meest in de Top 10? Wat blijkt? Een goede verrekijker hoeft niet duur te zijn! |  |
Gerommel op zee
Natuurlijk begint haar reis in Nederland. Al snel valt de naam van de oude visser Van Dort uit Bergen op Zoom, gespecialiseerd in de weervisserij in de Oosterschelde. Anjovis zwemt in scholen in zout water en paait in brak water dat flink is opgewarmd. De voormalige Zuiderzee was rijk aan de anjovis, de Oosterschelde ook. Ik lees in één van de laatste hoofdstukken dat de vangsten al vanaf het begin van de twintigste eeuw terug lopen in de Oosterschelde. De ellende is dus niet alleen terug te voeren op de aanleg van de Deltawerken. De oude van Dort wijt de teruglopende vangsten aan ‘het gerommel in de Oosterschelde en op de Noordzee’. Daaronder valt veel: de aanleg van een windmolenpark op de Noordzee, zandsuppleties in de Oosterschelde en de bescherming van vogels, met name de aalscholver. Dit verhaal loopt een beetje somber af. ‘Nog één jaar en als het dan nog zo is, stoppen we ermee,’ zegt dochter Rian. Dat snap ik wel. Er vallen dertien anjovisjes uit de netten. Daar kan een visser niet van leven. Laat ze dan toch zwemmen, denk ik dan. Laat ze zichzelf lekker voortplanten!
Een hard bestaan
Nu vertoonde de visserij op anjovis altijd pieken en dalen. In koude jaren zwom er weinig anjovis onze wateren binnen, in warme jaren juist meer. Anjovis is een trekvis die zich laat leiden door de temperatuur. Het leven van de anjovisser is daardoor ook onvoorspelbaar. Het leven als anjovisser was ook een hard bestaan. Lees de boeiende en soms trieste verhalen over de vissers uit Harderwijk, Spakenburg en Makkum maar eens.
Met argusogen kijken
Hetzelfde harde lot was de vissers rond de Golf van Biskaje beschoren. Vissers maakten het zichzelf ook daar vaak moeilijk. Als ze jarenlang veel te veel hadden gevangen waardoor de populaties instortten bijvoorbeeld. Het leidde zelfs tot heuse visserijoorlogen tussen Frankrijk en Spanje en als ik het boek Anjovis goed lees, wonnen de Spaanse vissers deze oorlog door sluwe tactieken glansrijk. Wat ik ook concludeer: waar ter wereld een visser ook vist, hij kijkt met argusogen naar overheidsmaatregelen. Vangstrestricties? Zo lang mogelijk uitstellen. Minimum maten hanteren? Illegaal te kleine anjovis aan land brengen is nog altijd schering en inslag, zo merkt Petra Possel in Spanje. Boeren en vissers, beide beroepsgroepen claimen hun onbeperkte vrijheid, ook al dient dat slechts hun korte termijnbelang en is die vrijheid op lange termijn funest voor hen.
[tekst gaat verder onder de afbeelding]
Illustere dorpjes en steden
In elk hoofdstuk maak je kennis met iemand die in verleden of heden iets met de anjovisserij te maken heeft (gehad). In Zuid-Europa sprak Possel met museumdirecteuren, met vissers, met restauranthouders en handelaren. Ze bezoekt illustere dorpjes en steden, waaronder Collioure in Frankrijk, de hoofdstad van de anjovis. Ooit werd hier fanatiek op anjovis gevist, maar heden ten dage wordt de anjovis van elders aangevoerd… Zoals in zoveel toeristische plekjes is hier niets wat het lijkt. Zelfs de schilderijen in het kunstenaarscafé zijn inmiddels nep. De originele werken liggen in de kluis. Dat vond ik trouwens een leuk verhaal. Dit café zag ik ooit in een uitzending van Ilja Gort over Grens. Dat de schilderijen aan de muur nep zijn, vertelde onze bejaarde presentator er echter niet bij.
Onbeschrijflijk leed
Dat de visserij vandaag de dag funest is voor het zeeleven, wordt bevestigd door een visser. Vroeger gebruikte men katoenen netten. Tegenwoordig zijn de netten gemaakt van plastic. Hoeveel vogels, vissen, dolfijnen en andere zeedieren verstrikt raken in het onverteerbare kunststof en op zee omkomen, is niet na te gaan, maar het leed moet onbeschrijfelijk zijn.
Klimaatwinnaar
Hoewel de anjovis welhaast uit de Nederlandse wateren is verdwenen, gloort er hoop aan de horizon. De anjovis wordt een klimaatwinnaar genoemd, en dat begrijp ik best. Met de opwarming van ons klimaat zal ook het zeewater opwarmen. En daar zal de anjovis van profiteren, zo verwachten visserijbiologen. De anjovis schijnt nu al steeds noordelijker te komen. Het visje schijnt zelfs in steeds grotere aantallen vanuit het zuiden naar het noorden te zwemmen, tot in het Kanaal bij Engeland.
Conclusie
Het boek Anjovis van Petra Possel is een persoonlijk getint boek over een klein maar heerlijk visje. Over dit kleine visje is een groot verhaal te vertellen, zoals boven de inleiding staat. Tijdens het lezen van de inleiding bekroop me enige aarzeling. Mensen die zich nogal vereenzelvigen met een dier, dat wordt me snel te zweverig en daar leek het even op uit te draaien. Maar gelukkig, Possel realiseert zich in de inleiding al snel dat ze met ‘romantisch gezwets’ en ‘semifilosofisch gezwatel’ niet veel bereiken zal. De verhalen die volgen zijn het tegendeel van oppervlakkige schrijfsels. Het zijn juist boeiende verhalen over een lange reis langs dorpen en steden waar het leven in het teken stond of nog altijd staat van de anjovis.
Anjovis / Petra Possel / Uitgeverij Podium / als hardcover en e-book
Duurzame producten voor de vogels in je tuin Het hele jaar rond de vogels in je tuin welkom heten. En zeker in de herfst en de winter! Met verantwoorde producten zoals vogelvoer en nestkasten om in te schuilen. Op Vivara.nl vind je een uitgebreid aanbod aan betrouwbare natuurproducten voor in de tuin. |  |