Een collega van me gaf me een dik boek en voegde eraan toe: ‘Dit moet je lezen.’ Een roman van maar liefst 564 pagina’s die een jaar geleden verscheen. Als je het licht niet kunt zien van Anthony Doerr. Toen ik eenmaal was begonnen met lezen, kon ik het inderdaad maar moeilijk neer leggen. Nu ik het uit heb kan ik niet anders dan beamen wat mijn collega al aangaf: ‘Dit boek moet je lezen.’

Twee hoofdpersonen waarvan het leven getekend wordt door een aantal tragische wendingen. De eerste hoofdpersoon is een Franse meisje, Marie-Laure dat opgroeit in Parijs. Alleen met haar vader die slotenmaker is in het Natuurhistorisch Museum. Op een slechte dag wordt ze blind. Het licht wijkt uit haar ogen. Haar liefhebbende vader neemt haar elke dag mee naar het museum waar ze aandachtig luistert naar wat de wetenschappers weten te vertellen over de indrukwekkende collectie opgezette dieren, planten, mineralen en andere verschijnselen. Een van de meest intrigerende verhalen die ze te horen krijgt is dat van de Zee der Vlammen.  Een magische diamant waarvan een antiek verhaal beweerde dat de bezitter ervan het eeuwige leven zou hebben met als schaduwzijde dat hem of haar wel veel ongeluk zou toevallen. Zo stierven rijen vaders, moeders, broers en zussen de meest bijzondere doden. Op een of andere manier was de Zee der Vlammen in het Natuurhistorisch Museum terecht gekomen waar het achter dertien sloten bewaard werd. Gegeven de omstandigheden leidt Marie-Laure een gelukkig leven met haar vader, maar dan breekt de Tweede Wereldoorlog uit en ontvluchten beiden de stad Parijs. Wat Marie-Laure niet weet is dat haar vader een steen bij zich heeft. De Zee der Vlammen. Maar is het de originele steen of één van de drie replica’s?

Het leven van de andere hoofdpersoon kent niet minder een tragisch verloop. Werner Pfennig groeit in een Duits weeshuis op dat onder leiding staat van de liefhebbende Frau Elena. Het leven in het mijnstadje is zwaar. De economische omstandigheden zijn beroerd, zeker voor kinderen die vader noch moeder meer hebben. Samen met zijn zusje maakt hij er het beste van. Het is een zonderling ventje. Schriel met haar dat blonder niet gevonden wordt in Duitsland. Hij is hoogbegaafd en stelt de meest bijzondere vragen. Eén van zijn passies is het repareren van radio’s en zo ontdekt hij de uitzendingen van een onbekende Fransman. Ze luisteren ademloos naar dit verboden programma. Verboden, omdat de nazi’s buitenlandse programma’s op de zwarte lijst hebben geplaatst. Werner is voorbestemd om in de mijnen te gaan werken en wordt verplicht lid van de Hitlerjugend. Op een avond moet hij de radio van Herr Siegler repareren. Het lukt hem en daarmee verdient hij een toelating op een eliteschool. Daar wordt hij onderricht in techniek, in de Arische wetten en in krijgskunde. Hij ontmoet er ook zijn vriend Frederick. Een dromerig type dat ook nog eens in de ban is van vogels kijken. Hij laat hem een illegaal boek zien: de vogelgids van de wereldberoemde ornitholoog Aubudon. Een leuk bruggetje naar deze weblog. Hoe dromerig hij ook is, Frederick heeft zo zijn principes, en die komen hem duur te staan.

Marie-Laure en haar vader vluchten naar Saint-Malo in Bretagje. Daar woont een oom van haar vader, Etienne. Een zonderling figuur die een deel van zijn verstand heeft verloren tijdens de verschrikkingen in de Eerste Wereldoorlog. Het tweetal vindt er onderdak, maar al snel wordt haar vader verraden door een van de dorpelingen. Wat blijkt? Haar vader maakt een maquette van Saint-Malo zodat Marie-Laure met haar vingers de plattegrond kan betasten en de omgeving leert. Daarvoor moet hij allerlei coördinaten opschrijven en dat verdachte gedrag wordt opgemerkt. Als hij door het Natuurhistorisch Museum wordt opgeroepen om terug te keren, wordt hij tijdens de reis gearresteerd. Hij belandt in een concentratiekamp. Wat met hem is gebeurd, blijft onduidelijk, maar één ding staat vast: hij verdwijnt voorgoed uit het leven van Marie-Laure. Die ondertussen zonder dat ze het weet bezitter is van een wel heel unieke steen. Of een replica…

Een door kanker aangetaste Duitse sergeant-majoor heeft één specialiteit: diamanten. Reinhold von Rumpel komt op het spoor van de Zee der Vlammen en gaat op jacht. Hij weet dat de tijd dringt, want de kanker is niet meer te stoppen. Hij vindt een steen, de eerste replica. In de loop van de oorlog vindt hij er nog twee, ook replica’s. Dan vangt hij een bericht op van een slotenmaker die de originele steen wel eens naar Saint-Malo meegenomen kan hebben. In doodzieke toestand sleept hij zich naar het westen van Frankrijk.

Werner is ondertussen betrokken geraakt in de oorlog. Hij reist door heel Europa als specialist in het opsporen van vijandelijke radio-amateurs. Het ene na het andere radio-station wordt ontmaskerd. Een van zijn medesoldaten, de reus Volkheimer, gespecialiseerd in het doden van vijanden, neemt het bloederige deel voor zijn rekening. Als de Duitse legerleiding gefrustreerd raakt vanwege uitzendingen door het Franse Verzet in Saint-Malo, wordt de legereenheid van Werner opgeroepen om naar het Westen van Frankrijk af te reizen om de zender op te sporen. Daar, in die eeuwenoude stad aan de Franse westkust, komen alle verhaallijnen samen tijdens een verwoestend bombardement door de Geallieerden.

Wat er van de hoofdpersonen terecht komt, laat ik maar in het midden. Dat nu al te weten zou je leesplezier flink bederven. En of die Zee der Vlammen in handen komt van Von Rumpel, ik ben het plotseling vergeten. Als je het licht niet kunt zien is een historische roman van formaat. Ben je liefhebber van dit genre, dan raad ik je dit boek zonder meer aan. De schrijfstijl die Anthony Doerr hanteert is sober en direct. Het geeft de roman ontzettend veel vaart. En liefhebbers van Frankrijk leren veel over de geschiedenis van een van de bekendste stadjes aan de westkust. ‘Dit boek moet je lezen.’

Als je het licht niet kunt zien / Anthony Doerr / House of Books / als paperback en als e-boek