Biologie. Waar denk je dan aan? Ik denk meteen aan allerlei moeilijke kwesties waar ik maar moeilijk vat op krijg. Als ik met mijn dochter, vierdejaars VWO-er, mee kijk als zij bezig is met biologie, dan doe ik al snel een stapje achteruit en maak ik me uit de voeten. Dat gaat me te hoog na een dag hard werken. Gelukkig zijn er mensen die dit soort kwesties klein weten te krijgen. Sara van Duijn is zo iemand. In haar boek Alles is biologie gaat ze in op allerlei kwesties uit de wereld van de biologie. Voor iedereen die meer over biologie wil weten, maar voor wie het niet te moeilijk hoeft.
In eerste aanleg meende ik overigens wel dat ik me door een moeilijk biologieboek moest gaan worstelen. De cover oogt enigszins technisch met alle symbooltjes en tekeningen. Maar toen ik Alles is biologie opende, was ik blij verrast. Dit boek is gevuld met heel toegankelijk geschreven hoofdstukken, 62 in totaal, elk over een afzonderlijke kwestie. Dat is het eerste wat ik moet zeggen: de toegankelijke en aangename schrijfstijl die Sara van Duijn hanteert. Lastige kwesties weet ze op deze manier op een ‘lekkere’ manier op te dienen. Af en toe gooit ze er bovendien een persoonlijke noot in, wat het geheel nog aantrekkelijker maakt. Kortom, een heel lezenswaardig boek dit Alles is biologie.
Waar schrijft Sara van Duijn over? Als een waar docent gaat ze op uiteenlopende thema’s in. Alles is biologie begint met de vraag hoe grand old man Charles Darwin tot zijn evolutietheorie kwam. Die evolutietheorie staat de komende weken behoorlijk in de spotlights. Twee van de grootste evolutiebiologie congressen in Europa komen namelijk naar Groningen. De European Society of Evolutionary Biology congress (ESEB 2017) en de International Society for Evolution, Medicine & Public Health (ISEMPH 2017) worden door niet minder dan 1.500 wetenschappers van over de hele wereld bezocht. De informatie die daar wordt gedeeld zal ongetwijfeld iets ingewikkelder zijn…
Vrijwel elk hoofdstuk heeft een link met een actueel debat of met een thema dat veel mensen raakt. Hoe vergroot je je kans om te overleven, houdt massa’s mensen bezig. Gezond eten, niet te veel in de zon, veel bewegen, niet roken en zo nog een aantal ge- en verboden worden ons voortdurend voorgehouden. En is de ene gezondheidshype voorbij, dan dient de andere zich alweer aan. Maar goed, hoe vergroot je je kans om te overleven? Dat wordt in de biologie vooral opgevat als: hoe vergroot een soort zijn overlevingskans? En daarvoor blijken nodig: voortplanting en evolutie. De soort die in staat is zich aan te passen aan veranderde leefomstandigheden, die blijft bestaan. Lukt het echter niet, dan verdwijnt de soort en vult een andere soort de vrijgevallen plek in. Grappig vind ik dat Sara van Duijn in dit verband de film Idiocracy noemt. Deze film zag ik een aantal jaar geleden en hoewel het een soort van pulp was, is hij me altijd bijgebleven. Want het lijkt met de mensheid juist andersom te zijn: de minder slimmen krijgen veel kinderen en de slimsten onder ons zijn vooral gericht op loopbaan en weelde en planten zich juist minder snel voort. Kortom, ligt hier het gevaar van degeneratie op de loer met desastreuze gevolgen voor de mensheid? Precies het thema van deze pulpfilm waarin een middelmatig intelligente man en een domme dame over een zestal eeuwen uit hun coma worden gewekt. Beiden blijken opeens tot de slimsten te behoren.
Sara van Duijn legt verder onder meer uit hoe ons genetisch materiaal is opgebouwd, wat het nut van na-apen is, waarom mensen geen winterslaap houden en dat er homoseksuele dieren zijn. Sterker nog: homoseksualiteit blijkt niet tegennatuurlijk te zijn, zo legt ze uit, het is wijdverbreid in het dierenrijk. Waarom steken muggen ‘s nachts? Een kwestie die mij de laatste dagen bezighoudt. Volgens Sara kan ik maar beter het licht aanhouden, omdat muggen juist dan gedesoriënteerd raken. Ik vrees het ergste voor de komende dagen, want het licht gaat hoe dan ook uit. En daarmee schep ik de ideale omstandigheden voor de steekmug. Waarom hebben mensen stress en hoe ontstaat een depressie? Razend actueel (helaas). En dan de tijdloze vraag of mannen en vrouwen wel zo verschillend zijn. En voor de klimaatsceptici zwenkt de camera ook even naar de Zuidpool en Noordpool. Zijn die echt zo snel aan het smelten? Het blijkt werkelijk zo te zijn en dat heeft verstrekkende gevolgen voor de mensheid. Sommige wetenschappers hebben echter ontdekt hoe het verouderingsproces wordt veroorzaakt. En nu dat bekend is, zouden diezelfde wetenschappers wel eens een manier kunnen uitvinden om het verouderingsproces te stoppen. Welkom in het eeuwige leven hier op aarde! Of dat nu zo prettig is, en de bedoeling, dat betwijfelt de schrijfster. Er is een tijd van komen en een tijd van gaan, om maar eens een oeroud geschrift te citeren.
Alles is biologie is een ontzettend leuk boek waarin je op toegankelijke en persoonlijke wijze veel opsteekt over thema’s uit de wereld van de biologie. Elke dag een hoofdstuk en je bent weer helemaal bij.
Alles is biologie / Sara van Duijn / Uitgeverij Q / als paperback en als ebook
