Koos van Zomeren is een van de meest bekende columnisten van Nederland. Zijn thema’s zijn de natuur, wetenschap en het landschap. Ooit kocht ik zijn prachtige boek Nog in morgens gemeten, over het dorp Herwijnen dat hij in zijn jeugd zo vaak bezocht. En nu ligt een kloeke verzamelbundel voor me. Prachtig vormgegeven, lijvig en 100% Koos van Zomeren: Alle vogels. En met alles bedoelt hij ook echt alles.
Grootse felicitatiebundel
Alles wat Koos van Zomeren ooit schreef over vogels, heeft een plaats gekregen in het literaire kleinood Alle vogels. Van zijn eerste column over de huismus in de Nieuwe Revu tot zijn column over de havik voor Vroege Vogels. En doe de columns uit NRC Handelsblad er ook maar bij. De eerste schreef hij in 1977, de laatste in 2014. Zevenendertig jaar schrijven over vogels. Ik ben nu voor het derde jaar bezig en mag het wensen dat ik over vierendertig jaar nog kan schrijven over vogels kijken. Wat een prestatie dus. Je mag Alle vogels dan ook wel beschouwen als een grootse felicitatiebundel voor een van de belangrijkste auteurs over vogels in Nederland. Wie doet hem dat na? Alleen Koos Dijksterhuis, Hans Dorrestijn en Maarten ‘t Hart misschien.
De waan van de dag
Maar nu Alle vogels dus. Het volgt de waan van de dag in de loop van de jaren waarover Koos van Zomeren schreef. ‘Zomaar’ over een vogel, of wat fundamenteler, als er iets belangwekkends te melden wat uit de wereld van de wetenschap. Want Koos van Zomeren hield ook het wetenschappelijk onderzoek naar vogels nauwlettend in de gaten. Om de uitkomsten ervan in zijn columns en essays met het grote publiek te delen. In begrijpelijke taal, sterker nog: in de beeldende taal die hem zo groots maakt als schrijver. Humor, zelfspot en felle bewoordingen kenmerken zijn teksten. Felle woorden over de enorme achteruitgang van de biodiversiteit in ons land in de loop van die zevenendertig jaren. Maar gelukkig ook de aanwijzingen hoe het ander kan, of moet. Of beleidsmakers ooit een van de aanwijzingen van Koos van Zomeren hebben opgevolgd?
Ingedeeld op periode
Alle vogels is ingedeeld op periode. Van de eerste schrijfsels in Nieuwe Revu in 1977 tot 1983, naar NCR Handelsblad in verschillende perioden en andere tijdschriften als Vogels op water en slik, Een jaar in scherven en Vrij Nederland.
Zo gaat Koos in het eerste verhaal uit Vogels op water slik op stap met tekenaar Erik van Ommen. Die overigens ook de illustraties in Alle vogels verzorgt. ‘Van rechts komt een tureluurtje op ons toe. Hier en daar zet hij zijn snavel op de aarde, zodat hij even een driepoot is.’ In hetzelfde verhaal rept hij over en roodpootvalk, een roodkeelstrandloper die zomaar een telescoop komt inlopen, en steppenvorkstaartplevier en alsof het niet op kan ook nog drie breedbekstrandlopers. En dat allemaal in het Lauwersmeer.
Niet alleen vogels
In Alle vogels ontmoet je dus niet alleen vogels, maar ook andere bekende en minder bekende vogelaars. Rob Bijlsma, bekend van zijn boek Mijn roofvogels, bevestigt in het bijzijn van Koos van Zomeren zijn klimijzers. ‘Hij kijkt alvast naar boven. Hij weet de weg. In een handomdraai zit hij in de kroon van een grove den. Daar wordt krachtig geprotesteerd, schor gekrijs schalt alle kanten op.’ Als je dit leest, denk je natuurlijk dat die Bijlsma een nest met jonge buizerds heeft leeggeplukt om ze te ringen. Maar het blijken jonge raven te zijn.
De drang om te overleven
Gelukkig heeft Koos van Zomeren meer te bieden dan alleen schrijfsels over de teloorgang van de natuur. In de natuur zit ook een enorme drang om te overleven. En van die drang schrijft hij ook. Over de gratie in de natuur. De vlucht van een blauwe kiekendief, een velduil laag over de heide.
Een ode aan de schrijver Koos van Zomeren
Alle vogels is een ode aan de schrijver Koos van Zomeren. Het bevat zo ongeveer al zijn vogelteksten. En die teksten worden subtiel ondersteund door de prachtige zwartwit tekeningen van Erik van Ommen. Ook al niet de minste. Op reis met Koos van Zomeren. Gezien de omvang van het boek was het een lange reis. Zoveel verhalen, zoveel ervaringen met vogels en vogelaars. Een monumentaal boek. Een sieraad in elke boekenkast.
Jan Wolkers Oeuvreprijs
En dat Alle vogels ook de kenners weet te bekoren, blijkt wel uit het feit dat Koos van Zomeren als allereerste de Jan Wolkers Oeuvreprijs heeft gekregen. Deze prijs werd uitgereikt omdat de Jan Wolkersprijs, voor het beste Nederlandse natuurboek, in 2017 vijf jaar bestaat.
Alle vogels / Koos van Zomeren / Arbeiderspers / gebonden
PS.
Helaas is Alle vogels niet meer als nieuw verkrijgbaar. Dat is voorwaar een groot gemis! Zou deze bloemlezing niet op zijn minst als e-book beschikbaar gemaakt kunnen worden? Maar er is ook goed nieuws: er verscheen in 2022 een tweede bundel bloemlezingen, nu met verhalen over de natuur (zonder vogels, maar vogels laten zich gelukkig lastig wegsturen). Mijn recensie over de monumentale bloemlezing Heel de natuur lees je hier.
Duurzame producten voor de vogels in je tuin Het hele jaar rond de vogels in je tuin welkom heten. En zeker in de herfst en de winter! Met verantwoorde producten zoals vogelvoer en nestkasten om in te schuilen. Op Vivara.nl vind je een uitgebreid aanbod aan betrouwbare natuurproducten voor in de tuin. |